25 λάθη που κάνουμε στην ανακύκλωση

Η περίοδος αυτή είναι καλή για την ανακύκλωση. Τα περισσότερα υλικά είναι ευπώλητα, κάποια (όπως το ΡΕΤ, τα μέταλλα και το χαρτόνι) έχουν ιδιαίτερα καλές τιμές ως δευτερογενής πρώτη ύλη. Και η τάση αυτή θα συνεχιστεί, όσο οι εταιρείες «ωθούνται» από την ευρωπαϊκή νομοθεσία να αυξήσουν το ποσοστό του ανακυκλωμένου υλικού που χρησιμοποιείται ως πρώτη ύλη για τις νέες συσκευασίες. Με την έννοια αυτή, πολλά πράγματα που πριν από τρία-τέσσερα χρόνια κατέληγαν στα σκουπίδια ως αζήτητα, θα πάρουν και αυτά τον σωστό δρόμο. Όμως, είκοσι χρόνια μετά το ξεκίνημα του μπλε κάδου στη χώρα μας (που αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 90% της ανακύκλωσης συσκευασιών), ένα μεγάλο ποσοστό του περιεχομένου του εξακολουθεί να είναι κοινά σκουπίδια (συχνά πάνω από το 50%). Οι αιτίες είναι πολλές: από την έλλειψη ενημέρωσης για το τι ανακυκλώνεται και τι όχι και την απουσία επαρκών κοινών κάδων έως την αδιαφορία. Επιπλέον, μεγάλη μερίδα του κοινού είναι επιφυλακτική, ακόμα κι αν ανακυκλώνει σε τακτική βάση, καθώς δεν έχει δοθεί ιδιαίτερη σημασία στην ενημέρωση του κόσμου για τον «κύκλο» της ανακύκλωσης: το πώς τα υλικά αυτά πηγαίνουν σε μονάδες στην Ελλάδα ή στο εξωτερικό, πώς μετατρέπονται και πάλι σε (δευτερογενή) πρώτη ύλη, πώς επαναχρησιμοποιούνται.

Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε τις επιδόσεις μας; Κατ’ αρχάς, υπάρχουν ορισμένοι γενικοί κανόνες:

• Καλύτερα να κατεβάζετε ανακύκλωση το βράδυ πριν από τη συλλογή της. Έτσι «προστατεύετε» τα υλικά από την επιδρομή γυρολόγων στους κάδους.
• Η ανακύκλωση είναι καλό να απορρίπτεται στον κάδο χύμα ή σε ανοιχτές (όχι δεμένες) σακούλες.
• Οι συσκευασίες πρέπει να είναι καθαρές, χωρίς υπολείμματα φαγητού και στεγνές. Όταν βρέχει, οι κάδοι ανακύκλωσης πρέπει να είναι κλειστοί, γιατί, αν βραχεί το χαρτί, δεν μπορεί πια να ανακυκλωθεί.
• Υλικά που συλλέγονται από τη θάλασσα ή την παραλία (λ.χ. σε καθαρισμούς) δεν θα πρέπει να απορρίπτονται στον μπλε κάδο αν έχουν μείνει καιρό έξω. Η παραμονή τους στη θάλασσα ή στον ήλιο καθιστά τα περισσότερα υλικά μη ανακυκλώσιμα.
• Κατά κανόνα, οι σκληρές πλαστικές συσκευασίες ανακυκλώνονται πιο εύκολα. Τα είδη του πλαστικού από τα οποία φτιάχνονται βέβαια είναι πολλά – σε χώρες όπου η ανακύκλωση είναι ανεπτυγμένη, γίνεται χωριστή συλλογή.

Από εκεί και έπειτα, υπάρχουν αρκετοί επιμέρους κανόνες ή και λάθη που γίνονται συχνά από τους πολίτες.

• Στον μπλε κάδο δεν πρέπει να καταλήγει οτιδήποτε πλαστικό, αλλά μόνο συσκευασίες. Παιχνίδια και άλλα πλαστικά αντικείμενα (λ.χ. φαράσια, σκούπες, σωλήνες) δεν πρέπει να καταλήγουν εκεί. Καλό είναι επίσης να μην απορρίπτονται στον μπλε κάδο τα φελιζόλ, γιατί, παρότι τυπικά ανακυκλώνονται, σπάνια αυτό γίνεται.
• Τα πλαστικά μπουκάλια μπορούν να απορρίπτονται με το καπάκι τους και δεν χρειάζεται να τα συμπιέζει ο πολίτης.
• Υπάρχουν ορισμένα πλαστικά μπουκάλια (ΡΕΤ) με ετικέτα από PVC που δύσκολα ανακυκλώνονται, γιατί δεν μπορεί να γίνει διαχωρισμός των υλικών. Ο καταναλωτής μπορεί να τα ξεχωρίσει από την ετικέτα που καλύπτει ολόκληρο το μπουκάλι: πρόκειται συνήθως για συσκευασίες αναψυκτικών, σοκολατούχου γάλακτος ή κάποιων απορρυπαντικών. Αν ο καταναλωτής θέλει να μην πετάξει το μπουκάλι στα σκουπίδια, πρέπει να αφαιρέσει την ετικέτα και να ανακυκλώσει μόνο το μπουκάλι.
• Τα πλαστικά μπουκάλια αντισηπτικών δεν πρέπει να ρίχνονται στην ανακύκλωση. Κατ’ αρχάς, τα περισσότερα είναι από PVC, που δύσκολα ανακυκλώνεται στη χώρα μας. Επιπλέον, πολλά περιέχουν μεταλλικά τμήματα (λ.χ. κάποιο έλασμα).
• Οι συσκευασίες που είναι από διαφορετικά υλικά, όπως πλαστικό και χαρτόνι (π.χ. συσκευασίες από λάμπες ή μπαταρίες), μπορούν να ρίχνονται στον μπλε κάδο, αρκεί πρώτα να διαχωρίσουμε τα δύο υλικά.
• Άδεια γκαζάκια μπορούν να πετιούνται στον κάδο της ανακύκλωσης. Κανονικά μπορούν να απορρίπτονται γενικά τα δοχεία υπό πίεση (αεροζόλ, λακ, κ.ο.κ.), αλλά στην πραγματικότητα καλό είναι αυτό να μη γίνεται, γιατί, αν δεν είναι εντελώς άδεια, μπορεί να «σκάσουν» κατά τη συμπίεσή τους.
• Οι μαλακές συσκευασίες τυριών ή αλλαντικών ανακυκλώνονται δύσκολα, λόγω των υπολειμμάτων τροφής που μένουν σε αυτές. Τυπικά πρέπει να απορρίπτονται στον μπλε κάδο, οπότε προσπαθήστε να είναι όσο το δυνατόν πιο καθαρές.
• Συσκευασίες που έχουν εσωτερικό που δείχνει μεταλλικό (λ.χ. κουτιά ζαχαροπλαστείων, πατατάκια, κρουασάν) δεν ανακυκλώνονται εύκολα και γι’ αυτό είναι προτιμότερο να καταλήγουν στα κοινά σκουπίδια. Πρόκειται για τις λεγόμενες «πολυστρωματικές» συσκευασίες, αυτές που έχουν φτιαχτεί από διαφορετικά στρώματα υλικών.

• Τα κουτιά της πίτσας πρέπει να πετιούνται στα κοινά σκουπίδια αν είναι λαδωμένα.
• Συσκευασίες από φυτοφάρμακα δεν πρέπει να απορρίπτονται στους μπλε κάδους, ακόμα κι αν επάνω αναγράφουν ότι είναι από ανακυκλώσιμο υλικό. Υπάρχουν συζητήσεις εδώ και μία διετία για τη δημιουργία χωριστού «ρεύματος» συλλογής τους, προς το παρόν χωρίς αποτέλεσμα.
• Οι περισσότερες συσκευασίες φρούτων και λαχανικών, κρέατος και ψαριού είναι δύσκολο να ανακυκλωθούν στην πράξη.
• Τα ποτηράκια καφέ που δείχνουν χάρτινα στην πραγματικότητα δεν είναι (έχουν εσωτερικές στρώσεις από πλαστικό για να είναι αδιάβροχα) και πρέπει να απορρίπτονται στα σκουπίδια. Τα καπάκια τους όμως (μαύρα, λευκά ή διάφανα) είναι συνήθως ανακυκλώσιμα. Το ίδιο ισχύει προφανώς για τα πλαστικά ποτήρια του καφέ.
• Τα πλαστικά καλαμάκια δεν ανακυκλώνονται. Τυπικά από πέρυσι έχουν σταματήσει να πωλούνται – τα βρίσκεις βέβαια σχεδόν παντού, εκτός από τις μεγάλες αλυσίδες.
• Το ξύλο δεν ανακυκλώνεται μέσω των μπλε κάδων, ακόμα κι αν αποτελεί κομμάτι κάποιας συσκευασίας.
• Κομμάτια χαρτιού μικρότερα από Α4 δεν ανακυκλώνονται και καταλήγουν στο υπόλειμμα κατά τη μηχανική διαλογή των υλικών.
• Οι κούτες πρέπει να «ανοίγονται» πριν πεταχτούν στον κάδο (δηλαδή να αφαιρείται η ταινία που τις ενώνει). Εφημερίδες και γενικά χαρτί μπορεί κανονικά να απορρίπτεται στον μπλε κάδο.
• Οι κάψουλες καφέ είναι προτιμότερο να επιστρέφονται στις εταιρείες που έχουν προγράμματα συλλογής τους. Ειδάλλως πρέπει να ανοιχτούν και να καθαριστούν πριν πεταχτούν.
• Τα αλουμινένια καπάκια από τροφές (λ.χ. γιαούρτι) δεν ανακυκλώνονται.
• Στους μπλε κάδους (ή καλύτερα κώδωνες, αν υπάρχουν στην περιοχή μας) πρέπει να απορρίπτονται γυάλινες συσκευασίες (μπουκάλια, βαζάκια κ.λπ.) και όχι ποτήρια, κομμάτια γυαλιών, τζάμια, παρμπρίζ.
• Οι πλαστικές σακούλες μεταφοράς από σούπερ μάρκετ ή εμπορικά καταστήματα (συμπεριλαμβανομένων εκείνων των πολλαπλών χρήσεων) ανακυκλώνονται κανονικά. Όχι οι βιοδιασπώμενες, που πρέπει να καταλήγουν στα κοινά σκουπίδια.

 

Σε κάθε περίπτωση, πάντως, η πιο ορθή φιλοπεριβαλλοντική συμπεριφορά είναι η μείωση των απορριμμάτων που παράγουμε. Αυτό σημαίνει πιο υπεύθυνες επιλογές, λιγότερες πλαστικές συσκευασίες, λιγότερες συσκευασίες μιας χρήσης. Στόχος της ευρωπαϊκής πολιτικής είναι οι ποσότητες μη ανακυκλώσιμων οικιακών απορριμμάτων να μειωθούν στο μισό και η ανακύκλωση να φθάσει στο 60% έως το 2030. Η Ελλάδα σήμερα βρίσκεται στην ανακύκλωση λίγο πάνω από το 20%, οπότε ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς. Τα επόμενα χρόνια, πάντως, σταδιακά τη θέση του μπλε κάδου θα αρχίσουν να παίρνουν περισσότερα «ρεύματα», δηλαδή χωριστοί κάδοι ανά υλικό, οπότε θεωρητικά η ανακύκλωση θα γίνει ευκολότερη. Επίσης θα πρέπει να δημιουργηθούν χωριστά «ρεύματα» ανακύκλωσης για κάποιες κατηγορίες απορριμμάτων, όπως τα στρώματα, τα έπιπλα, τα γεωργικά απορρίμματα, τα αλιευτικά εργαλεία και άλλα.