Αγανάκτηση/ Μπορώ να βρίσω τον αρχηγό του κράτους;

Η σκηνή είναι από την ταινία «Λούφα και Παραλλαγή» του Νίκου Περάκη: «Μπορείς, ρε Καραμαζώφ, να βγεις στην Κόκκινη Πλατεία και να φωνάξεις, “ο σύντροφος Μπρέζνιεφ είναι μαλάκας”;» ρωτάει ο αξιωματικός που υποδύεται ο Χρήστος Βαλαβανίδης. «Ε όχι, κύριε λοχαγέ!» απαντά έκπληκτος και έντρομος ο φαντάρος Καραμάνος.

Η Repubblica, πάλι, θυμάται τον Ρομπέρτο Μπενίνι το 1980 στο φεστιβάλ του Σαν Ρέμο να αποκαλεί τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β’ «κωλο-Βοϊτίλα» και να τιμωρείται με πρόστιμο και ένα χρόνο φυλάκιση με αναστολή για «προσβολή ξένου αρχηγού κράτους».

Οταν ο Μπενίνι θα επισκεπτόταν χρόνια αργότερα το Βατικανό για να δουν μαζί με τον Πάπα την ταινία του «Η ζωή είναι ωραία», εκείνος θα ορκιζόταν ότι δεν ήξερε τίποτε για εκείνη του την περιπέτεια. Αλλά το ζήτημα παραμένει στην επικαιρότητα – και σε διάφορες χώρες: μπορείς να βγεις στην πλατεία και να φωνάξεις και ότι ο βασιλιάς σου ή ο πρόεδρός σου είναι μαλάκας χωρίς να σε πάνε μέσα;

Η διαμάχη έχει πάρει χαρακτήρα σύγκρουσης αυτές τις ημέρες στην Ολλανδία. Στο ένα στρατόπεδο είναι εκείνοι που επικαλούνται την ελευθερία της έκφρασης και ζητούν την κατάργηση των σχετικών διατάξεων – στο κάτω κάτω και οι βασιλείς είναι πολίτες όπως όλοι. Το άλλο στρατόπεδο υποστηρίζει ότι η  μοναρχία πρέπει να απολαμβάνει ένα ειδικό καθεστώς προστασίας από τους υβριστές της.

Στη Καμπότζη τα πράγματα έγιναν εσχάτως πιο άγρια: βάσει ενός νέου νόμου η εξύβριση του βασιλιά προβλέπει κάθειρξη ως και πέντε χρόνια. Στη γειτονική Ταϊλάνδη η ποινή μπορεί να φτάσει τα δεκαπέντε χρόνια. Στον αντίποδα βρίσκεται το Ηνωμένο Βασίλειο όπου μπορείς να ξεσπάσεις εναντίον του μονάρχη από τον 17ο αιώνα απολύτως ελεύθερα.

Αλλά η συζήτηση δεν αφορά μόνο τους εστεμμένους. Στην Τουρκία, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει σταματήσει να μοιράζει αγωγές για προσβολή του προσώπου του προέδρου – ακόμη και την τιμωρία ενός γερμανού κωμικού ζήτησε. Στις ΗΠΑ η εξύβριση έχει αναγνωριστεί ως δικαίωμα από την εποχή του Λίνκολν. Στην Ευρώπη δεν διώκεται, πέρα από το Ηνωμένο Βασίλειο, μόνο στην Νορβηγία, την Εσθονία, την Κροατία, την Βοσνία και την πΓΔΜ. Στις υπόλοιπες χώρες είτε είναι αδίκημα χωρίς φυλάκιση είτε αδίκημα με φυλάκιση. Ανάμεσα σε αυτές τις τελευταίες είναι και η Ελλάδα.

Σιγά μην μπορούσες να βγεις στην Ομόνοια και να φωνάξεις ότι ο δικτάτορας Παπαδόπουλος είναι μαλάκας.