20 πράγματα που δεν γνωρίζατε για το νερό

Τελικά, πόσο νερό πρέπει να πίνουμε καθημερινά; Μπορούμε να πάθουμε κακό από το πολύ νερό; Πίνουμε το νερό της χθεσινής μέρας από το παγούρι μας και πόσο κρατάει το νερό στο ψυγείο; Σε αυτές και πολλές ακόμα απορίες μάς απάντησαν ο δρ Χρίστος Α. Καραβίτης, καθηγητής Διαχείρισης Υδατικών Πόρων, κοσμήτορας της Σχολής Περιβάλλοντος και Γεωργικής Μηχανικής, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η δρ Άννα Παπαγεωργίου, PhD, κλινική διαιτολόγος – διατροφολόγος, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Αθηνών, Επ. Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού, επ. υπεύθυνη προγραμμάτων προαγωγής της υγείας «Ευρωστία», και Κωνσταντίνος Κουσκούκης, καθηγητής Δερματολογίας, νομικός, πρόεδρος της Ακαδημίας Ιαματικής Ιατρικής.

Πόσο νερό πρέπει να πίνουμε την ημέρα και γιατί;

Η ενυδάτωση είναι ζωτικής σημασίας για τη διατήρηση σωματικών λειτουργιών όπως η ρύθμιση της θερμοκρασίας, η πέψη, η μεταφορά θρεπτικών συστατικών και η λίπανση των αρθρώσεων. Η συνιστώμενη ημερήσια πρόσληψη νερού, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων (EFSA), τόσο από τα υγρά όσο και από τα στερεά τρόφιμα που περιλαμβάνονται στο διαιτολόγιο πρέπει να ανέρχεται τουλάχιστον σε 2 λίτρα ημερησίως για τις γυναίκες και 2,5 λίτρα για τους άνδρες, ενώ το ισοζύγιο ύδατος του οργανισμού, τόσο των υγρών που προσλαμβάνονται, όσο και αυτών που αποβάλλονται, πρέπει να διατηρείται σταθερό.

Περίπου το 20% της πρόσληψης νερού προέρχεται από τις τροφές (αυξάνεται συνήθως με την κατανάλωση φρούτων και λαχανικών) και περίπου το 80% προέρχεται απευθείας από υγρά, όπως νερό, γάλα, αναψυκτικά, χυμοί, ακόμη και από ποτά με καφεΐνη, όπως ο καφές και το τσάι. Α.Π.

Σε τι ωφελεί το νερό τον οργανισμό μας;

• Βελτιώνει τη λειτουργία των ενδοκρινών αδένων.
• Ενισχύει τη μεταβολική λειτουργία.
• Ρυθμίζει τη θερμοκρασία του σώματος.
• Διατηρεί τον όγκο του αίματος.
• Είναι απαραίτητο για τη μεταφορά βασικών ηλεκτρολυτών μέσα στο σώμα, όπως κάλιο, μαγνήσιο, νάτριο, αλλά και όλων των προϊόντων του μεταβολισμού, καθώς όλα τα θρεπτικά συστατικά μεταφέρονται στο σώμα σε μορφή υδατικών διαλυμάτων.
• Μεταφέρει τις θρεπτικές ύλες από το πεπτικό σύστημα στα κύτταρα.
• Βοηθά στη λειτουργία της πέψης, διότι η επαρκής ποσότητα νερού συμβάλλει στη σωστή λειτουργία του εντέρου και προλαμβάνει τη δυσκοιλιότητα.
• Αποβάλλει τις τοξίνες και τα άχρηστα συστατικά του σώματος μέσα από τον ιδρώτα αλλά και μέσω της διούρησης.
• Προστατεύει ιστούς ζωτικής σημασίας, όπως ο εγκέφαλος και ο νωτιαίος μυελός, λόγω της ασυμπίεστης μορφής του. Α.Π.

Είναι ασφαλές να πίνουμε το νερό που έχουμε στο παγούρι μας από χθες;

Ναι, εφόσον το δοχείο είναι αδιάβροχο και διατηρείται σε δροσερό περιβάλλον (κάτω από 25°C). Ωστόσο, μετά από 48 ώρες αυξάνεται ο κίνδυνος βιολογικής μόλυνσης (π.χ. Pseudomonas). Αποφεύγετε πλαστικά παγούρια χωρίς ετικέτα BPA-free, λόγω πιθανής διαρροής χημικών. Χ.Κ.

Ποια είναι τα συμπτώματα της αφυδάτωσης;

Η μη επαρκής πρόσληψη υγρών ειδικά σε συγκεκριμένες συνθήκες όπου η απώλεια είναι μεγαλύτερη (έντονη άσκηση, υψηλή θερμοκρασία περιβάλλοντος) μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, μια κατάσταση η οποία μπορεί να έχει σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία του ατόμου. Ορισμένοι πληθυσμοί είναι πιο επιρρεπείς στην αφυδάτωση από άλλους, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών, των ηλικιωμένων ενηλίκων. Κάποια πρώιμα συμπτώματα που δείχνουν ότι έχεις αφυδατωθεί είναι:

• αυξημένη δίψα
• ξηροστομία
• αλλαγές στο χρώμα των ούρων σου (σκουρόχρωμα ούρα, ούρηση λιγότερο συχνά)
• ζαλάδα
• σύγχυση, μειωμένη γνωστική λειτουργία
• ανικανότητα συγκέντρωσης
• κόπωση ή αίσθημα αδυναμίας. Α.Π.

Υπάρχουν τρόφιμα που προκαλούν αφυδάτωση;

Μερικά από τα τρόφιμα που οδηγούν σε αφυδάτωση, αν καταναλωθούν σε μεγάλες ποσότητες, είναι:

• αυξημένη ποσότητα καφεΐνης
• αλκοόλ
• υψηλή πρόσληψη πρωτεϊνών
• ζαχαρούχα ποτά
• εξαιρετικά επεξεργασμένα τρόφιμα (αλλαντικά, τουρσιά, κονσερβοποιημένα τρόφιμα που περιέχουν μεγάλες ποσότητες αλατιού) έτοιμες σάλτσες εμπορίου (εξαιτίας του αλατιού και αυτές) γλυκά/επιδόρπια (λόγω αυξημένης περιεκτικότητας σε ζάχαρη). Α.Π.

Πόσο καιρό μπορεί να μείνει ένα μπουκάλι νερό στο ψυγείο ή τα παγάκια στην κατάψυξη;

Σε θερμοκρασία 4°C, το νερό διατηρεί τη χημική του ακεραιότητα έως 6 μήνες, αλλά τα παγάκια απορροφούν πτητικές οσμές (π.χ. από ψάρια) μετά τον 2ο μήνα. Για μαγειρική χρήση, προτείνεται η ανανέωση κάθε 30 ημέρες. Χ.Κ.

Προτιμάμε νερό βρύσης, εμφιαλωμένο ή νερό που έχει περάσει από φίλτρο;

Το εμφιαλωμένο νερό έχει σταθερή σύνθεση, αλλά οι φιάλες PET απελευθερώνουν αντιμόνιο σε θερμοκρασίες >25°C. Αν η βρύση είναι ασφαλής, προτιμήστε φιλτραρισμένο, αν επιθυμείτε να αφαιρεθεί το χλώριο. Το φιλτραρισμένο νερό βρύσης εξαλείφει το 99% των χλωραμινών, χωρίς να αφαιρεί τα βασικά μέταλλα (Ca²+, Mg²+). Χ.Κ.

Πίνεται το νερό από τη βρύση του μπάνιου;

Σύμφωνα με τον ΕΟΦ (Εθνικό Οργανισμό Τροφίμων), το νερό σε όλες τις βρύσες ενός νοικοκυριού προέρχεται από το ίδιο δίκτυο. Ωστόσο, σε κτίρια πριν από το 1980 οι μολυβδένιοι σωλήνες μπορούν να ελευθερώσουν μόλυβδο, που είναι πολύ επικίνδυνος (καρκινογενέσεις, κ.ά.), ιδιαίτερα αν το νερό παραμείνει ακίνητο για ώρες. Χ.Κ.

Υπάρχουν ροφήματα που μπορούν να αντικαταστήσουν την ημερήσια πρόσληψη νερού; Ποια δεν μπορούν να αντικαταστήσουν το νερό;

Πέρα από το νερό, ροφήματα όπως τα τσάγια από βότανα, το γάλα και οι φρέσκοι χυμοί φρούτων μπορούν να ενυδατώσουν, αλλά τα ροφήματα που περιέχουν καφεΐνη, αλκοόλ ή υψηλά επίπεδα ζάχαρης (π.χ. αναψυκτικά) μπορούν να αυξήσουν την αφυδάτωση λόγω της διουρητικής τους δράσης. Υπάρχουν τρόφιμα τα οποία έχουν αυξημένη περιεκτικότητα σε νερό (κυμαίνεται από 80 έως 96%) ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τα επίπεδα υδάτωσης. Μερικά από αυτά είναι: αγγούρι, σέλερι, ντομάτα, κολοκύθα, μούρα, καρπούζι, πορτοκάλια, μανταρίνια, ανανάς, πεπόνι, σπανάκι, λάχανο, σταφύλι. Α.Π.

Πόσο καιρό μπορούμε να έχουμε ένα μπουκάλι με εμφιαλωμένο νερό κλειστό στο σπίτι;

Ο ΕΟΦ ορίζει ελάχιστη διάρκεια 2 έτη από την εμφιάλωση, αν έχουμε σωστές συνθήκες συντήρησης. Μετά το άνοιγμα, οξειδώνονται οι θειούχες ενώσεις, δίνοντας μεταλλική γεύση – ασήμαντο για την υγεία, αλλά δυσάρεστο στη γεύση. Χ.Κ.

Πόσο καιρό μπορούμε να έχουμε ένα ανοιχτό μπουκάλι νερό;

Σε περιβάλλον με >60% υγρασία, ευνοείται η ανάπτυξη υγρόφιλων μικροοργανισμών, π.χ. μυκήτων, στις ρωγμές της φιάλης όπου συνήθως δημιουργούνται. Σε ψυγείο ο κίνδυνος μειώνεται, αλλά προτείνεται κατανάλωση εντός 72 ωρών. Χ.Κ.

Είναι αλήθεια ότι το κρύο νερό βοηθά στην καλύτερη πέψη;

Το κρύο νερό δεν εμποδίζει την πέψη, αλλά μερικοί άνθρωποι ίσως αισθάνονται ότι την επιβραδύνει. Μελέτες δείχνουν ότι η κατανάλωσή του μπορεί να προκαλέσει προσωρινή συστολή των αιμοφόρων αγγείων, η οποία θα ίσως επιβραδύνει ελαφρώς τη γαστρική κινητικότητα. Ωστόσο, η επίδραση είναι ελάχιστη και το κρύο νερό δεν επηρεάζει σημαντικά την αποτελεσματικότητα της πέψης.

Στην πραγματικότητα, το νερό σε θερμοκρασία δωματίου ή το ζεστό νερό μπορεί να βοηθήσει την πέψη, ενθαρρύνοντας την ομαλότερη κυκλοφορία του αίματος στα πεπτικά όργανα. Εξαρτάται από την προσωπική προτίμηση και την άνεση. Α.Π.

Να πίνουμε νερό κατά τη διάρκεια του φαγητού;

Η κατανάλωση νερού κατά τη διάρκεια των γευμάτων είναι γενικά ευεργετική. Βοηθά στη διάσπαση των τροφών και υποστηρίζει τη διαδικασία της πέψης. Ενώ η υπερβολική πρόσληψη νερού μπορεί να αραιώσει ελαφρώς τα πεπτικά ένζυμα, η μέτρια κατανάλωση (π.χ. μέχρι 150-180 ml) βοηθά στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών και μπορεί να αποτρέψει την υπερκατανάλωση τροφής, προωθώντας τον κορεσμό και τη μείωση θερμίδων. Έρευνες δείχνουν ότι η κατανάλωση νερού με τα γεύματα μπορεί να βελτιώσει την πέψη και να βοηθήσει στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Ωστόσο, η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων νερού κατά τη διάρκεια των γευμάτων μπορεί να επιβραδύνει τη γαστρική κένωση, προκαλώντας ενδεχομένως δυσφορία. Α.Π.

«Η κατανάλωση νερού κατά τη διάρκεια των γευμάτων είναι γενικά ευεργετική. Βοηθά στη διάσπαση των τροφών και υποστηρίζει τη διαδικασία της πέψης».

Γιατί δεν πρέπει να πίνουμε θαλασσινό νερό;

Η υψηλή συγκέντρωση άλατος απορροφά νερό από τα κύτταρα, οδηγώντας σε αφυδάτωση με συμπτώματα όπως νευρομυϊκή δυσλειτουργία. Η αφαλάτωση απαιτεί ειδικές τεχνολογίες, όπως π.χ. αντίστροφης ώσμωσης, που δεν εφαρμόζονται στο σπίτι. Χ.Κ.

Γιατί το νερό της βρύσης μυρίζει χλωρίνη; Μπορούμε να το πίνουμε;

Το χλώριο προστίθεται για καταπολέμηση παθογόνων. Η οσμή εξαρτάται από τα τριαλομεθάνια που σχηματίζονται με οργανικές ουσίες – απαιτείται αερισμός 30 λεπτά πριν από την κατανάλωση. Είναι ασφαλές ούτως ή άλλως. Χ.Κ.

Είναι ασφαλές να πίνουμε νερό απευθείας από πηγές στη φύση;

Ακόμα και σε ορεινές πηγές, υπάρχει κίνδυνος μόλυνσης από μικροοργανισμούς, π.χ. Cryptosporidium parvum, που επιζεί σε θερμοκρασίες κάτω από το μηδέν. Απαιτείται θερμική επεξεργασία (βρασμός 5 λεπτών) ή χρήση φίλτρων. Χ.Κ.

Μπορεί η υπερβολική κατανάλωση νερού να είναι επικίνδυνη;

Ναι, η υπερβολική πρόσληψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση ή υπονατριαιμία, μια κατάσταση κατά την οποία τα επίπεδα νατρίου στο αίμα γίνονται επικίνδυνα χαμηλά. Αυτό είναι σπάνιο, αλλά μπορεί να συμβεί όταν κάποιος καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού σε σύντομο χρονικό διάστημα, υπερβαίνοντας την ικανότητα των νεφρών να το αποβάλουν. Τα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν πονοκέφαλο, ναυτία, σύγχυση και, σε ακραίες περιπτώσεις, επιληπτικές κρίσεις ή κώμα. Τα νεφρά μπορούν να επεξεργαστούν περίπου 0,8-1,0 λίτρο νερού ανά ώρα, οπότε η παραμονή σε αυτό το εύρος είναι ζωτικής σημασίας. Α.Π.

«H υπερβολική πρόσληψη νερού μπορεί να οδηγήσει σε δηλητηρίαση. Αυτό είναι σπάνιο, αλλά μπορεί να συμβεί όταν κάποιος καταναλώνει μεγάλες ποσότητες νερού σε σύντομο χρονικό διάστημα».

Γιατί δεν πρέπει να ξαναγεμίζουμε πλαστικά μπουκάλια με νερό πολλές φορές;

Οι μικρογραμμές-χαρακιές που δημιουργούνται από τη χρήση στο πλαστικό ευνοούν την εγκατάσταση μικροοργανισμών, ενώ η θερμική καταπόνηση προκαλεί διαρροή των πλαστικών υλικών στο νερό. Προτιμήστε γυάλινα ή ανοξείδωτα δοχεία για επαναχρησιμοποίηση. Χ.Κ.

Είναι υγιεινό το να χρησιμοποιούμε θερμός;

Αν καθαρίζεται καθημερινά, ναι. Επιλέγετε μοντέλα με εσωτερική επένδυση από γυαλί και καθαρίζετε με οξικό οξύ (λευκό ξίδι) κάθε 15 ημέρες. Χ.Κ.

Χρησιμοποιούμε το νερό του αφυγραντήρα για να ποτίσουμε τα φυτά;

Το συμπύκνωμα του αφυγραντήρα είναι αποστειρωμένο, αλλά μπορεί να περιέχει νιτρώδη από την ατμόσφαιρα και σωματίδια σκόνης. Κατάλληλο για καλλωπιστικά φυτά, αλλά να αποφεύγεται σε βρώσιμα φυτά. Χ.Κ.

Μπορεί το νερό να έχει θεραπευτικές ιδιότητες;

Το ιαματικό νερό, ανάλογα με τα ιχνοστοιχεία που περιέχει, βοηθά σε διάφορες παθήσεις, όπως μυοσκελετικές, ισχιαλγίες, αρθρίτιδες, ρευματισμοί, αυχενικό, σε παθήσεις του αναπνευστικού, χρόνιο άσθμα ή χρόνιες βρογχίτιδες, παθήσεις του στομάχου ή του ουροποιητικού συστήματος, του ανώτερου αναπνευστικού, όπως ιγμορίτιδα, φαρυγγίτιδα, αλλά και σε αλλεργίες ή δερματικές παθήσεις. Κ.Κ.