Μπορεί η Σαχάρα να ηλεκτροδοτήσει όλη τη Γη;

Αν η έρημος Σαχάρα ήταν χώρα θα ήταν η πέμπτη μεγαλύτερη σε έκταση στον κόσμο. Βέβαια μια χώρα που διαθέτει μόνο άμμο, σκόνη, πέτρες και οι θερμοκρασίες στην διάρκεια της μέρας φτάνουν τους 50 βαθμούς Κελσίου και το βράδυ πέφτουν κάτω από τους μηδέν βαθμούς Κελσίου δεν θα μπορούσε να παράξει τίποτε και δεν θα είχε κανενός είδους οικονομία. Τι θα γινόταν όμως αν η χώρα αυτή γινόταν η χώρα που θα παρήγαγε όλη την ηλεκτρική ενέργεια που χρειαζόταν η ανθρωπότητα;

Όπως αναφέρει σε δημοσίευμά της η ιστοσελίδα TheConversation θεωρητικώς τουλάχιστον η Σαχάρα μπορεί να μεταβληθεί σε ένα απέραντο ηλιακό πάρκο.

Σε μια ανάλυση της NASA αναφέρεται ότι κάθε τετραγωνικό μέτρο της Σαχάρα λαμβάνει ετησίως κατά μέσο όρο δύο-τρεις χιλιάδες κιλοβατώρες ηλιακής ενέργειας. Με δεδομένο ότι η Σαχάρα έχει έκταση περίπου εννέα εκατομμυρίων τετραγωνικών χλμ. αν καλύπταμε με ηλιακούς συλλέκτες την έρημο, θα μπορούσαμε να παράξουμε 22 δισεκατομμύριαγιγαβατώρες (GWh) ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως! Αν αναλογιστούμε ότι αυτή την στιγμή σε παγκόσμιο επίπεδο παράγονται μερικές εκατοντάδες χιλιάδες GWh ετησίως, μεγάλο μέρος των οποίων παράγεται με μη φιλικούς στο περιβάλλον τρόπους, είναι εύκολα αντιληπτό τι θα σημάνει για τον ανθρώπινο πολιτισμό αλλά και τον πλανήτη η μετατροπή μιας ερήμου σε ηλιακό πάρκο.

Η δημιουργία ενός ηλιακού πάρκου στην Σαχάρα είναι μια πολύ ελκυστική προοπτική για την Ευρώπη που είναι μια από τις τρεις μεγαλύτερες σε κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας περιοχές του πλανήτη. Η κοντινή απόσταση της βορείου Αφρικής όπου βρίσκεται η Σαχάρα από την ευρωπαϊκή ήπειρο επιτρέπει την σχετικά εύκολη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας από την έρημο στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά.

Η ιδέα της δημιουργίας ηλιακών πάρκων σε περιοχές της αφρικανικής ερήμου δεν είναι καινούργια. Το 2009 τράπεζες και εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της ενέργειας αποφάσισαν να χρηματοδοτήσουν ένα πρότζεκτ δημιουργίας ηλιακού πάρκου στην Σαχάρα το οποίο ονομάστηκε Desertec.

Τελικά, πέντε χρόνια αργότερα οι επενδυτές απέσυραν τα κεφάλαιά τους αφού το κόστος δημιουργίας του πάρκου αποδείχθηκε ότι ξεπερνούσε πολύ το αρχικό πλάνο και παράλληλα, οι υποδομές που θα έπρεπε να έχουν γίνει στην περιοχή όπου θα γινόταν το πάρκο, δεν είχαν φτάσει στο επιθυμητό σημείο. Όμως τα τελευταία χρόνια έχουν ξεκινήσει δύο νέες προσπάθειες δημιουργίας ηλιακών πάρκων – μία στην έρημο της Τυνησίας και μία στην έρημο του Μαρόκου, τα οποία φιλοδοξούν να παράξουν ενέργεια που θα εξάγεται στην Ευρώπη. Το πρότζεκτ της Τυνησίας ονομάζεται TuNur και αρχικός στόχος είναι να προσφέρει ηλεκτρική ενέργεια σε περίπου δύο εκατομμύρια σπίτια στην Ευρώπη.

Οι τεχνολογίες

Υπάρχουν δύο τεχνολογίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την δημιουργία ηλιακών πάρκων σε ερήμους με θετικές και αρνητικές πλευρές η κάθε μια. Η μία είναι η αποκαλούμενη συγκεντρωμένη ηλιακή ενέργεια (CSP) η οποία χρησιμοποιεί καθρέφτες ή φακούς ώστε να εστιάζεται το ηλιακό φως σε ένα συγκεκριμένο σημείο, το οποίο γίνεται υπέρθερμο. Η θερμότητα αυτή παράγει ηλεκτρισμό μέσα από συμβατικές τουρμπίνες ατμού. Επιπλέον αυτή η τεχνολογία επιτρέπει και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας κατά την διάρκεια της νύχτας χρησιμοποιώντας λιωμένο αλάτι ως μέσο αποθήκευσης της ηλιακής ενέργειας.

Η άλλη τεχνολογία είναι οι φωτοβολταϊκές ηλιακές κυψέλες που μετατρέπουν την ηλιακή ενέργεια σε ηλεκτρική μέσω ημιαγωγών. Τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι αυτά που χρησιμοποιούνται περισσότερο στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από την ηλιακή επειδή μπορούν να συνδεθούν απευθείας με το ηλεκτρικό δίκτυο ενώ μπορούν να παράξουν ηλεκτρική ενέργεια ακόμη και όταν δεν υπάρχει ηλιοφάνεια αλλά συννεφιά.

Ενα βίντεο για το ηλιακό πάρκο στο Μαρόκο 

Στην περίπτωση της Σαχάρας η τεχνολογία που ταιριάζει περισσότερο είναι η CSP επειδή υπάρχει μόνιμη ηλιοφάνεια και υψηλές θερμοκρασίες. Όμως τα συστήματα CSP απαιτούν πολύ μεγάλες ποσότητες νερού για να λειτουργήσουν και όπως είναι ευνόητο στην έρημο το νερό είναι εξαιρετικά δυσεύρετο είδος, οπότε η παροχή νερού στα συστήματα είναι ένα τεράστιο πρόβλημα που πρέπει να επιλυθεί. Τα φωτοβολταϊκά πάνελ, όταν οι θερμοκρασίες είναι πολύ υψηλές, χάνουν αξιοσημείωτο μέρος της αποδοτικότητας τους αλλά από την άλλη πλευρά μπορούν να συνδέονται απευθείας με το ηλεκτρικό.

Ένα μεγάλο πρόβλημα που πρέπει να ξεπεραστεί, οποιαδήποτε σύστημα και αν χρησιμοποιηθεί στην έρημο, είναι ότι οι συχνές ανεμοθύελλες θα καλύπτουν με σκόνη τα πάνελ εμποδίζοντας την λειτουργία τους. Θα πρέπει λοιπόν όχι μόνο να υπάρχει διαθέσιμο νερό για τον καθαρισμό των πάνελ αλλά να αναπτυχθούν και μέθοδοι γρήγορου καθαρισμού τους. Δεδομένου του τεράστιου αριθμού των πάνελ σε ένα γιγάντιο ηλιακό πάρκο ο καθαρισμός τους θα είναι μια τιτάνια κάθε φορά διαδικασία. Εχουν αναπτυχθεί τελευταία σκέψεις για να ξεκινήσει η προσπάθεια ανάπτυξης ενός νέου υβριδικού συστήματος που θα παράγει ηλεκτρική ενέργεια από την ενέργεια του Ηλιου αξιοποιώντας τις τεχνολογίες των δύο σημερινών συστημάτων.

Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί δεν χρειάζεται σε πρώτη τουλάχιστον φάση να μετατραπεί όλη η Σαχάρα σε ένα ηλιακό πάρκο αφού η δημιουργία εγκαταστάσεων ακόμη και μικρές περιοχές της μπορούν να ηλεκτροδοτήσουν επαρκώς ολόκληρη την Αφρική.