Αλλεργία στην αξιολόγηση

O πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης όταν ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης (2013-2015) προσπάθησε να εφαρμόσει ένα σύστημα αξιολόγησης των δημοσίων υπαλλήλων. Την κριτική και τους χαρακτηρισμούς που άκουσε τότε είναι δύσκολο να τους θυμάστε. Για να πάρετε μια γεύση, σας μεταφέρω ένα απόσπασμα από ένα μακροσκελέστατο άρθρο που δημοσιεύθηκε στο alfavita.gr (19/6/2019), και υπογράφεται από τον Νεκτάριο Κορδή (αιρετό μέλος ΚΥΣΔΕ – Κεντρικό Υπηρεσιακό Συμβούλιο Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης) με τίτλο: «Κυριάκος Μητσοτάκης, ο μεταρρυθμιστής έργα και ημέρες…». Αξίζει την προσοχή σας η ημερομηνία δημοσίευσης. Στις 26/5/2019 είχαμε τις ευρωεκλογές και τη συντριβή του Σύριζα, που προκάλεσε τις πρόωρες εκλογές της 7ης Ιουλίου 2019. Είναι φανερό ότι το κείμενο γράφτηκε για να «κοντύνει» τον Μητσοτάκη. Μάταια όμως.

«[…] Ως «μύστης του νεοφιλελευθερισμού» ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιχείρησε να εφαρμόσει στον ελληνικό δημόσιο τομέα ένα σύστημα “αξιολόγησης” κατά τα πρότυπα της εταιρείας Microsoft, θεωρώντας –προφανώς– ότι η χώρα είναι μια μεγάλη εταιρεία! Το “διάφανο και απολύτως αξιοκρατικό σύστημα αξιολόγησης” του Κυριάκου Μητσοτάκη προέβλεπε υποχρεωτική αξιολόγηση του 15% των δημοσίων υπαλλήλων (σε αριθμό 30.000-40.000 εργαζόμενοι) με βαθμό “κάτω από τη βάση”, δηλαδή 1-6. Για αυτούς θα υπήρχε η δυνατότητα απόλυσης σύμφωνα με τα άρθρα 95 & 154 του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα (ν. 3528/2007). Ο νόμος έφερε πολλές αντιδράσεις στην ελληνική κοινωνία και δεν εφαρμόστηκε ποτέ.[…]».

Οπως μπορείτε να διαπιστώσετε η κριτική προέρχεται από κάποιον που ασχολείται με την εκπαίδευση. Η επιλογή από την πληθώρα αρνητικών σχολίων ήταν σκόπιμη για να φτάσω στην προσπάθεια της Νίκης Κεραμέως, ως υπουργού Παιδείας, όταν προσπάθησε να επιβάλει κάποιου είδους αξιολόγηση στους εκπαιδευτικούς. Τα ίδια και χειρότερα. Σας παραθέτω απόσπασμα από την «Αυγή» της 19ης Φεβρουαρίου 2023, με τίτλο: «Νίκη Κεραμέως / Ωμός εκβιασμός για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών», που υπογράφει η Χρύσα Βαϊνανίδη:

«Με κεντρικό σύνθημα “Οι εκπαιδευτικοί διδάσκουν και όταν αγωνίζονται”, δάσκαλοι και καθηγητές απάντησαν με τη μαζικότερη πορεία των τελευταίων ετών στην εφαρμογή της ατομικής αξιολόγησης του νόμου Κεραμέως. Το μήνυμα ηχηρό, αλλά η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας κωφεύει. Παρά τα μεγάλα ποσοστά συμμετοχής στην 24ωρη απεργία της περασμένης Τετάρτης, η Νίκη Κεραμέως δεν είδε ούτε τους εκπαιδευτικούς ούτε τους γονείς, τους μαθητές και τους φοιτητές ούτε τους καλλιτέχνες που υποστήριξαν τους εκπαιδευτικούς, αλλά μόνο… συνδικαλιστές! “Σαράντα χρόνια τώρα οι συνδικαλιστικές ηγεσίες, και τις ξεχωρίζω από τους εκπαιδευτικούς, δεν θέλουν την αξιολόγηση. Αλλά η κοινωνία το απαιτεί”, δήλωσε η υπουργός εκτιμώντας πως υπάρχει μεγάλο χάσμα μεταξύ των εκπαιδευτικών και των συνδικαλιστικών ηγεσιών[…]».

Αλλά πάμε σε κάτι πολύ πρόσφατο. Στην εκπομπή ΕΔΩ (14/10/2024) του Σταμάτη Ζαχαρού στο ONE Channel ήταν καλεσμένος ο Αχιλλέας Ζορμπάς – Οργανωτικός γραμματέας της Διδασκαλικής Ομοσπονδίας Ελλάδος (ΔΟΕ). Είναι δύσκολο να το πιστέψετε, αλλά ο καλός δημοσιογράφος τον ρώτησε 16 (δεκαέξι) φορές: «γιατί δεν θέλετε την αξιολόγηση;», αλλά δεν απάντησε ποτέ. Πέταγε την μπάλα στην εξέδρα και απάντηση στο ερώτημα δεν έδινε. Μπορείτε να αντιληφθείτε ότι δεν έχουν κανένα επιχείρημα και κρύβονται πίσω από συνδικαλιστικά προνόμια.

Εύκολο συμπέρασμα: οι εκπαιδευτικοί μας δεν θέλουν να αξιολογούνται! Πόσο λογικό σας φαίνεται, αυτοί που καθημερινά αξιολογούν τους μαθητές τους και τους βαθμολογούν κατά την κρίση τους να μην επιδέχονται οι ίδιοι αξιολόγηση; Μόνο στη χώρα της «φαιδράς πορτοκαλέας» μπορεί να συμβαίνει κάτι τέτοιο και μάλιστα με την υποστήριξη κομμάτων, που στον τίτλο έχουν καταχρηστικά τη λέξη «προοδευτικός».

Ειλικρινά, απορώ πώς ακόμα δεν έχει διαμορφωθεί ένα κίνημα μαθητών και φοιτητών όλων των βαθμίδων, οι οποίοι με την ίδια λογική να αρνηθούν την οποιαδήποτε αξιολόγησή τους από τους καθηγητές τους σαν αυθαίρετη. «A taste of their own medicine» – «Μια γεύση από το δικό τους φάρμακο». Φανταστείτε τις σκηνές απείρου κάλλους. Ολοι οι μαθητές σε μια τάξη να επιστρέψουν τους βαθμούς τους στους καθηγητές τους σαν απαράδεκτους. Αφού εσείς δεν θέλετε να κριθείτε γιατί εσείς θα κρίνετε εμάς; Μάλιστα, μπορούν να επικαλεστούν και το Ευαγγέλιο: «Μὴ κρίνετε, ἵνα μὴ κριθῆτε· ἐν ὧ γὰρ κρίματι κρίνετε κριθήσεσθε, καὶ ἐν ὧ μέτρῳ μετρεῖτε μετρηθήσεται ὑμῖν.» (Ματθαίου 7.15).

Xωρίς αξιολόγηση δεν υπάρχει πρόοδος. Τα πάντα στη ζωή κρίνονται και αξιολογούνται, ώστε να βελτιώνονται.

Υπάρχει όμως και μια άλλη ασυμμετρία. Ολοι όσοι εργάζονται στον ιδιωτικό τομέα κρίνονται καθημερινά από τους προϊσταμένους τους και η πρόοδός τους εξαρτάται από τη συνεχή αξιολόγησή τους. Γιατί, λοιπόν, οι δημόσιοι υπάλληλοι και ιδιαίτερα οι δάσκαλοι και καθηγητές να αρνούνται την οποιαδήποτε αξιολόγηση; Δεν γνωρίζω πώς φτάσαμε σε αυτή τη στρεβλή κατάσταση, αλλά ένα είναι βέβαιο, χωρίς αξιολόγηση δεν υπάρχει πρόοδος. Τα πάντα στη ζωή κρίνονται και αξιολογούνται, ώστε να βελτιώνονται. Εκτός από τους Ελληνες δημοσίους υπαλλήλους, οι οποίοι πέρα από τη μονιμότητα που απολαμβάνουν έχουν αποκτήσει και άλλα προνόμια εις βάρος των υπολοίπων πληβείων.

Στο σημερινό κείμενο θα ήταν παράλειψη να μην αναφερθώ στην πράγματι πρωτότυπη άποψη του Αριστείδη Μπαλτά, υπουργού Παιδείας του Σύριζα, ο οποίος μιλώντας στη Βουλή το 2015 είπε μεταξύ άλλων και τα εξής: «[…] Διότι αν γίνεις άριστος απλώς με μια διαδικασία, φέρεις το βάρος της αριστείας και πρέπει να αποδεικνύεις διαρκώς την αριστεία σου εσαεί, ενώ αν αποτύχεις στο διαγωνισμό αριστείας, τότε φέρεις το στίγμα αυτής της αποτυχίας εσαεί. Δεν υπάρχει η έννοια “αριστείας” και δη σε αυτές τις ηλικίες. Είναι τραγικό […]».

Το μόνο τραγικό για τη χώρα είναι ότι αυτοί οι άνθρωποι κυβέρνησαν για 4,5 χρόνια! Θεέ μου από ποιους γλιτώσαμε!

Αφού, λοιπόν, μιλήσαμε για την αξιολόγηση αλλά και την έλλειψή της, θέλω να σας προβληματίσω με ένα εντελώς διαφορετικό θέμα. Εδώ και πάρα πολλά χρόνια στις εθνικές εκλογές, όταν διενεργούνται με σταυρό (και όχι με λίστα) ισχύει μία διάταξη σύμφωνα με την οποία οι αρχηγοί των κομμάτων, αλλά και οι πρώην πρωθυπουργοί που πήραν ψήφο εμπιστοσύνης στη Βουλή, να μην έχουν ανάγκη από σταυρό στο ψηφοδέλτιο, αλλά να παίρνουν αυτομάτως όλες τις ψήφους του κόμματός τους σαν σταυρούς.

Καταλαβαίνω το σκεπτικό για τους εν ενεργεία αρχηγούς των κομμάτων. Πράγματι, θα ήταν εξευτελιστικό για έναν αρχηγό κόμματος να συγκεντρώνει λιγότερους σταυρούς από κάποιον άλλο υποψήφιο βουλευτή του κόμματός του. Κάτι τέτοιο θα υπονόμευε τη θέση του αρχηγού. Το ερώτημα που θέτω είναι το εξής: Γιατί αυτή η διάκριση να ισχύει και για τους πρώην πρωθυπουργούς, οι οποίοι κρίθηκαν από το κόμμα τους ακατάλληλοι για την αρχηγία; Είναι γεγονός ότι στο παρελθόν έγινε προσφυγή από τον Παναγιώτη Φασούλα στις εκλογές του 2007, όταν ήλθε πρώτος σε σταυρούς στην Α΄ Πειραιώς, αλλά έχασε την έδρα γιατί την καρπώθηκε ο Κώστας Σημίτης σαν πρώην πρωθυπουργός. Υπενθυμίζω ότι στις εκλογές αυτές αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ήταν ο Γιώργος Παπανδρέου. Το Ανώτατο Ειδικό Δικαστήριο με πλειοψηφία 10-1 έκρινε νόμιμη την κατακύρωση της έδρας στον Κώστα Σημίτη.

Το ερώτημα που θέτω όμως είναι διαφορετικό. Είναι μεν νόμιμο σύμφωνα με τους δικαστές, είναι όμως λογικό; (σημ. όσοι γνωρίζετε τον Γιάννη Στουρνάρα, ζητήστε του να σας πει ένα σχετικό εξαιρετικό ανέκδοτο)! Προσωπικά πιστεύω ότι θα βοηθούσε πολύ περισσότερο την ομαλή πολιτική ζωή του τόπου, αλλά και την ομόνοια, αν η διάταξη αυτή καταργηθεί. Εξηγούμαι. Σήμερα βλέπουμε διάφορες παρεμβάσεις και διαφοροποιήσεις από πρώην πρωθυπουργούς, οι οποίοι εκλέχτηκαν με την ευνοϊκή αυτή διάταξη. Ετσι δεν γνωρίζουμε, αλλά κυριότερα δεν γνωρίζουν και οι ίδιοι, αν εξακολουθούν να έχουν την υποστήριξη των ψηφοφόρων. Βλέπουμε και εδώ την έλλειψη αξιολόγησης. Για παράδειγμα, αν ένας πρώην πρωθυπουργός δεν καταφέρει να εκλεγεί βουλευτής θα πάει στο σπίτι του και θα ησυχάσει το κόμμα του από τυχόν παρεμβάσεις και διαφοροποιήσεις. Αν πάλι εκλεγεί οριακά, θα είναι ιδιαίτερα προσεκτικός. Μόνο αν εκλεγεί με συντριπτική πλειοψηφία σταυρών θα έχει το κύρος και τη νομιμοποίηση για την οποιαδήποτε στάση του. Δεν είναι σωστότερο αυτό, παρά να νομίζει κάποιος ότι επειδή διετέλεσε πρωθυπουργός πρέπει να θεωρείται υπεράνω κριτικής και αξιολόγησης; Το θέτω ακόμα πιο σκληρά: Γιατί να έχει εκλογικά προνόμια κάποιος που οδήγησε το κόμμα του στην ήττα και ο ίδιος κρίθηκε ακατάλληλος για αρχηγός από το κόμμα του; Δεν είμαι αισιόδοξος. Πάλι ανεμόμυλους κυνηγάω, αλλά αυτός είναι ο χαρακτήρας μου!

*Ο κ. Ανδρέας Γ. Δρυμιώτης είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.