Η αρχή του τέλους για τα τεκμήρια διαβίωσης μετά από 42 χρόνια

Τελειώνει η οδύσσεια των φορολογούμενων με τα τεκμήρια διαβίωσης καθώς η κυβέρνηση σκοπεύει να τα καταργήσει σταδιακά από το 2020 και μετά.

Στο φορολογικό νομοσχέδιο που θα κατατεθεί στα τέλη Αυγούστου στη Βουλή θα υπάρξει διάταξη που θα ορίζει τη σταδιακή κατάργησή τους, η οποία θα ολοκληρωθεί το 2022. Πλούσιοι και φτωχοί πέφτουν κάθε χρόνο στην τσιμπίδα των τεκμηρίων, ενώ χαμηλόμισθοι που διαθέτουν ένα αυτοκίνητο χαμηλού κυβισμού υποχρεώνονται ακόμη και σήμερα να πληρώσουν πρόσθετους φόρους.

Είναι ενδεικτικό ότι το 2018 πιάστηκαν στα τεκμήρια 1,9 εκατ. φορολογούμενοι, οι οποίοι φορολογήθηκαν για μεγαλύτερα εισοδήματα, ύψους 6,7 δισ. ευρώ. Ο φόρος, ωστόσο που πλήρωσαν, δεν ξεπέρασε τα 140 – 150 εκατ. ευρώ. Οι περισσότεροι που φορολογήθηκαν με βάση τα τεκμήρια ήταν οι μισθωτοί, ακολουθούν οι συνταξιούχοι και οι εισοδηματίες.

Μετά από 42 χρόνια η νέα κυβέρνηση αποφάσισε την κατάργησή τους. Βέβαια, όπως είπε και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στ. Πέτσας, «όταν φεύγει το αντικειμενικό κριτήριο, θα πρέπει να δούμε τα εισοδήματα να ανταποκρίνονται στα πραγματικά». Στο πλαίσιο αυτό προωθούνται οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου σε συνδυασμό με την ηλεκτρονική τιμολόγηση και τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Σημειώνεται ότι τα τεκμήρια εμφανίστηκαν το 1977 (εφαρμόστηκαν το 1978) εξαιτίας της αδυναμίας του κράτους να δημιουργήσει φορολογική συνείδηση και να περιορίσει ταυτόχρονα την φοροδιαφυγή. Ωστόσο, για πρώτη φορά συναντάμε τα τεκμήρια το 1955 στην ελληνική φορολογική νομοθεσία. Συγκεκριμένα, το 1955 ο νομοθέτης καθιέρωσε την αρχή ότι πρέπει να φορολογούνται τα πραγματικά εισοδήματα και όχι με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης εξευρισκόμενα, καθορίζοντας αυστηρά ότι αυτά μπορούν να εφαρμοστούν μόνο στις εξαιρετικές περιπτώσεις που ο τρόπος διαβίωσης του φορολογούμενου είναι τέτοιος ώστε να μαρτυρεί την ύπαρξη αφανούς πηγής εισοδήματος.

Τα τεκμήρια λοιπόν είναι η μεγαλύτερη παγίδα πρόσθετων φόρων για τα νοικοκυριά. Απειλούν χιλιάδες φορολογούμενους που προχωρούν στην αγορά ενός καινούργιου ή μεταχειρισμένου αυτοκινήτου. Και αυτό γιατί, στο τεκμήριο διαβίωσης, το οποίο προσδιορίζεται ανάλογα με τα κυβικά εκατοστά και την παλαιότητα του αυτοκινήτου, έρχεται να προστεθεί και το ποσό που διέθεσε ο φορολογούμενος για να αποκτήσει το ΙΧ, το οποίο αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακού στοιχείου ανεβάζοντας το συνολικό ύψος του τεκμαρτού εισοδήματος. Εάν μάλιστα, το αυτοκίνητο είναι μεγάλου κυβισμού 1.929 κ.ε. και άνω τότε ο ιδιοκτήτης του, καλείται να πληρώσει και φόρο πολυτελούς διαβίωσης.

Για παράδειγμα:

Φορολογούμενος αγόρασε στις 10 Ιανουαρίου 2017, αυτοκίνητο 1.400 κυβικών, ηλικίας 4 ετών στην τιμή των 8.800 ευρώ. Το τεκμήριο διαβίωσης ανέρχεται σε 5.200 ευρώ, ενώ το ποσό των 8.800 ευρώ αποτελεί τεκμήριο απόκτησης περιουσιακού στοιχείου. Έτσι το συνολικό τεκμαρτό ανέρχεται σε 14.000 ευρώ, ποσό στο οποίο όταν προστεθεί το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης που ανέρχεται σε 3.000 ευρώ για το άγαμο και 5.000 ευρώ για τον έγγαμο και το τεκμήριο της κατοικίας φουσκώνει ακόμη περισσότερο. Στην περίπτωση που το συνολικό δηλωθέν εισόδημα του φορολογούμενου είναι μικρότερο από το συνολικό τεκμαρτό εισόδημα, το οποίο θα έχει προσδιοριστεί από το άθροισμα των τεκμηρίων διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων, τότε θα κληθεί να πληρώσει πρόσθετους φόρους για εισοδήματα που ποτέ δεν είχε.

Παγίδα έξτρα φόρων αποτελεί και η κατοικία. Το τεκμήριο κατοικίας υπολογίζεται από το πρώτο τετραγωνικό μέτρο και λαμβάνονται υπόψη οι βοηθητικοί χώροι, όπως αποθήκη ή γκαράζ. Για τον προσδιορισμό του τεκμαρτού εισοδήματος του φορολογούμενου, της συζύγου του και των εξαρτώμενων μελών του, λαμβάνονται υπόψη οι αντικειμενικές δαπάνες για:

1. Ιδιοκατοικούμενες ή μισθωμένες ή δωρεάν παραχωρηθείσες κύριες κατοικίες. Το τεκμήριο υπολογίζεται κλιμακωτά με βάση την επιφάνειά της ως ακολούθως:

– μέχρι και 80 τ.μ. κύριων χώρων, με 40 ευρώ το τ.μ.,

– από 81 μέχρι και 120 τ.μ. με 65 ευρώ το τ.μ.,

– από 121 μέχρι και 200 τ.μ. με 110 ευρώ το τ.μ.,

– από 201 έως 300 τ.μ. με 200 ευρώ το τ.μ. και

– από 301 τ.μ. με 400 ευρώ το τ.μ..

Για τον υπολογισμό του τεκμηρίου των βοηθητικών χώρων της κύριας κατοικίας ορίζεται ποσό 40 ευρώ το τ.μ., ανεξάρτητα από το μέγεθος της επιφάνειας. Ως βοηθητικοί χώροι σε περίπτωση πολυκατοικίας θεωρείται ο ανεξάρτητος χώρος της αποθήκης ή του γκαράζ μέσα στην ίδια οικοδομή ενώ στην περίπτωση μονοκατοικίας η αποθήκη, ο χώρος στάθμευσης, το λεβητοστάσιο, η αποθήκη καυσίμων, το κλιμακοστάσιο εφόσον οι χώροι αυτοί βρίσκονται σε λειτουργική ενότητα με αυτή και δεν είναι κοινόχρηστοι. Για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης, από 2.800 έως 4.999 ευρώ το τ.μ., τα ποσά προσαυξάνονται κατά 40% και για περιοχές με τιμή ζώνης από 5.000 ευρώ και άνω το τ.μ., κατά 70%. Όταν υπάρχει μονοκατοικία τα ποσά προσαυξάνονται κατά 20%.

AP Photo/Petros Giannakouris