Ο οικισμός Δρυμώνας

Οικισμός στα Δ των Κυθήρων χτισμένος στις πλαγιές χαμηλού βουνού και κοντά σε μία μικρή και εύφορη κοιλάδα. Ο οικισμός χωρίζεται σε δύο μικρότερους, που βρίσκονται στην ίδια ευθεία και αποτελούνται σήμερα από αρκετά σπίτια.

Ο Δρυμώνας είναι ένας από τους παλαιότερους οικισμούς των Κυθήρων, καθώς αναφέρεται στις πηγές από τις αρχές του 14ου αι., άρα υπάρχει αρκετά χρόνια πριν. Φαίνεται ότι δεν παύει να κατοικείται και το μόνο που αλλάζει είναι οι οικογένειες που κατοικούν σ’ αυτόν. Στη γνωστή δικογραφία των Καταλανών αναφέρονται τα ονόματα δύο κατοίκων, των Γιάννη υιό Μπαμπακάρη[1] και Γιάννη Ασωπίτη[2] (προφανώς Ασπιώτη). Οικογένειες με το επώνυμο Μπαμπακάρης υπάρχουν ακόμα στα Κύθηρα και ειδικά στη διασπορά τους, ενώ η δεύτερη οικογένεια έχει πλέον χαθεί.

Αναφορές στον οικισμό υπάρχουν και κατά τον 16ο αι. από τα μέσα του οποίου έχουμε νοταριακά και ενοριακά έγγραφα στα Αρχεία του νησιού. Επίσης πυκνότερες αναφορές έχουμε στη συνέχεια, ενώ ενορίες του οικισμού εμφανίζονται τόσο στην οθωμανική απογραφή των Κυθήρων (1715) όσο και στις ενετικές απογραφές του 18ου αι., από τις οποίες προκύπτει ότι στον οικισμό έχουν εγκατασταθεί οικογένειες από κλάδους οικογενειών των ευγενών φεουδαρχών Βενιέρη, αλλά και Κασιμάτη. Οι δύο αυτές οικογένειες είναι κυρίαρχες στον οικισμό και κατέχουν την καλύτερη γη. Ο οικισμός είχε συνήθως δύο ενορίες, αυτήν της Αγίας Μαρίνας των Βενέρη και αυτήν του Αγίου Αντωνίου των Κασιμάτη. Και οι δύο ναοί δεν αναφέρονται στις πριν τον 18ο αι. πηγές, οπότε εμφανίζονται ως δύο διαφορετικές ενορίες[3], το πιθανότερο όμως είναι να υπήρχαν, αλλά να μην έχουν εντοπισθεί.

Όσον αφορά την ονομασία, ισχύουν κι εδώ όσα αναφέραμε για το Δρυμωνάρι, αφού έχουν κοινή ρίζα. Δρυμών, είναι λέξη σχετική με το δρυμός, δηλαδή δάσος δρυός ή γενικά δάσος[4]. Φαίνεται κι εδώ ότι η ονομασία έρχεται από πολύ παλαιά και έχει σχέση με τη φυσική κατάσταση του χώρου. Λέγεται ότι και τα Κύθηρα, όπως και όλα σχεδόν τα νησιά του Αιγαίου, διέθεταν από την αρχαιότητα πυκνά δάση, άλλα από τα οποία υλοτομήθηκαν κατά τα αρχαία χρόνια και άλλα κατά τη μακρά περίοδο της Ενετοκρατίας, είτε για κατασκευή πλοίων, είτε κάηκαν για να μην βρίσκουν σ’ αυτά καταφύγιο πειρατές ή φυγόδικοι.

Για τον Δρυμώνα συγκεκριμένα έχει διασωθεί και μία παράδοση πιθανόν χαρακτηριστική του χαρακτήρα που είχε το περιβάλλον στην περιοχή. Στα παλαιότερα χρόνια, όταν ήθελαν να δικαιολογήσουν τι απέγιναν τα δάση της περιοχής, οι ηλικιωμένοι έδιναν την απάντηση: «τα έφαγε ο κώνος»! Επειδή δεν υπάρχει καμία ασθένεια με αυτή την ονομασία μερικοί πιστεύουν ότι τα δάση των Κυθήρων έπεσαν θύματα της εκστρατείας του Αθηναίου ναυάρχου Κόνωνος, ο οποίος επέδραμε στα Κύθηρα το 394 π.Χ. με τον πέρση σατράπη Φαρνάβαζο και κατέλαβε το νησί[5]. Τότε, υποθέτουν ότι υλοτόμησαν πολλά δένδρα για την κατασκευή πλοίων για τον Αθηναϊκό στόλο και από αυτό το γεγονός έμεινε η σχετική παράδοση. Παρόμοιο περιστατικό πάντως δεν αναφέρεται ρητά για τα Κύθηρα σε καμία αρχαία πηγή και η σχετική παράδοση πρέπει να αντιμετωπισθεί με επιφύλαξη. Στα νεότερα χρόνια και το χωριό αυτό επλήγη από όλα τα μεταναστευτικά ρεύματα, παρά ταύτα έχει διατηρήσει ένα σταθερό αριθμό κατοίκων τα τελευταία χρόνια.

[1] Η αναφορά σημαίνει ότι το Μπαμπακάρης εδώ πρέπει να αναφέρεται ως προσδιοριστικό επαγγέλματος.
[2] Diplomatari…, σσ. 180 και 184.
[3] Χρ. Μαλτέζου, Βενετική παρουσία…, σσ. Θ 163, 164.
[4] Δ. Δημητράκου, Μέγα Λεξικόν…, τόμ. Γ΄, σ. 2121.
[5] Μιχ. Πετρόχειλος, Ιστορία της νήσου των Κυθήρων, Αθήναι 1940, σ. 16 και Π. Τσιτσίλιας, Ιστορία…., τόμ. Α΄, σ. 116.