Η ιστορία του απόγονου της οικογένειας Φιξ, η θρυλική μπύρα και η μεγάλη απάτη του Μάντοφ

«Πίνε Φιξ, κάνει καλό». Πρόκειται για ένα από τα πιο πετυχημένα σλόγκαν σε διαφήμιση προϊόντος, που κατάφερε με ευκολία -και με την καστανή Αλίκη Βουγιουκλάκη σε πρωταγωνιστικό ρόλο – να περάσει στη συνείδηση του Έλληνα, μισό και παραπάνω αιώνα πριν. Άλλωστε και η ίδια η μπύρα Φιξ συνδέθηκε όσο καμία με την ιστορία της Ελλάδας, αφού εδώ γεννήθηκε η ιδέα για τη δημιουργία της.

Πριν λίγες ημέρες, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 92 ετών ο Κάρολος Φιξ, απόγονος της γνωστής δυναστείας στην ελληνική ζυθοποιία. Ένας εμβληματικός επιχειρηματίας, που δεν το έβαζε κάτω στις δύσκολες στιγμές. Αντίθετα, στεκόταν όρθιος κι έκανε τα σχέδια για την επόμενη ημέρα, βλέποντας στη ζωή του μόνο μπροστά.

Αυτό έκανε το 1982, όταν η εταιρεία κατέρρευσε υπό το βάρος των χρεών και το εμπορικό της σήμα πέρασε στην Εθνική τράπεζα. Ο Κάρολος Φιξ φεύγει από την Ελλάδα και μετακομίζει με την οικογένειά του στην Ελβετία, κουρασμένος -όπως αναφέρουν τα δημοσιεύματα- από τις πολιτικό-οικονομικές διαμάχες, που αντιμετώπιζε για καιρό. Βάζει μπρος για τα νέα επαγγελματικά σχέδιά του, αλλά και για την καινούργια ζωή μακριά από την πατρίδα.

Και στα σχέδια αυτά είναι η ίδρυση της εταιρείας επενδύσεων , Fix Asset Management (FAM). Ωστόσο, χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 2008 βλέπει το φως της δημοσιότητας η μεγαλύτερη οικονομική απάτη (πολλοί την χαρακτήρισαν και ως η «χρηματιστηριακή απάτη του αιώνα») με πρωταγωνιστή τον χρηματιστή της Wall Street, Μπέρνι Μάντοφ, ο οποίος είχε πείσει χιλιάδες επενδυτές, επιχειρηματίες και celebrities να του παραδώσουν τις αποταμιεύσεις τους, υποσχόμενος σταθερά και υψηλά κέρδη. Ανάμεσά στα διάσημα θύματα του ήταν και η εταιρεία του Κάρολου Φιξ, ο οποίος του είχε εμπιστευτεί 400 εκατ. ευρώ.

Η ιστορία της πρώτης ζυθοποιίας στην Ελλάδα

Η ιστορία ξεκινάει στο μακρινό πια 1850, με πρωταγωνιστή τον Γιάννη Φιξ (Φουξ, στην γερμανική), τον πρωτότοκο γιο του Γεωργίου Ιωάν. Φιξ. Ο Γιάννης γεννήθηκε στις 3 Ιανουαρίου 1832 στο Mϋhldorf της Βαυαρίας, όπου και σπούδασε την επιστήμη της ζυθοποιίας. Σε ένα ταξίδι του από το Μόναχο για να δει τον πατέρα του, που ήταν μηχανικός μεταλλείων στα λιγνιτωρυχεία της Κύμης και του Λαυρίου, ο νεαρός και οξυδερκής 18χρονος Γιάννης, κατευθυνόταν προς το πατρικό του σπίτι, που βρισκόταν στα περίχωρα της Αθήνας, στην περιοχή που σήμερα αποτελεί το Νέο Ηράκλειο και τότε λεγόταν Μαγκουφάνα. Η μοίρα, όμως, έμελλε να τον στιγματίσει για όλη του τη ζωή.

Έτσι, καθώς πλησίαζε, άκουσε πυροβολισμούς στο δρόμο. Στην περιοχή, όπως πληροφορήθηκε αργότερα, κυκλοφορούσαν ανενόχλητοι ληστές. Παρατήρησε ότι στο δρόμο βρισκόταν πεσμένος νεκρός ένας άντρας. Πλησιάζοντας, αναγνώρισε αμέσως τον πατέρα του. Το σοκ για το νεαρό Γιάννη είναι τεράστιο. Μετά τον αδόκητο θάνατο του πατέρα του, παίρνει τη μεγάλη και καθοριστική απόφαση να μείνει στην Ελλάδα και να δραστηριοποιηθεί σε διάφορες επιχειρήσεις.

Ο Γιάννης Φιξ, παρά την οικονομική κατάσταση που επικρατούσε τότε στην Ελλάδα, καθώς και την κρισιμότητα της εποχής, αναλαμβάνει το ρίσκο να προχωρήσει με ένα άγνωστο προϊόν, για τη χώρα την εποχή εκείνη. Ιδρύει, λοιπόν, τη ζυθοποιία FIX  το 1864 και καθώς ήταν ο επίσημος προμηθευτής της βασιλικής αυλής, θεωρούνταν ότι κατείχε μονοπωλιακή θέση στην αγορά και αναγνωρίστηκε από τις υπόλοιπες, που δραστηριοποιούνταν, τότε, στη νεοσύστατη αθηναϊκή αγορά.

Το ζυθοποιείο εγκαθίσταται στο Κολωνάκι, που αποτελούσε κοντινό προάστιο και η μπύρα Fix σύντομα κερδίζει τους Έλληνες, γίνεται μόδα και εξαπλώνεται σε όλη την Αθήνα. Ο Φιξ ανοίγει την πρώτη του μεγάλη μπυραρία στις πλαγιές του Αρδηττού. Από το όνομα της μπυραρίας, «Μετς» πήρε στη συνέχεια το όνομά της η περιοχή και το κρατάει μέχρι και σήμερα. Η πελατεία ολοένα και αυξάνεται, ο χώρος δεν επαρκεί και ο Ιωάννης Φιξ αποφασίζει να μεταφέρει το σπίτι του και το μαγαζί του στη λεωφόρο Συγγρού. Η μικρή χειροκίνητη βιοτεχνία μεγαλώνει μέρα με τη μέρα και σε λίγα χρόνια εξελίσσεται σε ατμοκίνητο εργοστάσιο, εξοπλισμένο με τα τελειότερα για την εποχή μηχανήματα παρασκευής μπύρας. Μάλιστα, έδωσε το όνομά του στην ευρύτερη περιοχή.

Το 1922 ο Κάρολος Φιξ πεθαίνει, αφήνοντας το εργοστάσιο στους δύο γιους του, Γιάννη και Αντώνη. Τα δύο αδέλφια εργάστηκαν μεγαλώνοντας ακόμη περισσότερο την επιχείρηση. Στα μέσα της δεκαετίας του 1950, εποχή βιομηχανικής ανασυγκρότησης της χώρας, αποφασίζεται η ριζική ανακαίνιση-ανακατασκευή του εργοστασίου και ο σχεδιασμός του έργου αυτού ανατίθεται από την οικογένεια Φιξ στον αρχιτέκτονα Τάκη Ζενέτο, πρωτοπόρο εκπρόσωπο του μεταπολεμικού μοντερνισμού στην Ελλάδα.

Η Αλίκη πίνει μπύρα Fix και οι πολιτικές αναταραχές

Είναι τέλη της δεκαετίας του ’50 και η Αλίκη Βουγιουκλάκη έχει ήδη κάνει τα πρώτα της βήματα στον ελληνικό κινηματογράφο, με όλες τις προϋποθέσεις να γίνει μεγάλη σταρ. Τότε, ήταν ακόμη καστανή και στο όλο φρεσκάδα πρόσωπό της, η οικογένεια Φιξ είδε την ιδανική κοπέλα για να διαφημίσει τη μπύρα.

Στη διαφήμιση, που πλέον είναι συλλεκτική, η νεαρή Αλίκη καλούσε το κοινό να ενδώσει σε ένα ποτήρι μπύρας, με το σλόγκαν «Πίνε Φιξ, κάνει καλό». Μέχρι τότε, η Φιξ είχε την πρωτοκαθεδρία στην αγορά, όμως, δεν άργησαν να έρθουν τα πρώτα προβλήματα που αποδείχθηκαν και η αρχή του τέλους της ιστορικής μπύρας από την οικογένεια.

Προηγουμένως, ο Αντώνης Φιξ διαχωρίζεται από την οικογένεια, ιδρύοντας τη δική του μπύρα (Άλφα). Τη δεκαετία του ’60, όμως, ξεκινάνε οι πολιτικές περιπέτειες, που έφεραν και την πτώση. Ο Γεώργιος Παπανδρέου καταργεί το μονοπώλιο, μετά από τις καταγγελίες λιανοπωλητών, πως η εταιρεία υιοθετούσε εκβιαστικές πρακτικές, για να προωθήσει τη νέα της γραμμή από αεριούχα ποτά.

Η κυβέρνηση δίνει άδεια για κυκλοφορία νέων προϊόντων κι έτσι στην ελληνική αγορά εισέρχονται με φόρα οι Heineken και Amstel, ρίχνοντας σχεδόν έναν αιώνα μετά τη Fix από την κορυφή.

Και δεν ήταν μόνο αυτό. Η χήρα του Ιωάννη Φιξ, Μαριάνθη ήταν παντρεμένη με τον Πέτρο Γαρουφαλιά (κουμπάρος στο γάμο τους ήταν ο Γεώργιος Παπανδρέου), όμως, η εμπλοκή του στην Αποστασία το ’65, μοιραία συνδέθηκε με τις αρνητικές συνέπειες με τη ζυθοποιία. Μάλιστα, τότε οι πολίτες παράφραζαν το σλόγκαν «Πίνε Φιξ, κάνει καλό» σε «Πίνε Φιξ, κάνει κακό». Όλες αυτές οι πολιτικές αναταράξεις, καθώς και το μποϋκοτάζ συσσώρευσαν τα οικονομικά προβλήματα για να έλθει η πτώχευση το 1982. Το σήμα πέρασε την Εθνική, όχι, όμως και η συνταγή. Όπως είχε εξομολογηθεί ο Κάρολος Φιξ σε συνέντευξή του στον Χρήστο Ζαμπούνη, αυτή παραμένει κλειδωμένη σε ένα χρηματοκιβώτιο στην Βαυαρία, αποτελώντας οικογενειακό μυστικό.

Το σκάνδαλο Μάντοφ

Στην Ελβετία, όπου εγκαθίσταται η οικογένεια, ο Κάρολος Φιξ καταστρώνει τα επόμενα επαγγελματική του σχέδια, ιδρύοντας την Fix Asset Management. Τα πράγματα πηγαίνουν περίφημα, μέχρι να ξεσπάσει το 2008 το σκάνδαλο Μάντοφ, η «μεγαλύτερη απάτη του αιώνα», όπως την χαρακτηρίζουν.

Ο Μπέρναρντ Μάντοφ ήταν ένας «εγνωσμένου κύρους» χρηματιστής, ο οποίος στις αρχές της δεκαετίας του ’90 είχε διατελέσει πρόεδρος του Δ.Σ. στο χρηματιστήριο Nasdaq. Και είχε καταφέρει να πείσει χιλιάδες επενδυτές (μεταξύ τους επιχειρηματίες αλλά και αστέρες του Χόλιγουντ, όπως ο Τζον Μάλκοβιτς) να του εμπιστευτούν τις αποταμιεύσεις τους, υποσχόμενος σταθερά υψηλά κέρδη.

Η οικονομική αυτή απάτη είναι η μεγαλύτερη στην ιστορία της Αμερικής και κράτησε για 17 χρόνια, οπότε και αποκαλύφθηκε το 2008 με τον Μάντοφ να καταδικάζεται σε ποινή κάθειρξης 150 ετών. Μάλιστα, το μέγεθος της απάτης υπολογίζεται από τις αμερικανικές Αρχές στα 65 δισ. δολάρια. Τότε αποκαλύπτεται πως ένα από τα θύματα του χρηματιστή ήταν και ο Κάρολος Φιξ, μέσω της εταιρείας του Fix Αsset Μanagement, την οποία είχε ιδρύσει σε συνεργασία με τον Γιάννη Εμπειρίκο, γόνο της γνωστής εφοπλιστικής οικογένειας.

Η εταιρεία είχε εμπιστευτεί 400 εκατ. ευρώ στον Μάντοφ και η αποκάλυψη του σκανδάλου τους αφήνει έκπληκτους. Άλλωστε, μέσω του Φιξ Έλληνες επιχειρηματίες και όχι μόνο, είχαν συνεργαστεί με την «πυραμίδα» του Μάντοφ, επενδύοντας τα χρήματά τους στο υψηλού ρίσκου οικονομικό πρόγραμμα. Ωστόσο, εξ’ αρχής η FAM ξεκαθάρισε πως θα διεκδικούσε την αποκατάσταση του συνόλου των παγίων τους, που συνδέονται με τη Bernard L. Madoff Investment Securities, προσλαμβάνοντας μία κορυφαία νομική εταιρεία.

Χρόνια μετά την κατάρρευση της πυραμίδας, τα θύματα του Μάντοφ έχουν πάρει πίσω περίπου το 75% των χρημάτων τους. Η οικογένεια Φιξ αν κι έχασε πολλά χρήματα, τόνιζε πως η ζημιά δεν ήταν καταστροφική.

Σήμερα, η μπύρα Fix κυκλοφορεί από την «Ολυμπιακή Ζυθοποιία», ενώ το ιστορικό κτίριο Φιξ στη Συγγρού είναι το μουσείο μοντέρνας τέχνης.