Άνοια: Ποιοι «γλυτώνουν» τη νόσηση παρά τις βλάβες στον εγκέφαλο

Η θωράκιση του εγκεφάλου ώστε να παραμείνει λειτουργικός παρά τις φθορές της ηλικίας και τις αλλοιώσεις που σχετίζονται με διάφορους τύπους άνοιας μπορεί να ξεκινήσει από σήμερα. Διαβάστε πώς

Στα τέλη του 1980, ομάδα ερευνητών ανέφερε ότι άτομα χωρίς εμφανή συμπτώματα άνοιας αλλά με αλλοιώσεις στον εγκέφαλο (νευρολογικές βλάβες) που προσιδιάζουν σε προχωρημένο στάδιο της νόσου Αλτσχάιμερ, όπως έδειξε η αυτοψία, δεν εμφάνισαν όσο ζούσαν τα γνωστικά ελλείμματα της νευροεκφυλιστικής πάθησης. Σύμφωνα με τα ευρήματα των επιστημόνων, ασπίδα έναντι της φθοράς των νοητικών λειτουργιών αποτέλεσε το γνωστικό τους αποθεματικό.

Όπως αναφέρεται στο επιστημονικό περιοδικό της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, το γνωστικό αποθεματικό είναι ένα σύστημα του εγκεφάλου που προσπαθεί να αντισταθμίσει τις απώλειες και τις νευρωνικές ατροφίες που επέρχονται φυσιολογικά με το γήρας ή εξαιτίας κάποιας νευροεκφυλιστικής πάθησης όπως η νόσος Αλτσχάιμερ. Πρόκειται για έννοια «ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της γνωστικής υγείας» σύμφωνα με επιστήμονες της Ιατρικής Σχολής του Χάρβαρντ, οι οποίοι περιγράφουν τον μηχανισμό ως την ικανότητα του εγκεφάλου να αυτοσχεδιάζει και να βρίσκει εναλλακτικές για να κάνει μια δουλειά, όπως ακριβώς «ένα καλό αυτοκίνητο μας επιτρέπει να αλλάξουμε ταχύτητα και να επιταχύνουμε ξαφνικά για να αποφύγουμε ένα εμπόδιο».

Από τότε μέχρι σήμερα, πλήθος ερευνών έχουν δείξει ότι τα άτομα με μεγαλύτερο γνωστικό αποθεματικό μπορούν να γλυτώσουν τη γνωστική έκπτωση και τα λοιπά συμπτώματα που σχετίζονται με τη νευροεκφύλιση του εγκεφάλου από την άνοια ή παθήσεις όπως η νόσος του Πάρκινσον, η πολλαπλή σκλήρυνση και το εγκεφαλικό επεισόδιο.

Επιπλέον, το μεγαλύτερο γνωστικό αποθεματικό έχει συσχετιστεί με καλύτερη και πιο σταθερή λειτουργία εν μέσω αναπάντεχων γεγονότων και καταστάσεων όπως το άγχος, μια χειρουργική επέμβαση ή τοξίνες στο περιβάλλον που εξωθούν τον εγκέφαλο σε εντονότερη προσπάθεια προκειμένου να αντεπεξέλθει.

Πώς θα ενισχύσετε το γνωστικό αποθεματικό

Η εκπαίδευση κυρίως και έπειτα οι αυξημένες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις ή απασχόληση σε γνωστικά επαγγέλματα αυξάνουν το γνωστικό αποθεματικό. Συνολικά, σημειώνουν οι ειδικοί, η προσπάθεια για την αύξηση του γνωστικού αποθεματικού -ακόμα και σε μεγαλύτερες ηλικίες ώστε να καθυστερήσει η έναρξη ή πρόοδος της νοητικής φθοράς- είναι πολυεπίπεδη και περιλαμβάνει:

• δραστηριότητες που κρατούν τον εγκέφαλο σε εγρήγορση (ανάγνωση βιβλίων, επίλυση σταυρόλεξων, εκμάθηση ξένων γλωσσών κ.α.)
• έναν υγιεινό τρόπο ζωή
• σωματική άσκηση

Τα παραπάνω μπορούν να έχουν προστατευτική δράση ακόμα και στα άτομα με γενετική προδιάθεση για νευροεκφυλιστικά νοσήματα.