Αγροτικά Φωτοβολταϊκά: Τι αλλάζει για τους αγρότες σε Ενεργειακές Κοινότητες και net-metering

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έθεσε σε διαβούλευση έως τις 27 Φεβρουαρίου νομοσχέδιο για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ). Σύμφωνα με το κείμενο του νομοσχεδίου, σκοπός του είναι ο εκσυγχρονισμός της εθνικής νομοθεσίας για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και η εναρμόνισή της με το πρόσφατο ευρωπαϊκό πλαίσιο για τις ΑΠΕ και την εσωτερική αγορά ενέργειας.

Στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο περιλαμβάνονταν αλλαγές σε ό,τι αφορά τις Ενεργειακές Κοινότητες, ενώ υπάρχουν και ρυθμίσεις για το αγροτικό net-metering (ενεργειακό συμψηφισμό). Aξίζει να σημειωθεί ότι τις αμέσως προσεχείς ημέρες θα εκδοθεί η προδημοσίευση του προγράμματος μικρών φωτοβολταϊκών net-metering (ισχύος μέχρι 10 kW) σε στέγες με επιδότηση.

Σε πρώτη φάση θα αφορά αγρότες και νοικοκυριά, ενώ η αίτηση θα γίνεται σε πλατφόρμα του ΔΕΔΔΗΕ που αναμένεται να ανοίξει άμεσα.

Ενεργειακές Κοινότητες χωρίς εγγυημένη τιμή

Η βασική αλλαγή σε ό,τι αφορά τις νέες Ενεργειακές Κοινότητες (ΕΚ) είναι ότι πλέον επιχειρείται να δοθεί προτεραιότητα στο συλλογικό όφελος και όχι στην αποκόμιση κέρδους από την πώληση ενέργειας. Το μέχρι σήμερα καθεστώς είχε αποτελέσει αντικείμενο κριτικής όχι μόνο από αγρότες, αλλά και από μέλη Ενεργειακών Κοινοτήτων «απλών» πολιτών, που υποστήριζαν ότι μεγάλο μέρος των Κοινοτήτων δεν επιτελούσε τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκαν.

Αντίθετα, σύμφωνα με τους ασκούντες κριτική, σε ορισμένες περιπτώσεις αποτελούσαν ένα όχημα εξυπηρέτησης επιχειρηματικών συμφερόντων αμφίβολου κύρους ή ακόμα και επιδιώξεις επενδυτών – «αλεξιπτωτιστών», μέχρι και… celebrities που μπήκαν σε μια Κοινότητα χωρίς να ενδιαφέρονται για το κοινωνικό όφελος.

Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι μέχρι σήμερα τα μέλη των ΕΚ μπορούσαν να απολαμβάνουν εγγυημένη τιμή πώλησης ενέργειας εκτός διαγωνιστικών διαδικασιών (η λεγόμενη «ταρίφα»), ενώ ταυτόχρονα απολάμβαναν προνομιακό καθεστώς που έδινε κατά προτεραιότητα πρόσβαση στο δίκτυο εις βάρος άλλων πολιτών και φυσικά αγροτών, θεωρείται από γνώστες των ενεργειακών θεμάτων ότι οι αλλαγές κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση – μέχρι βεβαίως να κριθούν στην πράξη.

Τα δύο νέα καθεστώτα Ενεργειακών Κοινοτήτων

Το ΥΠΕΝ διαχωρίζει πλέον τις νέες Κοινότητες που θα δημιουργηθούν σε δύο είδη: τις Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ) και τις Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών (ΕΚΠ).

Σε ό,τι αφορά τις πρώτες, όπως αναφέρει το νομοσχέδιο, «πρωταρχικός σκοπός της ΚΑΕ δεν είναι το οικονομικό κέρδος, αλλά η προσφορά στα μέλη της και στις τοπικές περιοχές δραστηριοποίησής της, περιβαλλοντικού, οικονομικού και κοινωνικού οφέλους». Μεταξύ άλλων, οι ΚΑΕ δύνανται να ασκούν εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού (virtual net-metering) από σταθμούς ΑΠΕ για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών των μελών τους, των καταναλωτών που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας και διαχείριση, ιδίως συλλογή, μεταφορά, επεξεργασία, αποθήκευση ή διάθεση πρώτης ύλης για την παραγωγή ενέργειας από βιομάζα ή βιορευστά ή βιοαέριο.

Μέλη μιας ΚΑΕ μπορεί να είναι μεταξύ άλλων i) φυσικά πρόσωπα, ii) ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, iii) μικρομεσαίες επιχειρήσεις (τουλάχιστον δεκαπέντε) και iv) αγροτικοί συνεταιρισμοί. Οι αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να συμμετέχουν σε μία ή περισσότερες ΚΑΕ ως μέλη, ανεξαρτήτως αν στην ίδια Κοινότητα συμμετέχουν και μέλη που ανήκουν στον ίδιο αγροτικό συνεταιρισμό (δηλαδή και ο συνεταιρισμός ως νομικό πρόσωπο και κάποιοι αγρότες μέλη του συνεταιρισμού). Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι ΚΑΕ θα απολαμβάνουν οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης που θα φέρει το ΥΠΕΝ το προσεχές διάστημα, όπως επιδοτούμενα προγράμματα εγκατάστασης φωτοβολταϊκών συστημάτων και συστημάτων αποθήκευσης.

Οι Κοινότητες που έχουν συσταθεί σύμφωνα με τον ν. 4513/2018 (Α΄ 9) μπορούν να μετατραπούν σε Κοινότητα Ανανεώσιμης Ενέργειας (ΚΑΕ), ενώ Ενεργειακές Κοινότητες που δεν επιθυμούν να μετατραπούν παραμένουν σε λειτουργία σύμφωνα με τον ν. 4513/2018. Από 1ης Απριλίου 2023, καταργείται το άρθρο 7 του ν. 4513/2018 (Α΄ 9), περί σύστασης Ενεργειακών Κοινοτήτων.

Η δεύτερη κατηγορία είναι οι Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών. Αυτές, σύμφωνα με το νομοσχέδιο, ασκούν υποχρεωτικώς μία τουλάχιστον από τις εξής δραστηριότητες: παραγωγή, ιδιοκατανάλωση ή πώληση ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, αποθήκευση, διανομή και προμήθεια ηλεκτρικής ενέργειας, σωρευτική εκπροσώπηση, παροχή ευελιξίας και εξισορρόπησης, καθώς και παροχή υπηρεσιών ενεργειακής απόδοσης, φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων και άλλων υπηρεσιών ενέργειας στα μέλη τους.

Μέλη μιας ΕΚΠ μπορεί να είναι μεταξύ άλλων i) φυσικά πρόσωπα, ii) ΟΤΑ α’ και β’ βαθμού, iii) νομικά πρόσωπα δημόσιου και ιδιωτικού δικαίου και iv) επιχειρήσεις. Μένει να διευκρινιστεί αν μπορούν να συμμετέχουν και συνεταιρισμοί, καθώς, παρά το γεγονός ότι δεν αναφέρονται στα δυνητικά μέλη, υπάρχει μια αναφορά σε αυτούς σε μεταγενέστερο σημείο που αφορά τις ΕΚΠ, το οποίο αναφέρει ότι «οι αγροτικοί συνεταιρισμοί μπορούν να συμμετέχουν σε μία ή περισσότερες ΕΚΠ ως μέλη, ανεξαρτήτως αν στην ίδια Κοινότητα συμμετέχουν και μέλη που ανήκουν στον ίδιο αγροτικό συνεταιρισμό».

Τι προβλέπεται για το net-metering

Ενεργειακός συμψηφισμός (net-metering) και σε ό,τι αφορά τους αγρότες-αυτοκαταναλωτές και τα ΝΠΔΔ με ενεργειακό συμψηφισμό προβλέπεται στις περιπτώσεις που: 1) Η ισχύς σταθμού ΑΠΕ φτάνει μέχρι και το 100% της συμφωνημένης ισχύος της παροχής κατανάλωσης, με ανώτατο όριο τα εκατό (100) κιλοβάτ (kW) ανά παροχή κατανάλωσης. 2) Σε περίπτωση εγκατάστασης συστήματος αποθήκευσης, η μέγιστη ονομαστική ισχύς του μετατροπέα του συστήματος αποθήκευσης σε κιλοβολταμπέρ (kVA) δεν ξεπερνά την ονομαστική ισχύ του σταθμού ΑΠΕ σε κιλοβάτ (kW). Αντίστοιχα για την εφαρμογή του εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού προβλέπεται ότι η μέγιστη ισχύς του σταθμού δεν μπορεί να ξεπερνά τα εκατό (100) κιλοβάτ (kW) ανά παροχή κατανάλωσης.

Αξίζει να επισημανθεί ότι οι δυνατότητες για τις διάφορες κατηγορίες καταναλωτών – αυτοπαραγωγών έχουν συγκεκριμένο ηλεκτρικό χώρο για να αναπτυχθούν, καθώς προβλέπεται μέγιστο όριο έκδοσης οριστικών προσφορών σύνδεσης από τους Διαχειριστές στα 2 Γιγαβάτ (GW). Προβλέπονται, επίσης, συγκεκριμένα ανώτατα όρια, τα οποία μπορούν να διαφοροποιούνται με απόφαση του υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ανάλογα με τις δυνατότητες του δικτύου.

Πέραν αυτού, στην πράξη προκύπτει ότι έργα φωτοβολταϊκών από αγρότες γίνονται με όλο και μεγαλύτερη δυσκολία, καθώς σε πολλές περιοχές το δίκτυο έχει εξαντληθεί. Σύμφωνα με τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αγροτικών Φωτοβολταϊκών, δεκάδες μέλη έχουν λάβει τους τελευταίους μήνες απορρίψεις ακόμα και για πολύ μικρά έργα net-metering λόγω έλλειψης δικτύου.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Υπαιθρος Χώρα»
που κυκλοφόρησε την Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2023