1346 μ.Χ.

Η είδηση μιας φονικής επιδημίας που είχε εξολοθρεύσει πολύ κόσμο στην Ινδία, στη Συρία, στην Αρμενία, στη Μεσοποταμία και στη σημερινή Μογγολία είχε καταφτάσει στην Ευρώπη ήδη από τις αρχές του 1346: επιστολές και φήμες, έκαναν λόγο για μυριάδες πτώματα και άταφους νεκρούς. Οι Κούρδοι, έλεγαν οι πληροφορίες, είχαν πάρει τα βουνά για να γλιτώσουν, ενώ σε πόλεις όπως την Καισάρεια δεν είχε επιζήσει κανένας.

Κι όμως, όπως γράφει στο κλασικό σήμερα βιβλίο του «Ο Μαύρος Θάνατος» («The Black Death», εκδ. Collins, 1969 – Penguin, 1982) ο Βρετανός ιστορικός και βιογράφος Φίλιπ Ζίγκλερ (Philip Ziegler), δεν πέρασε από το μυαλό κανενός Ευρωπαίου ότι μπορεί κάποτε η επιδημία να έφτανε στα μέρη τους.

Advertisement

Ηταν εκείνη τη χρονιά όμως, το 1346, που σε κάποια αναταραχή που προκλήθηκε στην Κριμαία, οι Τάταροι άδραξαν την ευκαιρία που γύρευαν από καιρό προκειμένου να ξεκινήσουν μια εκστρατεία εξόντωσης των χριστιανικών πληθυσμών.

Ετσι, έθεσαν ως στόχο τους την πόλη Φεοντόσια, στις ακτές της Κριμαίας. Εκεί, οι Ιταλοί έμποροι από τη Γένοβα είχαν χτίσει έναν καλά οχυρωμένο σταθμό, ο οποίος ήταν και η έδρα για τις εμπορικές τους επιχειρήσεις με την Ανατολή.

Ο στρατός των Τατάρων στρατοπέδευσε έξω από τα τείχη του γενοβέζικου εμπορικού σταθμού και ξεκίνησε την πολιορκία. Στην πορεία όμως, ο ένας μετά τον άλλο, οι Τάταροι άρχισαν να νοσούν και να πεθαίνουν σαν τις μύγες. Ο Ζίγκλερ επικαλείται τη γνωστή στους ιστορικούς της πανώλης καταγραφή του Ιταλού Γκαμπριέλ ντε Μoύσις (1280-1356) σχετικά με το τι συνέβη στη συνέχεια.

Οι Τάταροι, χρησιμοποιώντας καταπέλτες, άρχισαν να εκσφενδονίζουν στο εσωτερικό της παραθαλάσσιας πόλης τα πτώματα των θυμάτων της πανώλης. Η σκηνή θυμίζει εκείνη την εκπληκτική ταινία του Πολ Βερχόφεν, «Σάρκα και αίμα» (1985).

Οι Γενοβέζοι συγκέντρωναν τα πτώματα και τα πετούσαν στη θάλασσα, ενώ προετοίμαζαν τα πλοία τους για να εγκαταλείψουν την πόλη. Μέσω της Μαύρης Θάλασσας πέρασαν στη Μεσόγειο, οπότε «μαζί τους ταξίδεψε και η πανούκλα», σχολιάζει ο Ζίγκλερ, ο οποίος βέβαια, όπως και άλλοι ιστορικοί, ενώ θεωρεί απολύτως αξιόπιστη την ιστορική κατάθεση του Ντε Μούσις, πιστεύει πως το περιστατικό αυτό δεν ήταν το μοναδικό μέσω του οποίου ο «Μαύρος Θάνατος» ταξίδεψε στη Δύση φονεύοντας από 75 έως 200 εκατομμύρια ανθρώπους.

Χαρακτηριστικό είναι πάντως πως και ο Βυζαντινός Αυτοκράτορας Ιωάννης Καντακουζηνός έγραψε πως τα πρώτα θύματα «της επιδημίας» ήταν οι «υπερβόρειοι Σκύθες», δηλαδή οι Τάταροι της Κριμαίας (C. S. Bartsocas, «Two 14th Century Greek Descriptions of the “Black Death”», Περ. Hist. Med., Vol. XXI, No. 4, 1966, σελ. 395 – πηγή του Ζίγκλερ).

Η ειρωνεία είναι ότι όπως και σήμερα, το «φρέσκο», φωτεινό 2020, έτσι και τότε, το μακρινό, σκοτεινό 1346, οι Ευρωπαίοι μάθαιναν για μια επιδημία στην Ανατολή, θεωρώντας πως καθόλου δεν τους αφορά.