Ο «ντετέκτιβ του καρκίνου» Γεώργιος Παπανικολάου

Μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις στην ιατρική Ιστορία, με ελληνική υπογραφή, παρουσιάζεται σε μια νέα παραγωγή της αμερικανικής τηλεόρασης.

Το «The Cancer Detectives» είναι ένα νέο ντοκιμαντέρ της American Experience για το PBS, που έκανε πρεμιέρα στις 26 Μαρτίου. Παρακολουθεί την ιστορία του τεστ Παπανικολάου, που φέτος κλείνει τα 96 και παραμένει αξεπέραστο στον προσυμπτωματικό έλεγχο για τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.

Οπως γράφει η Washington Post, είναι μια ιστορία συναρπαστική και συνάμα εκπληκτικά απογοητευτική. Η ταινία ταξιδεύει τους θεατές πίσω στις ημέρες πριν από το τεστ Παπανικολάου, σε μια εποχή που ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας ήταν ένας «δολοφόνος» γυναικών. Η έγκαιρη διάγνωση ήταν αδύνατη και το σεξουαλικό στίγμα και η ντροπή εμπόδιζαν τις γυναίκες να το συζητήσουν, γράφει η εφημερίδα

Το στίγμα και οι προκαταλήψεις λέγεται πως ήταν και από τους βασικούς λόγους που το τεστ του σπουδαίου έλληνα γιατρού Γεωργίου Παπανικολάου έμεινε στην επιστημονική αφάνεια για 13 ολόκληρα χρόνια: ο Παπανικολάου έγραψε για τα πρώτα αποτελέσματα των ερευνών του σχετικά με την ανίχνευση καρκινικών κυττάρων στο κολπικό επίχρισμα το 1928. Ομως η ύψιστη σημασία της εργασίας του δεν αναγνωρίστηκε μέχρι το 1941.

 

Η γυναικολόγος και ο ζωγράφος

«Χρειαζόταν ένας τεράστιος πόλεμος δημοσίων σχέσεων για να γίνει το τεστ Παπανικολάου ρουτίνα στον προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Στον πόλεμο αυτόν ρίχτηκαν η γυναικολόγος Ελεν Ντίκενς και ο ζωγράφος Χασμίν Μουραγιάμα» σημειώνει η Washigton Post.

Η δρ Ελεν Οκτάβια Ντίκενς ήταν κόρη ενός πρώην σκλάβου και μιας οικιακής βοηθού, που αγωνίζονταν όχι μόνο για την καθημερινή επιβίωση, αλλά και για να εξασφαλίσουν καλές σπουδές για το παιδί τους. Οταν σπούδαζε Ιατρική καθόταν μόνη της στα μπροστινά έδρανα του αμφιθεάτρου για να μην ακούει τα ρατσιστικά σχόλια των συμφοιτητών της.

Ηταν η πρώτη Αφροαμερικανίδα που αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόι και η πρώτη Αφροαμερικανίδα που εντάχθηκε στο Αμερικανικό Κολλέγιο Χειρουργών. Ειδικεύθηκε στη Μαιευτική – Γυναικολογία και τιμήθηκε πολλαπλώς για τη δουλειά της στην προαγωγή της σεξουαλικής υγείας.

Η Ντίκενς πρωτοστάτησε στην καθιέρωση του τεστ Παπ με στόχο την πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η συμβολή της θεωρείται καθοριστική για τη μετέπειτα εξάπλωση αυτής της εξέτασης στις Ηνωμένες Πολιτείες, αφού έγινε και σύμβολο κατά του στίγματος.

Ο Χασμίν Μουραγιάμα ήταν ζωγράφος και εικονογράφος (με ειδίκευση στην εικονογράφηση ιατρικών βιβλίων). Εγινε γνωστός για τα θαυμάσια έργα του με θέμα την άγρια φύση. Για 20 χρόνια (1921-1941) υπήρξε συνεργάτης της National Geographic Society και τα έργα του κοσμούσαν το διάσημο περιοδικό. Κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο συνελήφθη δύο φορές λόγω της ιαπωνικής καταγωγής του, παρότι μετρούσε ήδη 37 χρόνια στις ΗΠΑ.

Στη συνέχεια ο Μουραγιάμα βρήκε δουλειά στο πανεπιστήμιο Κορνέλ, όπου ζωγράφιζε για την εικονογράφηση εργασιών και συγγραμμάτων. Το γραφείο του βρισκόταν διπλά σε εκείνο του Παπανικολάου, με τον οποίο έγιναν φίλοι (μετανάστες και οι δύο από ξένες χώρες). Ο Μουραγιαμά ήταν εκείνος που εικονογράφησε το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών του Παπανικολάου για τον τραχηλικό καρκίνο. Είχε μάλιστα «πατεντάρει» μια ειδική μέθοδο απεικόνισης των κυττάρων, όπως αυτά φαίνονταν κατά τη μικροσκοπική εξέταση.

Το ντοκιμαντέρ, αναφέρει η Post, καταγράφει τα «τρελά» εμπόδια που αντιμετώπισαν αυτοί οι δύο, μαζί με τον Παπανικολάου, στην προσπάθειά τους να σπάσουν το κατεστημένο και να διαδώσουν το σωτήριο τεστ. Ευτυχώς για τον γυναικείο πληθυσμό του πλανήτη, τα κατάφεραν.

Ποιος ήταν ο Γεώργιος Παπανικολάου

Ο Παπανικολάου γεννήθηκε το 1883 στην Κύμη Ευβοίας. Ηθελε να γίνει μουσικός, αλλά ο γιατρός πατέρας του δεν τον άφησε. Αποφοίτησε με άριστα και μετά πολλών επαίνων από την Ιατρική Αθηνών το 1904. Το 1913 κατέφτασε στη Νέα Υόρκη με ελάχιστα χρήματα. Ο ίδιος και η Μαίρη, η γυναίκα του (Μαίρη στην Αμερική, βαφτισμένη Ανδρομάχη στην Ελλάδα, η οποία αργότερα έγινε όχι μόνο η αποκλειστική βοηθός εργαστηρίου του Παπανικολάου, αλλά και το πρώτο του ανθρώπινο «πειραματόζωο» στην έρευνα για το τεστ Παπ) έπρεπε να βρουν άμεσα δουλειά.

Επί έναν χρόνο εκείνη εργαζόταν ως μοδίστρα σε κατάστημα με ρούχα και εκείνος έκανε διάφορες δουλειές, από πωλητής χαλιών (άντεξε μόνο μία ημέρα, γράφει η Αμερικανική Βιβλιοθήκη Ιατρικής – National Library of Medicine) μέχρι κλητήρας σε εφημερίδα της ελληνικής ομογένειας.

Ξεκίνησε την επιστημονική καριέρα του το 1914 στο Τμήμα Παθολογοανατομίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης και στο Τμήμα Ανατομίας του Κορνέλ. Η έρευνά του επικεντρώθηκε αρχικά στα ινδικά χοιρίδια, ενώ από το 1920 άρχισε να ερευνά το ανθρώπινο αναπαραγωγικό σύστημα. Οπως ανακάλυψε, τα καρκινικά κύτταρα μπορούσαν να διακριθούν από τα φυσιολογικά με μια απλή εξέταση στο «πλακάκι» του μικροσκοπίου. Ετσι, η εξέταση κολπικού επιχρίσματος κάτω από το μικροσκόπιο μπορούσε να αποκαλύψει τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας. Και εγένετο Τεστ Παπ!

Ο Παπανικολάου προτάθηκε για Νομπέλ Ιατρικής τέσσερις φορές (1948, 1949, 1951, 1953), αλλά δεν το πήρε ποτέ. Βασική αιτία θεωρείται ότι η Σουηδική Ακαδημία δεν έχει βραβεύσει ποτέ διαγνωστικό τεστ.

Εδώ βέβαια μιλάμε για ένα τέστ που τα τελευταία 50 χρόνια μείωσε την επίπτωση και τη θνητότητα εξαιτίας του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 75% στις αναπτυγμένες χώρες.