Αναμνήσεις.  Ο Ζακ Υβ Κουστώ στα Κύθηρα. Μία φωτογραφία δημιουργεί αναμνήσεις.

Μία φωτογραφία που αλίευσε στο διαδίκτυο ο φίλος Στ. Γιαννιώτης έφερε στη μνήμη μας ένα σωρό πράγματα. Και κύρια την άφιξη του διάσημου ωκεανογράφου Ζακ Υβ Κουστώ, ο οποίος είχε κληθεί το 1976 από τον Κων. Καραμανλή να κάνει κάποιες ενάλιες έρευνες στην Ελλάδα. Ο Κουστώ είχε έρθει  στην Ελλάδα με το διάσημο σκάφος του «Καλυψώ» με το νεαρό γιο του,  με το φίλο του Αλμπέρτ Φαλκό και το δύτη Ρεϊμόν Κολ και πέρασε από τα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα. Καταγράφουμε μερικά στιγμιότυπα από τις αναμνήσεις του αρχαιολόγου και δύτη Λάζαρου Κολώνα, όπως δημοσιεύτηκαν στην ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ  (7.7.2018).

«Το ημερολόγιο έγραφε 8 Νοεμβρίου 1976. Διαβάζοντας ο κ. Κολώνας τις σημειώσεις ανασύρει στη μνήμη του πως τότε βγήκε στην επιφάνεια, έπειτα από πολλούς αιώνες, ένα από τα πιο γνωστά αγαλματίδια που έχουν βρεθεί στον ελληνικό βυθό. «Ο μικρός έφηβος ανέβηκε στην επιφάνεια  μέσω του μεγάλου αναρροφητήρα που τράβαγε άμμο από τον βυθό», θυμάται. Τρεις μέρες μετά, στις 11 του Νοέμβρη, θα βρισκόταν και «το αδελφάκι του», ο πυγμάχος.

Τα παραπάνω λαμβάνουν χώρα  στα Αντικύθηρα, σε ένα από τα πιο διάσημα ναυάγια. Η κατάδυση εκεί λόγω μεγάλου βάθους, 76 μέτρα, γινόταν μόνο με βαθυσκάφος. Ο κ. Κολώνας κατά την εξιστόρηση περιστατικών θυμάται με μεγάλο θαυμασμό τον πιο στενό συνεργάτη του Κουστό, τον γνωστό δύτη Αλμπερτ Φαλκό. Στα Αντικύθηρα, μάλιστα, μαζί με τον Φαλκό, έμειναν για περίπου 4 ώρες στον βυθό, αναζητώντας ένα μαρμάρινο άλογο, με οδηγό μία μαρτυρία από τη σελίδα 10 της αρχαιολογικής εφημερίδας του 1902. Εκεί περιγράφεται πως όταν είχε πρωτοεντοπιστεί το διάσημο ναυάγιο από σφουγγαράδες, έγινε προσπάθεια ανέλκυσης του αλόγου με σκοινί, το οποίο έσπασε και το άλογο κατέληξε και πάλι στον βυθό. «Κατεβήκαμε σε βάθος 120 μέτρων για να το βρούμε», λέει ο κ. Κολώνας, προσθέτοντας πως «το άλογο μάλλον χάθηκε για πάντα στην άβυσσο».

«Πηγαίνοντας στα Κύθηρα, στον όρμο του Αγ. Νικολάου, εδώ και περίπου δύο αιώνες βρίσκεται ο «Μέντωρ», το δικάταρτο μπρίκι του λόρδου Ελγιν, πάνω στο οποίο μεταφέρονταν τα γλυπτά του Παρθενώνα. Το ημερολόγιο έδειχνε 9 Νοεμβρίου 1976 –την ενδιάμεση δηλαδή μέρα από την εύρεση του εφήβου και του πυγμάχου– όταν η ομάδα Κουστό καταδύθηκε στο ναυάγιο. Ο Λάζαρος Κολώνας κατέβηκε στα περίπου 20 μέτρα. «Σώζονται μόνο μερικά σανίδια από το κάτω μέρος του πλοίου» μας λέει. «Από αρχαία ωστόσο δεν υπήρχε ίχνος», προσθέτει, καθώς είναι γνωστό πως ο Ελγιν με ομάδα δυτών ανέσυρε ό,τι βρέθηκε στον βυθό. Η εξιστόρηση του κ. Κολώνα έχει συνεχή ροή, ανακαλώντας συνεχώς γνωστά ή άγνωστα περιστατικά από τη συνύπαρξη με τον διάσημο ωκεανογράφο.»

Στη φωτογραφία  βλέπουμε δεξιά το γνωστό Κυθήριο ψαρά, αείμνηστο Γ. Χαραμουντάνη από τη Χώρα, ο οποίος βοηθούσε στις έρευνες στα Κύθηρα, ενώ αριστερά ίσως είναι ένας  γιος του  Κουστώ, αν και ο αγαπημένος του γιος ο Φιλίπ, ο οποίος πέθανε ξαφνικά τρία χρόνια αργότερα, το 1979 σε αεροπορικό δυστύχημα σε ηλικία 38 ετών, δεν μπορεί να ήταν ο νεαρός της φωτογραφίας. Ίσως να ήταν ένας από τους γιους του από εξωσυζυγική σχέση με την Φρ. Τριπλέ, την οποία παντρεύτηκε μετά το θάνατο της συζύγου του, ή ένα άλλο παιδί.

Για τις έρευνες πάντως του Κουστώ στα Αντικύθηρα έχουν εγερθεί διάφορες αμφιβολίες κατά πόσον ακολούθησαν επιστημονικές προσεγγίσεις, ενώ έχουν ακουστεί και διάφορα άλλα, τα οποία όμως δεν έχουν θέση στις αναμνήσεις μας εδώ.