Τι συμβαίνει με τη Ρωσία;

Το τοπίο των σχέσεων Ελλάδας Ρωσίας έχει απότομα σκοτεινιάσει. Τι έχει ακριβώς συμβεί; Από πουθενά δεν είναι εύκολο να έρθουν στο φως ακριβείς πληροφορίες και να γίνει γενικά γνωστό τι ακριβώς έχει εξελιχθεί στο παρασκήνιο.

Να καθαρίσουμε το σκηνικό από τους λογής αστήρικτους ισχυρισμούς. Οι καθ’  έξιν και σχεδόν κατ’ επάγγελμα αντι-Δυτικοί βρήκαν ευκαιρία να εκτοξεύσουν τα βέλη τους. Η κυβέρνηση δίνει δήθεν εξετάσεις νομιμοφροσύνης στο ΝΑΤΟ και στις ΗΠΑ, ισχυρίσθηκαν. Ουδείς όμως φαίνεται να έχει ζητήσει κάτι τέτοιο. Και στη συγκεκριμένη συγκυρία δεν προσφέρει κάποιο πλεονέκτημα στην κυβέρνηση. Με τη συμφωνία των Πρεσπών και την υποχώρηση στο ζήτημα ένταξης των Σκοπίων στη Συμμαχία, η ελληνική κυβέρνηση είχε κερδίσει ό,τι θα  μπορούσε να πάρει από τις Δυτικές πρωτεύουσες. Μια ρήξη με τη Ρωσία δεν θα προσέθετε τίποτα απολύτως σε αυτό.

Ιδιαίτερα μάλιστα σε μια συγκυρία που οι ΗΠΑ κατηγορούν τη Γερμανία για φιλορωσική στάση, ενώ άλλες ευρωπαϊκές δυνάμεις – όπως η Αυστρία, η Ιταλία και η Ουγγαρία – δείχνουν απροκάλυπτα να κινούνται κοντύτερα προς τη Μόσχα. Τι νόημα λοιπόν θα είχε μια αντι-Ρωσική χειρονομία της Αθήνας; Τι ακριβώς θα μπορούσε να κερδίσει; Δεν μπορώ να διακρίνω κάποιο όφελος…

Από την άλλη μεριά, σε καθαρά διμερές επίπεδο η σχέση πληγώνεται, ίσως ανεπανόρθωτα. Δίχως να διακρίνεται κάποιο ιδιαίτερο όφελος για την Ελλάδα. Να μην ξεχνάμε πως έχει προηγηθεί προ μηνών η ματαίωση ελληνο-ρωσικής διυπουργικής συνάντησης στη Μόσχα, με αντικείμενο την ανάπτυξη διμερών οικονομικών σχέσεων. Αιτιολογία υπήρξε η αναπάντεχη παρουσία στη σύνοδο πολιτικών προσώπων από την Κριμαία. Που η ρωσική όμως πλευρά επιμένει πως είχε προαναγγείλει δίχως να υπάρξουν αντιρρήσεις. Τελικά το επεισόδιο πέρασε, σχετικά ανώδυνα, σαν παρεξήγηση. Ζήτημα όμως υπήρξε…

Στο τελευταίο γεγονός που οδήγησε σε απέλαση Ρώσων διπλωματών υπάρχει μια σύγχυση ως προς την ουσία του θέματος. Το κύριο ζήτημα που συζητιέται είναι ρωσική ανάμιξη εναντίον της συμφωνίας των Πρεσπών με στόχο τη ματαίωση ένταξης της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Εδώ χρειάζονται δύο παρατηρήσεις. Ματαίωση της συμφωνίας, που θα οδηγούσε και σε ανατροπή εισόδου των Σκοπίων στη συμμαχία, θα έπρεπε να επιχειρηθεί κυρίως στη γειτονική χώρα, κι όχι στην Ελλάδα.

Ακόμα κι αν η ελληνική Βουλή δεν επικυρώσει την συμφωνία, τα Σκόπια πλέον θα μπουν στη Συμμαχία, αν τηρήσουν απλά τις δικές τους υποχρεώσεις. Δεν νομίζω η ρωσική διπλωματία να αγνοεί τέτοιες ουσιαστικές λεπτομέρειες και να προκρίνει παράνομες κινήσεις στην Ελλάδα. Που θα είναι ούτως ή άλλως άνευ ουσιαστικού αποτελέσματος.

Σχετικά με το ΝΑΤΟ οι Ρώσοι δεν μπορεί να μη γνωρίζουν πως μεγαλύτερος κίνδυνος για τη Συμμαχία και τη συνοχή της είναι η στάση των ΗΠΑ και του Προέδρου τους, τον οποίο θα συναντήσει ο κ. Πούτιν στη Μόσχα, παρά η μελλοντική ένταξη ή μη της μικροσκοπικής ΠΓΔΜ σ’ αυτήν. Εκτιμώ πως στα διάφορα ρεπορτάζ δίδεται πολύ μεγαλύτερο βάρος του ενδιαφέροντος της Μόσχας για το θέμα από το πραγματικό.

Υπάρχει όμως σίγουρα κάποιο ζήτημα. Που θα πρέπει να είναι αρκετά σοβαρό για να φθάσουμε στις απελάσεις. Αυτό που συχνά παραγνωρίζουμε στην Ελλάδα είναι πως στις μεγάλες δυνάμεις, κι ανάμεσα τους βέβαια στη Ρωσία, υπάρχουν κέντρα που παίρνουν πρωτοβουλίες συχνά έξω από τον κύκλο άμεσων ενδιαφερόντων των κυβερνήσεών τους. Και τα πλοκάμια τους συχνά φτάνουν μέσα και στα γρανάζια του κράτους. Το είδαμε στην Ελλάδα παλαιότερα με την πτήση κάποιου απόστρατου αεροπόρου πάνω από την Αλβανία. Στις ΗΠΑ γινόμαστε συχνά μάρτυρες κινήσεων υπηρεσιών που αναλαμβάνουν πρωτοβουλία δίχως γνώση των κυβερνητικών αρχών.

Ο παράγων ορθοδοξία είναι ενδεχόμενο να πυροδοτεί αυτόνομες κινήσεις κάποιων δίχως κεντρική εξουσιοδότηση. Δυστυχώς δεν έχω πληροφορίες. Λογική όμως διαθέτω. Δεν βλέπω γιατί το Κρεμλίνο θα διακύβευε μια σχέση με την Αθήνα, που προσεκτικά και για μεγάλο διάστημα καλλιεργεί, προκαλώντας δυσκολίες σε θέματα, λχ Σκοπιανό, που η Ελλάδα εκτιμά σαν υψηλής προτεραιότητας. Και που δεν θα του προσέφερε επί της ουσίας και τίποτα..

Υπάρχουν παράγοντες στη Βόρεια Ελλάδα που δεν έχουν διστάσει να αναμιχθούν σε ζητήματα ζωτικού ελληνικού ενδιαφέροντος που όμως δεν συνάδουν με τις επιδιώξεις του ελληνικού κράτους. Κάποιοι απ’ αυτούς κάνουν αναφορές στη Ρωσία, σαν αδελφή ορθόδοξη δύναμη, δίχως σχεδόν ποτέ να έχουν τέτοια εξουσιοδότηση.

Δεν είναι απίθανο κάτι τέτοιο να έχει συμβεί και στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Από την άλλη, σίγουρα η Ελλάδα είναι δυσαρεστημένη με τις τελευταίες κινήσεις της Μόσχας που δείχνει να εναγκαλίζεται την Τουρκία προμηθεύοντάς την με πυραύλους κι αποδεχόμενη τις φιλικές της χειρονομίες στο μέτωπο της Συρίας ενώ είναι σίγουρο πως βλέπουν οι δύο χώρες με διαφορετικό μάτι τις εκεί εξελίξεις. Να οδήγησε όμως το κλίμα αυτό στις απελάσεις, εξαιρετικά απίθανο.

Υπάρχει όμως κι ένα γενικότερο ζήτημα που οφείλουμε να λάβουμε υπ όψιν μας. Όποιος επιχειρεί να συνδιαλλαγεί με τη Ρωσία βρίσκεται συχνά σε κομφούζιο. Δυσκολεύεται να καταλάβει αντιδράσεις και συμπεριφορές.  Σχεδόν όλοι θυμούνται τα λόγια του Ουίνστον Τσόρτσιλ που έλεγε για τη Ρωσία: “Αποτελεί ένα γρίφο, τυλιγμένο σ’ ένα μυστήριο μέσα σ’ ένα αίνιγμα”. Αυτό που σχεδόν κανείς δεν θυμάται είναι η συνέχεια της φράσης του Τσόρτσιλ. “Αλλά πιθανώς υπάρχει κάποιο κλειδί. Κι’ αυτό το κλειδί είναι το εθνικό συμφέρον της Ρωσίας”.

Κάποια χρόνια αργότερα εξήγησε: “Είμαι απόλυτα σίγουρος πως δεν υπάρχει τίποτα που να θαυμάζουν (οι Ρώσοι) περισσότερο από την ισχύ, και τίποτα που να εκτιμούν λιγότερο από την αδυναμία”. Συμπεριφορές παρακλητικές κι’ αλλοπρόσαλλες δεν συμβάλλουν στη δημιουργία θετικών εκτιμήσεων. Οι παρατηρήσεις αυτές πιθανότατα νε εξηγούν πολλά πράγματα σε σχέση με την πολιτική συμπεριφορά της Μόσχας απέναντι σε άλλες χώρες αλλά και μπροστά σε διάφορα διεθνή ζητήματα…