Άλλη μία ελιά με ιστορία!

Πριν λίγο καιρό κάναμε ένα αφιέρωμα για την περίφημη ελιά της Χαμηλής, αναδημοσιεύοντας σχετικό δημοσίευμα στην εφημερίδα από το 1992.

Τώρα όμως έχουμε άλλη μία ελιά-μαθουσάλα, η οποία θα …έμενε με το παράπονο αν δεν γράφαμε πάλι κάτι και γι’  αυτήν, η οποία μάλιστα είναι σχεδόν δίπλα στον κεντρικό δρόμο και στο σούπερ μάρκετ Βάρδα στο Λειβάδι και της είχαμε κάνει ένα μικρό αφιέρωμα στην έντυπη έκδοση, καθώς ελάχιστοι είχαν προσέξει το μέγεθος του κορμού της μέχρι που την «ανακάλυψε» ο τότε Αντιδήμαρχος κ. Μ. Αγγελιουδάκης.

Η ελιά αυτή μάλιστα, σίγουρα λίγο νεότερη από αυτήν της Χαμηλής, ανθεί και θάλλει και γεμίζει καρπό κάθε χρόνο. Είναι ποικιλία «μάτσα», δηλαδή η παλιά Κυθηραϊκή ελιά, της οποίας τώρα χρησιμοποιούμε τους καρπούς της κυρίως για τσακιστές επιτραπέζιες ελιές, καθώς είναι εξαιρετικά νόστιμες. Καθώς οι περισσότεροι μάλλον θα αγνοούν την ιστορία του λαδιού και της ελιάς στα Κύθηρα να αναφέρουμε ότι οι ελιές που υπήρχαν πριν την αγγλοκρατία στα Κύθηρα (1809) ήταν λίγες, κυρίως δε αυτής της ποικιλίας, μάτσες. Αναφέρεται ότι ο καλλίτερος νοικοκύρης της εποχής δεν έκανε πάνω από 12 οκάδες λάδι το χρόνο, αν και σίγουρα οι άρχοντες που κατείχαν την καλλίτερη γη και τα δένδρα θα έκαναν πολύ περισσότερο. Πάντως η επέκταση της καλλιέργειας της ελιάς έγινε επί αγγλοκρατίας και κυρίας επί των ημερών του Μακφέιλ (ο ίδιος που ξεκίνησε μεγάλα έργα στα Κύθηρα, όπως η γέφυρα στο Κατούνι). Αναφέρεται ότι έδινε γενναίες χρηματικές επιδοτήσεις σε όσους φύτευαν ελαιόδενδρα, καθώς είδε ότι το κλίμα του νησιού ήταν κατάλληλο, ενώ αναφέρεται επίσης ότι για να υποβάλλει κάποιος υποψηφιότητα για προεστός στο χωριό του έπρεπε να είχε φυτέψει έναν συγκεκριμένο αριθμό ελαιοδένδρων. Έτσι γιγαντώθηκε η ελαιοκαλλιέργεια στα Κύθηρα παρά τη μεγάλη δυσκολία έκθλιψης την εποχή αυτή, πριν φθάσουν τα ζωήλατα μηχανήματα, τότε που η έκθλιψη γινόταν με μεγάλες λείες πέτρες, τις οποίες μετακινούσαν πάνω στις ελιές. (Τους τρόπους παραγωγής παρουσιάσαμε στην εφημερίδα αυτήν πριν λίγο καιρό).

Επιστρέφουμε όμως στο δένδρο αυτό της ελιάς στο Λειβάδι. Σύμφωνα με τη μέτρηση που έχουμε υπ’  όψιν μας η περίμετρος του κορμού φθάνει στα 8μ. σε ύψος 1μ από το έδαφος (Η ελιά στη Χαμηλή είχε περίμετρο στο έδαφος κοντά 10,5μ). Έχουμε, λοιπόν, κι εδώ ένα δένδρο ίσως πάνω από 2-2,5 χιλιάδων χρόνων, αν λάβουμε μέτρο σύγκρισης την ελιά του Πλάτωνος στην Αθήνα, αν και αυτό είναι πολύ επισφαλές, γιατί δεν στηρίζεται σε επιστημονική έρευνα, αλλά σε απλή εικασία. Πάντως πρόκειται για άλλο ένα αιωνόβιο δένδρο, το οποίο επίσης χρήζει ειδικής προστασίας για να μην το περιλάβει κανένα …πριόνι και το κάνει καυσόξυλα, αφού πολλοί διαπρέπουν κι εδώ στην αδιαφορία για το περιβάλλον και μνημεία, όπως αυτό.

Και μία άλλη ελιά στην Ιταλία

Στη φωτογραφία που μας έστειλε ο φίλος Λ. Απέργης από την Ιστιαία, ένα δένδρο ελιάς στην Ιταλία, από το οποίο, όπως γράφει στις πληροφορίες, 54 άνθρωποι  μαζεύουν τον καρπό! Αξίζει να προσέξει κανείς τις σκάλες και τα λιοσέντονα, που μόλις διακρίνονται, εκείνο όμως που έχει ξεχωριστό ενδιαφέρον είναι ότι ο καρπός μαζεύεται με τα χέρια και τον βάζουν σε μικρά ομοιόμορφα καλαθάκια, τα οποία αδειάζουν στη συνέχεια. Άνδρες και γυναίκες είναι πάνω στις σκάλες, αλλά μερικοί διακρίνονται και πάνω στο δέντρο, που είναι σίγουρα πολύ νεότερο από το δημοσιευόμενο παραπάνω στο Λειβάδι, όπως φαίνεται από τον κορμό του, έχει όμως πολύ μεγάλα κλαδιά και ύψος και θα άξιζε αν γνωρίζαμε πόσα μουζούρια μάζευαν απ’  αυτό και σε πόσο χρόνο. Η φωτογραφία είναι από το πολύ μακρινό 1896.