90 χρόνια από την κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα: Το έργο πνοής που ξεδίψασε τους Αθηναίους

Ποια είναι η σημασία του Φράγματος του Μαραθώνα, στην κάλυψη των αναγκών για νερό των Αθηναίων; Γιατί κατασκευάστηκε και πώς μεταφέρονταν το νερό στην Αθήνα;

Μοναδικά ντοκουμέντα από το Ιστορικό Αρχείο της ΕΥΔΑΠ, από την κατασκευή του Φράγματος του Μαραθώνα έχουν την δυνατότητα να δουν όσοι επισκεφθούν την Επετειακή Έκθεση με τίτλο «Η Μεγάλη Πρόκληση: 90 Χρόνια Φράγμα Μαραθώνα», στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος», έως τις 7 Φεβρουαρίου 2020, δωρεάν.

Άποψη του Φράγματος Μαραθώνα, π. 1930-1931/ Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Ποια είναι η σημασία του Φράγματος του Μαραθώνα, στην κάλυψη των αναγκών για νερό των Αθηναίων; Γιατί κατασκευάστηκε και πώς μεταφέρονταν το νερό στην Αθήνα; Τι ήταν η σήραγγα Μπογιατίου; Ποιος ανέλαβε την κατασκευή του; Γιατί υπάρχει ένας μικρός ναός στην βάση του; Όλα αυτά και ακόμη περισσότερα έχει την ευκαιρία να μάθει κανείς στην έκθεση που διοργανώνει η ΕΥΔΑΠ, εκθέτοντας για πρώτη φορά, σπάνια τεκμήρια από το Ιστορικό της Αρχείο.

Στάδιο κατασκευής του Φράγματος Μαραθώνα, 1927/Φωτογραφία:Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Το Φράγμα του Μαραθώνα και ο εκσυγχρονισμός της Ελλάδας

Το Φράγμα του Μαραθώνα θεωρείται έως και σήμερα μείζον κατασκευαστικό έργο για την εποχή του, συμβολίζοντας τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Πρόκειται για ένα τεράστιο έργο υποδομής που κατασκευάστηκε τα έτη 1926-1929 για να καλύψει τις αυξημένες υδρευτικές ανάγκες της πόλης των Αθηνών, του Πειραιά και των περιχώρων, λίγο μετά την μικρασιατική καταστροφή, με την πρωτεύουσα να έχει υποδεχτεί περίπου 1,3 εκατομμύριο πρόσφυγες από την Μικρά Ασία. Η ιδέα ενός φράγματος στον Μαραθώνα αποτελεί την πλέον ιδεώδη λύση στο πρόβλημα και η κατασκευή του εγκρίνεται το 1923.

 

Εργασίες μηχανικών για την κατασκευή της Σήραγγας Μπογιατίου/ Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Η Αμερικανική Εταιρεία Ulen αναλαμβάνει την κατασκευή και υπογράφει συμβόλαιο με το Ελληνικό Δημόσιο και την Τράπεζα των Αθηνών. Η ανάθεση περιλαμβάνει την κατασκευή του φράγματος, μια τεχνητή λίμνη, έναν αγωγό 21.500 μέτρων καθώς και ένα αντλιοστάσιο. Ιδρύεται η Ελληνική Εταιρεία Ύδρευσης (ΕΕΥ), ρόλος της οποίας είναι η επίβλεψη της κατασκευής καθώς και η παροχή ύδρευσης για την Αθήνα και άλλες πόλεις.

 

Τα εγκαίνια του Φράγματος του Μαραθώνα, 1929/Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Το Φράγμα του Μαραθώνα, είναι το μοναδικό φράγμα επενδεδυμένο εξ’ ολοκλήρου από πεντελικό μάρμαρο όμοιο με αυτό του Παρθενώνα. Έχει ύψος 54 μέτρα, μήκος 285 μέτρα και εσωτερικά αποτελείται από σκυρόδεμα, το οποίο είναι φτιαγμένο με θραυσμένο μάρμαρο, τσιμέντο και ηφαιστειακή τέφρα. Η κατασκευή του διήρκησε μόλις τρία χρόνια και υπολογίζεται πως εργάστηκαν περίπου 2.000 άτομα, τα οποία και έμεναν στον Οικισμό που είχε στηθεί εκεί λόγω της απόστασης από την Αθήνα. Το 1929, ο ταμιευτήρας άρχισε να γεμίζει με τις εργασίες να ολοκληρώνονται τον Μάιο του 1931. Έναν χρόνο μετά τα εγκαίνια, η σήραγγα Μπογιατίου μήκους 13,4 χιλιομέτρων, που καταλήγει στην Χελιδονού, άρχισε να μεταφέρει 500 γαλόνια νερό ανά δευτερόλεπτο από τον Μαραθώνα στις υδρευτικές εγκαταστάσεις του Γαλατσίου.

 

Κατασκευή υδαταποθήκης στο Γαλάτσι, 1929/Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Ο συμβολισμός του Φράγματος του Μαραθώνα

Το Φράγμα του Μαραθώνα συμβόλιζε τον εκσυγχρονισμό της χώρας. Η σύγχρονη κατασκευή του – η μεγαλύτερη των Βαλκανίων στις ημέρες του – σηματοδότησε το συνεχές του ελληνικού πολιτισμού από την αρχαιότητα μέχρι τις ημέρες μας, αλλά και την ανθρώπινη επιβολή έναντι της φύσης. Μάλιστα, για τον λόγο αυτό, την σύνδεση του παρελθόντος με το παρόν, αναδεικνύει ο Ναός που χτίστηκε στη βάση του φράγματος, συνοδευόμενος από αναθηματική επιγραφή, πιστό αντίγραφο του Θησαυρού των Αθηναίων στους Δελφούς.

 

Άποψη του Φράγματος και του κτίσματος, αντιγράφου του Θησαυρού των Αθηναίων, περίπου 1931/Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

«Η Μεγάλη Πρόκληση: 90 Χρόνια Φράγμα Μαραθώνα»

Η Επετειακή Εκθεση φιλοξενείται στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» (Πειραιώς 254, Ταύρος), έως της 7 Φεβρουαρίου 2020.
Σε αυτήν, ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να δει για πρώτη φορά φωτογραφικό υλικό (σε έντυπη αλλά και ψηφιακή μορφή), αρχιτεκτονικά σχέδια και χάρτες, τις πρωτότυπες συμβάσεις και άλλες επίσημες επιστολές και βιβλία, τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για το έργο αλλά και για την καθημερινή ζωή, όπως και ένα 3D/VR βίντεο που αναπαριστά την κατασκευή αλλά και μία κινηματογραφική ταινία μικρού μήκους της εποχής, που έγινε με την τεχνική του βωβού κινηματογράφου, και για τους σκοπούς της Έκθεσης επενδύθηκε μουσικά.

Η είσοδος είναι ελεύθερη στο ευρύ κοινό.
Επιμέλεια έκθεσης: Ερατώ Κουτσουδάκη
Ώρες και ημέρες λειτουργίας της Έκθεσης:
Δευτέρα Κλειστά
Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη 9:00-13:30
Παρασκευή 9:00-20:00
Σάββατο 11:00-16:00
Κυριακή 10:00-18:00
Περισσότερες πληροφορίες για την Έκθεση και την πρόσβαση στο Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» βρείτε στο Facebook event της ΕΥΔΑΠ

 

Μηχανικός και εργάτης του έργου φωτογραφίζονται στο μεγάλο μεταλλικό δακτύλιο που χρησιμοποιήθηκε για την κατασκευή της Σήραγγας του Μπογιατίου, 1928/Φωτογραφία:Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Τα εγκαίνια του Φράγματος του Μαραθώνα. Στο κέντρο απεικονίζεται ο πρωθυπουργός Ελευθέριος Βενιζέλος, 1929/Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Αναβρυτήρια που τοποθέτησε η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων για τους διερχόμενους στο Ζάππειο/Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ

Στιγμιότυπο από την τελετή εγκαινίων του νέου δικτύου ύδρευσης των πόλεων Αθηνών, Πειραιώς και περιχώρων, στους Στύλους του Ολυμπίου Διός, 03 Ιουνίου 1931. Η Ελληνική Εταιρεία Υδάτων διαφημίζεται μέσω της τοποθέτησης πιδάκων νερού στην τελετή των εγκαινίων/Φωτογραφία: Ιστορικό Αρχείο ΕΥΔΑΠ