10 μυστικά για την καλλιέργεια της λεμονιάς

Η λεμονιά είναι το πιο αγαπημένο καρποφόρο δέντρο που συναντάμε σε κάθε κήπο και αυλή των ελληνικών σπιτιών.

Καλλιεργείται για το χυμό των ζουμερών λεμονιών της που χρησιμοποιούμε για να νοστιμίσουμε τις σαλάτες, τα φαγητά μας, τις σάλτσες, τα ροφήματα, τα ποτά, και τα κοκτέιλ αλλά και για τη φλούδα της που μας χαρίζει υπέροχο γλυκό του κουταλιού.

Η καλλιέργεια της λεμονιάς ανήκει στα εσπεριδοειδή δέντρα, μαζί με την καλλέργεια της πορτοκαλιάς, την καλλιέργεια της μανταρινιάς, την καλλιέργεια του γκρέιπφρουτ και την καλλιέργεια του κουμκουάτ. Αναπτύσσεται σχετικά γρήγορα και μπορεί να φτάσει σε ύψος 5-6 μέτρων, αν και συνήθως τη διατηρούμε πιο χαμηλά για δική μας ευκολία.

Τα φύλλα της λεμονιάς έχουν γυαλιστερό πράσινο χρώμα και όταν τα τρίψουμε αναδίδουν το χαρακτηριστικό άρωμα λεμονιού. Τα πανέμορφα άνθη της, οι αρωματικοί λεμονανθοί, έχουν άσπρο χρώμα εξωτερικά και λίγο μωβ εσωτερικά, αναδίδουν ένα πολύ γλυκό άρωμα.

Ο χυμός των λεμονιών είναι όξινος και εξαιρετικά υγιεινός, καθώς είναι πλούσιος σε αντιοξειδωτικά, πρωτεΐνες, βιταμίνες, φώσφορο, κάλιο και υδατάνθρακες. Θεωρείται ότι βοηθά στον μεταβολισμό του σώματος και έχει θετική επίδραση στην απώλεια βάρους.

Ας δούμε αναλυτικά ποιες ποικιλίες λεμονιάς μπορούμε να καλλιεργήσουμε στον κήπο και το μπαλκόνι μας, καθώς και χρήσιμες συμβουλές για να απολαύσουμε μία πλούσια συγκομιδή από ζουμερά λεμόνια για το σπίτι και την κουζίνα μας.

 

1. Ποιες είναι οι βασικές ποικιλίες λεμονιάς που καλλιεργούνται στην Ελλάδα;

Υπάρχουν πολλές ποικιλίες που καλλιεργούνται στην χώρα μας όπως η Lisbon, η Eureka και η Interdonato αλλά και αρκετές ελληνικές όπως η Μαγληνή, η Καρυστινή που είναι αρκετά διαδεδομένες, καθώς και οι ποικιλίες Αδαμοπούλου και Ζαμπετάκη που φυτεύονται εκτεταμένα τα τελευταία χρόνια.

Ποικιλία λεμονιάς Eureka: Ιταλικής προέλευσης, μέτριας ζωηρότητας, χωρίς αγκάθια, πολύ παραγωγική ποικιλία που δίνει καρπούς σχετικά μικρού μεγέθους, με μέτριο πάχος φλοιού, σχετικά τραχιά επιφάνεια και λίγα ή καθόλου σπόρια (κουκούτσια). Ωριμάζει κυρίως από τα τέλη του χειμώνα μέχρι τις αρχές καλοκαιριού.

Ποικιλία λεμονιάς Lisbon: Ο καρπός της Lisbon μοιάζει με την Eureka, με μέτριο μέγεθος καρπού, λίγα σπόρια, πολύ ξινή και πλούσια σε χυμό. Πορτογαλικής προέλευσης ποικιλία που είναι σχετικά ανθεκτική στον παγετό, στους ανέμους, και στον καύσωνα. Είναι μέτρια παραγωγική ποικιλία και δίνει καρπούς από τα τέλη του χειμώνα μέχρι τις αρχές της άνοιξης.

Ποικιλία λεμονιάς Interdonato: Ποικιλία που κατάγεται από τη Σικελία, χωρίς αγκάθια, με μεγάλο μέγεθος καρπού, επιμήκη, γυαλιστερό και λείο, με μέτριο πάχος φλοιού. Δίνει παραγωγή το φθινόπωρο κα την άνοιξη.

Ποικιλία λεμονιάς Μαγληνή: Πολύ διαδεδομένη στον ελληνικό χώρο και παραγωγική ποικιλία λεμονιάς που διαθέτει καλής ποιότητας καρπό με λεπτό φλοιό που ωριμάζει στις αρχές του φθινοπώρου. Θεωρείται ευαίσθητη στην ασθένεια της κορυφοξήρας.

Ποικιλία λεμονιάς Καρυστινή: Παραγωγική ποικιλία, αρκετά διαδεδομένη στον ελληνικό χώρο, πλούσια σε χυμό αρκετά όξινο και με τραχύ φλοιό. Ωριμάζει από τα τέλη φθινοπώρου μέχρι και τις αρχές άνοιξης και είναι μέτρια ανθεκτική στην ασθένεια της κορυφοξήρας.

Ποικιλία λεμονιάς Αδαμοπούλου: Παραγωγική ποικιλία με καταγωγή από την Κρήτη, με μέτριο μέγεθος καρπού, με λίγους σπόρους που δίνει καρποφορία και το καλοκαίρι. Παρουσιάζει σχετική ανθεκτικότητα στην ασθένεια της κορυφοξήρας.

Ποικιλία λεμονιάς Ζαμπετάκη: Παραγωγική ποικιλία που δίνει καρπό και το καλοκαίρι και είναι σχετικά ανθεκτική στην κορυφοξήρα. Ο καρπός της είναι σχετικά μεγάλου μεγέθους, χωρίς σπόρους, με παχύ φλοιό και τραχιά επιφάνεια.

2. Που ευδοκιμεί η καλλιέργεια της λεμονιάς και τι συνθήκες χρειάζεται για να αναπτυχθεί;

Οι λεμονιές χρειάζονται δροσερό περιβάλλον, χωρίς ακραίες θερμοκρασίες, για να ευδοκιμήσουν. Η καλλιέργεια της λεμονιάς δεν είναι ιδιαίτερα ανθεκτική στις χαμηλές θερμοκρασίες, ενώ σε θερμοκρασίες κάτω του μηδενός εμφανίζει μειωμένη παραγωγή και καχεκτικότητα.

Οι ψυχροί άνεμοι κατά το χειμώνα μπορούν να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στις λεμονιές, και περισσότερο στα νεαρά δενδρύλλια. Επίσης, οι πολύ ψηλές θερμοκρασίες του καλοκαιριού, που συνοδεύονται από χαμηλά ποσοστά υγρασίας, πολλές φορές δημιουργούν προβλήματα στα φύλλα και τους καρπούς.

Σχετικά με το έδαφος, η λεμονιά ευδοκιμεί σε μέσης σύστασης εδάφη, με καλή αποστράγγιση, χαμηλή αλατότητα και χαμηλή περιεκτικότητα σε ασβέστιο.

3. Πώς καλλιεργούμε λεμονιά σε γλάστρα;

Μπορούμε να φυτέψουμε λεμονιά σε γλάστρα και να την τοποθετήσουμε σε μια προστατευμένη θέση στο μπαλκόνι ή τη βεράντα μας για να μεγαλώσει. Επιλέγουμε ηλιόλουστο σημείο με νότιο προσανατολισμό για να τοποθετήσουμε τη γλάστρα με τη λεμονιά μας για να μας δώσει μεγαλύτερη καρποφορία.

Για τη φύτευση της λεμονιάς, χρησιμοποιούμε μία μεγάλη πήλινη ή πλαστική γλάστρα, με βάθος και διάμετρο τουλάχιστον 40-50 εκατοστών, ώστε να αναπτυχθεί το ριζικό της σύστημα. Προσθέτουμε στη γλάστρα φυτόχωμα γενικής χρήσης ή ειδικό για καρποφόρα δέντρα, ενισχυμένο με θρεπτικά συστατικά για να μπορέσει να αναπτυχθεί και να καρποφορήσει η λεμονιά μας.

Αξίζει να αναφέρουμε ότι η καλλιέργεια λεμονιάς σε γλάστρα γίνεται περισσότερο για καλλωπιστικό σκόπο και όχι τόσο για παραγωγή λεμονιών. Η ανάπτυξη και η καρποφορία του δέντρου σε γλάστρα είναι πολύ περιορισμένη, συγκριτικά με τις λεμονιές που έχουν φυτευθεί στο έδαφος.

4. Πόσο συχνά ποτίζουμε τις λεμονιές;

H καλλιέργεια της λεμονιάς θέλει τακτικά ποτίσματα για να διατηρεί εδαφική υγρασία. Την περίοδο της άνοιξης και του φθινοπώρου απαιτείται πότισμα τουλάχιστον μια φορά τη βδομάδα, ενώ κατά την ζεστή περίοδο του καλοκαιριού χρειάζεται 2-3 ποτίσματα τη βδομάδα.

Η συχνότητα και η ποσότητα του ποτίσματος εξαρτάται από την ηλικία των δέντρων, τις θερμοκρασίες που επικρατούν καθώς και τον τύπο του εδάφους.

Για παράδειγμα, σε αμμώδη εδάφη που στραγγίζουν γρήγορα, η λεμονιά χρειάζεται τακτικότερα ποτίσματα σε μικρότερη ποσότητα. Τα νεόφυτα δενδρύλλια λεμονιάς θέλουν τακτικό πότισμα μέχρι να αναπτυχθεί καλά το ριζικό τους σύστημα.

Κατά την περίοδο της ανθοφορίας, αποφεύγουμε το υπερβολικό πότισμα καθώς προκαλείται πτώση των ανθέων της λεμονιάς και κατά συνέπεια μειωμένη παραγωγή.

 

 

View this post on Instagram

 

A post shared by Τα Μυστικά του Κήπου (@mistikakipou)

5. Τι λίπασμα θέλει η καλλιέργεια της λεμονιάς;

Για να μας δώσει καλή και ποιοτική παραγωγή, η λεμονιά χρειάζεται τακτική λίπανση με πλήρη βιολογικά λιπάσματα, πλούσια σε ιχνοστοιχεία. Βάζουμε λίπασμα τρεις φορές, ανά δύο μήνες, από Φεβρουάριο ως Ιούνιο και δύο φορές το φθινόπωρο, τον Σεπτέμβριο και τον Νοέμβριο.

Ενσωματώνουμε στο χώμα την κατάλληλη ποσότητα λιπάσματος ανάλογα την ηλικία της λεμονιάς. Ενδεικτικά για λεμονιές, δέκα ετών, προσθέτουμε περίπου ένα κιλό βιολογικό λίπασμα σε κάθε λίπανση.

Η καλλιέργεια της λεμονιάς είναι ιδιαίτερα απαιτητική σε σίδηρο και χρειάζεται συμπληρωματική λίπανση προσθέτοντας χηλικό σίδηρο, την άνοιξη και το φθινόπωρο. Η πτώση των φύλλων της λεμονιάς καθώς και η πτώση ανθέων μπορεί να οφείλεται σε υπερβολική λίπανση με αζωτούχα λιπάσματα.

6. Πότε και πώς γίνεται το κλάδεμα της λεμονιάς;

Οι λεμονιές κλαδεύονται μέσα στην άνοιξη μέχρι τα μέσα καλοκαιριού, αφού περάσουν οι παγωνιές του χειμώνα. Το κλάδεμα της λεμονιάς διακρίνεται σε κλάδεμα διαμόρφωσης που γίνεται στα νεαρά δέντρα λεμονιάς και σε κλάδεμα διαμόρφωσης που γίνεται στα ενήλικα δέντρα λεμονιάς όπως αναλυτικά περιγράφουμε παρακάτω:

Κλάδεμα διαμόρφωσης σε νεαρά δέντρα λεμονιάς: Πραγματοποιούμε ελαφρύ κλάδεμα στη λεμονιά διατηρώντας 3-4 κεντρικούς βραχίονες και διαμορφώνοντας την σε κυπελλοειδές σχήμα. Αν οι λεμονιές δεν κλαδευτούν ελαφρά κατά τα πρώτα χρόνια της εγκατάστασης στο χωράφι, στα επόμενα στάδια ανάπτυξης θα χρειαστούν πολύ αυστηρό κλάδεμα και θα καθυστερήσει το ξεκίνημα της καρποφορίας των λεμονιών.

Κλάδεμα καρποφορίας της λεμονιάς: Στο κλάδεμα καρποφορίας της λεμονιάς, αφαιρούμε τους εσωτερικούς πυκνούς βλαστούς για καλύτερο αερισμό και φωτισμό του δέντρου, μικραίνουμε το μήκος στους υπόλοιπους για να διατηρούμε σταθερό το ύψος της λεμονιάς και αφαιρούμε τις ποδιές που έχουν εξασθενήσει και παρουσιάζουν μειωμένη παραγωγικότητα. Το κλάδεμα καρποφορίας γίνεται κάθε 1-2 χρόνια.

 7. Ποιες είναι οι κυριότερες ασθένειες και ποια έντομα προσβάλλουν την καλλιέργεια της λεμονιάς;

Η πιο σοβαρή μυκητολογική ασθένεια της λεμονιάς είναι η κορυφοξήρα, η όποια αρχικά εμφανίζεται με κιτρίνισμα στα φύλλα που σταδιακά ξεραίνονται. Στη συνέχεια τα φύλλα πέφτουν και παρατηρείται ξήρανση των ακραίων βλαστών της λεμονιάς.

Η ανθράκωση είναι μία ακόμη ασθένεια που προσβάλλει τη λεμονιά, προκαλώντας προκαλώντας καστανές κηλίδες στα φύλλα και τους καρπούς, καθώς επίσης ξήρανση των βλαστών της κορυφής. Για την προληπτική αντιμετώπιση των μυκητολογικών ασθενειών της λεμονιάς, ψεκάζουμε το φύλλωμα της με βιολογικά σκευάσματα χαλκού.

Σχετικά με τα έντομα που προσβάλλουν το φύλλωμα και τους καρπούς της λεμονιάς, σημαντικές ζημιές προκαλούν ο ψευδόκοκκος (ή βαμβακάδα), η κόκκινη ψώρα, ο αλευρώδης, ο θρίπας και ο φυλλοκνίστης της λεμονιάς. Για την προστασία από τις εντομολογικές προσβολές της λεμονιάς, κάνουμε ψεκασμούς με βιολογικά εντομοκτόνα που προμηθευόμαστε από γεωπονικά καταστήματα όπως ο θερινός πολτός και τα άλατα καλίου.

8. Ποια είναι τα κυριότερα προβλήματα που μπορεί να συναντήσουμε στην καλλιέργεια της λεμονιάς;

Η λεμονιά μπορεί να παρουσιάσει αρκετά προβλήματα όπως κίτρινα φύλλα, μαύρα φύλλα, πτώση των φύλλων, πτώση των ανθών ή να μην δένουν οι καρποί. Παρακάτω βλέπουμε τις πιθανές αιτίες των προβλημάτων για να μπορέσουμε να το αντιμετωπίσουμε.

Γιατί κιτρινίζουν τα φύλλα της λεμονιάς;

Τα φύλλα της λεμονιάς κιτρινίζουν σε περίπτωση έλλειψη θρεπτικών στοιχείων όπως αζώτου, σιδήρου, ψευδαργύρου και μαγνησίου και θα πρέπει να γίνει κατάλληλη λίπανση. Επίσης, τα φύλλα της λεμονιάς μπορεί να κιιτρινίσουν σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας ή αν oι λεμονιές έχουν μείνει απότιστες.

Γιατί μαυρίζουν τα φύλλα της λεμονιάς;

Τα μαύρα φύλλα, δηλαδή φύλλα λεμονιάς που καλύπτονται από ένα μαύρο στρώμα, προκαλούνται από τον μύκητα της καπνιάς που αναπτύσσεται πάνω σε μελιτώματα από έντομα όπως η μελίγκρα (αφίδες), ο αλευρώδης της λεμονιάς, η ψώρα των φυτών (κοκκοειδή) και τον ψευδόκοκκο (βαμβακάδα).

Γιατί πέφτουν τα φύλλα της λεμονιάς;

Τα φύλλα της λεμονιάς μπορεί να πέσουν λόγω έντονης παγωνιάς και δυνατών βοριάδων την περίοδο του χειμώνα. Επίσης, μπορεί να πέσουν αν μείνουν απότιστες σε συνθήκες έντονου καύσωνα ή λόγω υπερβολικής λίπανσης με λίπασμα αζώτου.

Γιατί πέφτουν τα άνθη της λεμονιάς;

Τα άνθη της λεμονιάς μπορεί να πέσουν και να μην δέσει καρπούς λόγω έντονου δυνατού ανέμου κυρίως βοριά που θα κάψει το άνθος. Επίσης, τα άνθη της λεμονιάς μπορεί να πέσουν σε συνθήκες υπερβολικής υγρασίας ή αν προσθέσουμε μεγάλες ποσότητες λιπάσματος αζώτου.

9. Πώς γίνεται ο πολλαπλασιασμός της λεμονιάς;

Μπορούμε να δημιουργήσουμε καινούρια φυτά λεμονιάς και να πολλαπλασιάσουμε αγαπημένες ποικιλίες λεμονιάς με 3 τρόπους: α) με εμβολιασμό της επιθυμητής ποικιλίας σε δέντρο λεμονιάς, β) κόβοντας τμήματα βλαστών (μοσχεύματα) και γ) με κουκούτσια (σπόρους).

Μπόλιασμα της ποικιλίας: Ο συνήθης τρόπος πολλαπλασιασμού της λεμονιάς στα φυτώρια γίνεται με εμβολιασμό των επιθυμητών ποικιλιών σε κατάλληλα υποκείμενα όπως το Citrus volcameriana.Η κυριότερη μέθοδος πολλαπλασιασμού είναι με ενοφθαλμισμό με Τ ή με ανεστραμμένο Τ. Κατάλληλη εποχή για να εμβολιάσουμε τη λεμονιά, είναι στις αρχές της άνοιξης, Μάρτιο και Απρίλιο καθώς και το φθινόπωρο.

Πολλαπλασιασμός με μοσχεύματα: Η λεμονιά πολλαπλασιάζεται εύκολα με τμήματα βλαστού (μοσχεύματα) μήκους 15-20 εκατοστών που παίρνουμε από υγιείς δυνατούς βλαστούς την περίοδο της άνοιξης. Φυτεύουμε τα μοσχεύματα σε γλάστρες φυτωρίου και τα διατηρούμε σε δροσερό περιβάλλον. Ποτίζουμε κάθε 2 μέρες για να διατηρούμε υγρασία στο χώμα. Μετά από 2-3 μήνες, τα μοσχεύματα έχουν ριζώσει και μπορούμε να τα φυτέψουμε στην οριστική τους θέση.

Πολλαπλασιασμός με σπόρο (κουκούτσι): Η λεμονιά μπορεί να πολλαπλασιαστεί φυτεύοντας σπόρο (κουκούτσι), αλλά με αυτό τον τρόπο δίνει φυτό που δεν έχει όμοια χαρακτηριστικά με τον σπόρο από τον οποίο προέρχεται. Στην περίπτωση αυτή, αφού βλαστήσει και αναπτυχθεί ο σπόρος, γίνεται μπόλιασμα με την επιθυμητή ποικιλία λεμονιάς για να εξασφαλίσουμε δέντρο με τα χαρακτηριστικά της ποικιλίας που επιθυμούμε.

10. Κι ένα τελευταίο μυστικό για την καλλιέργεια της λεμονιάς

Η συγκομιδή της λεμονιάς γίνεται όταν τα λεμόνια αποκτήσουν ανοιχτό πράσινο ή πρασινοκίτρινο χρώμα και ο φλοιός τους είναι λείος. Για να διατηρήσουμε περισσότερο χρόνο τα λεμόνια μετά τη συγκομιδή, μπορούμε να τα αποθηκεύσουμε στο ψυγείο μέσα σε νάιλον σακούλα.