Ακριβότερο το νερό στα νησιά το καλοκαίρι – Το νέο πλαίσιο κανόνων για τα τιμολόγια

Ο τρόπος τιμολόγησης θα γίνεται με κλίμακες, με στόχο την αντιμετώπιση της υπερκατανάλωσης. To νέο πλαίσιο είναι το πρώτο που έρχεται σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας, καθώς το προηγούμενο, που θεσπίστηκε το 2017, ακυρώθηκε το 2022 από το Συμβούλιο της Επικρατείας. [SHUTTERSTOCK]

Τη δυνατότητα να είναι ακριβότερο το νερό το καλοκαίρι, στις περιοχές όπου υπάρχει πρόβλημα επάρκειάς του, δίνει το νέο πλαίσιο κανόνων για την τιμολόγηση των υπηρεσιών ύδατος. Ακόμη όμως και εκεί που δεν υπάρχει πρόβλημα επάρκειας, η χρέωση του νερού θα πρέπει υποχρεωτικά να αυξάνεται ανάλογα με την κατανάλωση, ώστε να αποτρέπεται η υπερκατανάλωση. Για τη χρέωση του αρδευτικού νερού θα μπορεί να λαμβάνεται υπόψη και το πόσο ορθολογική χρήση γίνεται σε κάθε καλλιέργεια.

Οι προβλέψεις αυτές περιλαμβάνονται στο νέο ενιαίο πλαίσιο κανόνων (ΦΕΚ 5438/Β) που θα πρέπει να διέπει από το νέο έτος την τιμολόγηση του νερού – τόσο ύδρευσης όσο και άρδευσης. Πρόκειται ουσιαστικά για το πρώτο πλαίσιο που έρχεται σε εφαρμογή της κοινοτικής νομοθεσίας για την ανάκτηση του κόστους του νερού, καθώς το προηγούμενο, που θεσπίστηκε το 2017, ακυρώθηκε το 2022 από το Συμβούλιο της Επικρατείας (κρίθηκε ότι οδηγούσε σε μια αντιμετώπιση του νερού ως «εμπορικό προϊόν», κάτι που αντίκειτο στο πνεύμα της κοινοτικής νομοθεσίας). Το νέο πλαίσιο αναμένεται να εξορθολογίσει τα τιμολόγια των ΔΕΥΑ. Ταυτόχρονα θα ασκήσει ακόμη μεγαλύτερη πίεση στις δημοτικές εταιρείες, που ήδη έχουν «γονατίσει» οικονομικά, καθώς η πολιτεία τις άφησε σε μεγάλο βαθμό ανυπεράσπιστες στην αύξηση του ενεργειακού κόστους.

Οπως προβλέπει το νέο πλαίσιο:

• Ο προσδιορισμός των τιμολογίων θα πρέπει να γίνεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε τα συνολικά έσοδα να καλύπτουν το χρηματοοικονομικό κόστος του παρόχου (λ.χ. ΔΕΥΑ, δήμος) για την παροχή των υπηρεσιών ύδατος. Στο χρηματοοικονομικό κόστος περιλαμβάνονται οι δαπάνες που είναι αναγκαίες για την παροχή νερού, η λειτουργία και συντήρηση του δικτύου και των υποδομών νερού, το κόστος λειτουργίας της επιχείρησης άρδευσης ή ύδρευσης – αποχέτευσης. Αυτό σημαίνει ότι οι δημοτικές επιχειρήσεις ή οι δήμοι δεν θα μπορούν να χρεώνουν λιγότερα από όσο κοστίζει το νερό για λόγους κοινωνικής πολιτικής (ή… μικροπολιτικής). Δίνεται ωστόσο η δυνατότητα για χαμηλότερα τιμολόγια σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού.

• Τα τιμολόγια θα πρέπει να διαμορφώνονται μια φορά κάθε πέντε χρόνια. Στο διάστημα αυτό θα αυξάνονται ετησίως με βάση τον δείκτη τιμών καταναλωτή. Θα επιτρέπεται να θεσπιστεί έκτακτη αύξηση, αν όμως αιτιολογηθεί.

• Το τιμολόγιο θα πρέπει να συμπεριλαμβάνει υπόψη το «περιβαλλοντικό κόστος» του νερού στις περιοχές όπου η κατάσταση των επιφανειακών υδάτων δεν είναι καλή και το «κόστος πόρου» στις περιοχές όπου η κατάσταση των υπογείων υδάτων είναι κακή, ή τα αποθέματα νερού δεν επαρκούν για να καλύψουν τις ανθρωπογενείς ανάγκες. Τα κόστη αυτά προσδιορίζονται ετησίως από την Αποκεντρωμένη Διοίκηση και θα αφορούν τη χρηματοδότηση των μέτρων για τη βελτίωση της οικολογικής ή χημικής κατάστασης των νερών (σύμφωνα με τα εγκεκριμένα σχέδια διαχείρισης που πρόσφατα αναθεωρήθηκαν για όλη τη χώρα).

• Στο τιμολόγιο θα πρέπει να επιβάλλεται και ένα «περιβαλλοντικό τέλος», το οποίο θα καταλήγει στο Πράσινο Ταμείο.

• Το τιμολόγιο πρέπει να περιλαμβάνει μια συγκεκριμένη χρέωση για τις «αφανείς» διαρροές.

Σε περιοχές που αντιμετωπίζουν πρόβλημα επάρκειας, το νερό μπορεί να είναι ακριβότερο το καλοκαίρι – Θα επιβάλλεται «περιβαλλοντικό τέλος» το οποίο θα καταλήγει στο Πράσινο Ταμείο.

• Ο τρόπος τιμολόγησης θα πρέπει να γίνεται με κλίμακες. Η χαμηλότερη κλίμακα θα αφορά τις μικρότερες καταναλώσεις και θα πρέπει να αντανακλά το κόστος παραγωγής του νερού. Οι μεγαλύτερες καταναλώσεις θα είναι πιο ακριβές, με σκοπό την αντιμετώπιση της υπερκατανάλωσης. Να σημειωθεί ότι ήδη αρκετές ΔΕΥΑ σε όλη τη χώρα εφαρμόζουν κλιμακωτές χρεώσεις ανάλογα με την κατανάλωση.

• Το νερό μπορεί σε περιοχές που έχουν πρόβλημα επάρκειας να είναι ακριβότερο το καλοκαίρι. Το σύστημα αυτό μπορεί να εφαρμόζεται για όσους παρουσιάζουν έντονη εποχική μεταβλητότητα στις ποσότητες ύδατος που καταναλώνουν (λ.χ. ξενοδοχεία).

Προθεσμία

Τα νέα τιμολόγια θα πρέπει να τεθούν σε εφαρμογή από το νέο έτος. Στην πραγματικότητα, για τους παρόχους που εξυπηρετούν πάνω από 100.000 ανθρώπους θα έπρεπε να είχαν ήδη καθοριστεί από τις 31 Ιουλίου (σύμφωνα με τον ν. 5037/23), αλλά ουδείς το έχει πράξει. Οι δε μικρότεροι πάροχοι (που εξυπηρετούν λιγότερους από 100.000 καταναλωτές), παρότι είχαν περιθώριο έως τις αρχές του 2025 θα πρέπει να καθορίσουν νέα τιμολόγια έως το τέλος Οκτωβρίου για να τεθούν σε εφαρμογή από το νέο έτος. Από την πρόβλεψη αυτή εξαιρούνται η ΕΥΔΑΠ και η ΕΥΑΘ, που έχουν ήδη σε ισχύ τις δικές τους, εγκεκριμένες από το κράτος, τιμολογιακές πολιτικές.
Σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή του νέου πλαισίου θα παίζει η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ), η οποία θα ελέγχει τους παρόχους νερού αν εφαρμόζουν τη νομοθεσία, αν τιμολογούν σωστά κ.λπ. και θα μπορεί να επιβάλλει πρόστιμα. Να σημειωθεί πάντως ότι η ΡΑΑΕΥ δεν έχει ακόμη αναλάβει επισήμως αυτή την αρμοδιότητα (χρειάζεται πράξη υπουργικού συμβουλίου).

Για την άρδευση

Οσον αφορά το νερό άρδευσης, η κοινή απόφαση των υπουργείων προβλέπει ότι θα πρέπει να τοποθετηθούν το αργότερο έως το τέλος του 2026 μετρητές παντού (μια φιλόδοξη πρόβλεψη, που έχει επιχειρηθεί αρκετές φορές στο παρελθόν χωρίς αποτέλεσμα).

Το νερό άρδευσης θα έχει επίσης μια βασική χαμηλή χρέωση ανά στρέμμα και μια μεταβλητή. «Για τον προσδιορισμό του μεταβλητού τέλους δύναται να λαμβάνεται υπόψη το είδος της αγροτικής εκμετάλλευσης και η συγκριτική αξιολόγηση ομοειδών εκμεταλλεύσεων ως προς την ορθολογική χρήση του ύδατος», αναφέρει η απόφαση.