Αντικαπνιστικός νόμος: «Πρωταθλητής» παραβάτης το Δημόσιο – Τι αλλάζει με το σχέδιο Μπεχράκη

Mε πρόγραμμα στοχευμένων δράσεων που θα υλοποιηθούν μέχρι το τέλος του έτους ξεκινά η αντικαπνιστική εκστρατεία στη χώρα. Το έναυσμα δόθηκε και επισήμως την περασμένη Τετάρτη από το Μέγαρο Μαξίμου και τον Πρωθυπουργό ο οποίος ενέκρινε το σχέδιο για την εφαρμογή του αντικαπνιστικού νόμου που του παρουσίασε ο υπουργός Υγείας, Βασίλης Κικίλιας. Κομβικό ρόλο στην αντικαπνιστική εκστρατεία θα έχει Επιτροπή εμπειρογνωμόνων με επικεφαλής τον ειδήμονα στο ζήτημα αυτό, τον καθηγητή Ιατρικής Σχολής Αθηνών και διευθυντή του Ινστιτούτου Δημόσιας Υγείας, Παναγιώτη Μπεχράκη.

Σε πρώτη, άμεση φάση το πρόγραμμα της αντικαπνιστικής εκστρατείας δομείται σε δύο πυλώνες: στην εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και στην ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των πολιτών, καπνιστών και μη καπνιστών, για τον κοινό «εχθρό» της υγείας τους με τον οποίο έχουν μάθει δυστυχώς να ζουν.

«Θα δείτε νυχτερινά κέντρα χωρίς τσιγάρα και πούρα γιατί έτσι συμβαίνει σε όλα τα νυχτερινά κέντρα της Ευρώπης» πρόσθεσε, ενώ απευθυνόμενος στους επιχειρηματίες είπε ότι το κάπνισμα είναι «βρωμιά για το μαγαζί τους και συνθήκη απαράδεκτη για τους ίδιους και τους εργαζομένους τους».

Ακούστε ολόκληρη την συνέντευξη 

Η εκκίνηση για την αντικαπνιστική εκστρατεία γίνεται από τα δημόσια κτήρια, δηλαδή τη Βουλή, τα υπουργεία, τα νοσοκομεία, τα σχολεία και γενικότερα τις δημόσιες υπηρεσίες. Πρόκειται μία απόφαση η οποία ανακοινώθηκε μετά τη συνάντηση Πρωθυπουργού και υπουργού Υγείας, η οποία έχει δυνατό συμβολικό αλλά και ουσιαστικό περιεχόμενο.

«Όταν το ίδιο το κράτος δεν εφαρμόζει τον νόμο, χάνει αυτομάτως το ηθικό πλεονέκτημα να ζητεί ή να επιχειρεί την εφαρμογή του νόμου σε τρίτους, όπως για παράδειγμα στους ιδιοκτήτες καταστημάτων ή τους πολίτες. Όταν βγαίνει υπουργός και παραδέχεται ότι καπνίζει σε χώρους που απαγορεύεται το κάπνισμα ή όταν μιλά για το κάπνισμα παρουσιάζοντας το ως μαγκιά του, δεν μπορεί ο ελεγκτικός μηχανισμός να επιβάλλει κυρώσεις για την μη εφαρμογή του νόμου. Η καθαρή πολιτική βούληση είναι η αφετηρία για την εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας, και το ίδιο το δημόσιο είναι πεδίον δόξης λαμπρόν» λέει μιλώντας στο protothema.gr ο επικεφαλής της Επιτροπής, κ. Μπεχράκης.

Μεγάλο το ντουμάνι στα κρατικά κτήρια

Τα στοιχεία των σχετικών ελέγχων δείχνουν πως στα κρατικά κτήρια το…ντουμάνι από τους θεριακλήδες υπαλλήλους είναι μεγάλο. Μάλιστα, σε αρκετές περιπτώσεις δεν τηρούνται ούτε τα προσχήματα, όπως συνέβη πριν από λίγες εβδομάδες με τον επικεφαλής της ΗΔΙΚΑ ο οποίος έφτασε να παραγγέλνει –και να αναρτάται αυτό στη ΔΙΑΥΓΕΙΑ– σταχτοδοχεία για το γραφείο του και για τις ανάγκες των επισκεπτών του, αποδεικνύοντας και στην πράξη την περιφρόνηση και την απαξίωση του ισχύοντος νομικού πλαισίου για το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους.

Οι Επιθεωρητές του Σώματος Επιθεωρητών Υπηρεσιών Υγείας Πρόνοιας (ΣΕΥΥΠ) οι οποίοι έχουν μεταξύ των άλλων σημαντικών αρμοδιοτήτων τους, και τον έλεγχο για το κάπνισμα, έχουν διαχειριστεί τα τελευταία χρόνια πλήθος καταγγελιών που αφορούν δημόσιες υπηρεσίες. Νοσηλευτικά ιδρύματα, Κέντρα Υγείας, σχολικές μονάδες, πανεπιστήμια, δημαρχεία, υπουργεία, Δημόσιες Οικονομικές Υπηρεσίες (ΔΟΥ), ασφαλιστικά ταμεία, αθλητικά κέντρα, φιγουράρουν στον μακρύ κατάλογο των δημοσίων κτηρίων και υπηρεσιών που διαπιστώθηκαν παραβάσεις του νόμου για το κάπνισμα. Ενδεικτικά, αναφέρονται τα νοσοκομεία Λαμίας, Δράμας, Αλεξανδρούπολης, νοσοκομεία της Αττικής όπως «Αγία Όλγα», «Γ. Γεννηματάς», Τζάνειο, Ιπποκράτειο, Μεταξά, ΚΑΤ, Ευαγγελισμός. Ακόμη, σε δημοτικά όπως στην Πετρούπολη, σε Λύκεια στη Νίκαια, στη Δραπετσώνα, στον Πειραιά, στο ΤΕΙ Πειραιά, στο Πανεπιστήμιο Πειραιά αλλά και στο κτήριο του υπουργείου Υγείας στο Μαρούσι. Σε δημαρχεία όπως στην Καλλιθέα, σε αθλητικά κέντρα όπως στη Γλυφάδα, σε ασφαλιστικά ταμεία όπως στο ΤΕΑΔΥ, των δημοσίων υπαλλήλων, σε εφορίες όπως στην Παλλήνη, στο Γαλάτσι, τη Νέα Ιωνία κα. Σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις οι έλεγχοι ολοκληρώνονταν με αυστηρές συστάσεις προς τους αρμοδίους για την τήρηση του αντικαπνιστικού νόμου, καθώς δεν υπήρχε πολιτική βούληση για την εφαρμογή του νόμου. Στην πράξη δηλαδή οι ίδιοι οι έλεγχοι ακυρώνονταν με την ολοκλήρωσή τους αφού δεν υπήρχε καμία κύρωση –σημειωτέον οι υπεύθυνοι των δημοσίων υπηρεσιών έχουν πειθαρχικές και χρηματικές κυρώσεις για τη μη τήρηση του αντικαπνιστικού νόμου στις υπηρεσίες ευθύνης τους.

Από το 2009 που τέθηκε σε ισχύ ο αντικαπνιστικός νόμος Αβραμόπουλου μέχρι σήμερα η σχετική νομοθεσία παρέμεινε κυρίως στα χαρτιά – φωτεινή εξαίρεση το 2011 που ενεργοποιήθηκε και η γραμμή 1142 για τις καταγγελίες των πολιτών και η οποία ουσιαστικά έκτοτε απενεργοποιήθηκε. Το 2018, κι ενώ η υπομονή της κοινωνίας άρχιζε να εξαντλείται σε ό,τι αφορά την κυβερνητική απάθεια για την μη τήρηση του αντικαπνιστικού νόμου, ο υπουργός Υγείας, Ανδρέας Ξανθός επανέφερε το ζήτημα της εντατικοποίησης των ελέγχων και προστίμων σύμφωνα με τον αντικαπνιστικό νόμο. Νομοθέτησε μάλιστα και τσουχτερά πρόστιμα 1.500 ευρώ για τους οδηγούς που καπνίζουν σε οχήματα όταν επιβαίνουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών, που όμως δεν επιβλήθηκαν ποτέ. Όλο αυτό το…χαμένο διάστημα οι καταγγελίες γίνονταν είτε στο ΣΕΥΥΠ το οποίο όταν επρόκειτο για καταστήματα υγειονομικού ενδιαφέροντος τις προωθούσε στις διευθύνσεις της εκάστοτε Περιφέρειας, είτε γίνονταν στις ελεγκτικές υπηρεσίες των Δήμων, πχ στη Δημοτική Αστυνομία ή στους επόπτες υγείας. Ωστόσο, οι έλεγχοι ήταν αναιμικοί συμβαδίζοντας με τη γενικότερη χαλαρή κυβερνητική στάση απέναντι στο κάπνισμα. Είναι χαρακτηριστικό ότι πέρυσι ο Δήμος Αθηναίων πραγματοποίησε στην Αθήνα μόλις 3.016 ελέγχους, κατά τους οποίους προέκυψαν 513 περιπτώσεις παραβάσεων.

Πλέον τα δεδομένα είναι διαφορετικά. Όπως αναφέρει ο επικεφαλής του ΣΕΥΥΠ, κ. Σταύρος Ευαγγελάτος, «με βάση τις κυβερνητικές εξαγγελίες θα υλοποιήσουμε πρόγραμμα τακτικών ελέγχων σε όλο το φάσμα του δημόσιου τομέα, έχοντας άλλωστε διαχειριστεί πλήθος καταγγελιών τα προηγούμενα χρόνια».

Αλλάζει η λογική της αντικαπνιστικής πολιτικής

Η εφαρμογή της αντικαπνιστικής νομοθεσίας σηματοδοτεί και την αλλαγή σελίδας στον γενικότερο σχεδιασμό της πρόληψης στο πεδίο της Υγείας. Γι αυτό, και όπως εξηγεί ο κ. Μπεχράκης στο protothema.gr, «ο ελεγκτικός μηχανισμός, ο οποίος θα ενισχυθεί και με την Αστυνομία, η οποία μέχρι τώρα ήταν επικουρική, δεν θα αποτελέσει τον κύριο άξονα της αντικαπνιστικής εκστρατείας. Ο άξονας των δράσεών μας είναι η κοινωνική συναίνεση. Καπνιστές και μη καπνιστές ουσιαστικά έχουν να αντιμετωπίσουν το ίδιο πρόβλημα, ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας, με βαρύτατες επιπτώσεις σε όλους. Αυτό πρέπει να επικοινωνηθεί και να κατανοηθεί» αναφέρει ο καθηγητής. Καταλήγοντας εκφράζει την αισιοδοξία του για τη χρονική συγκυρία που γίνεται η (επαν)εκκίνηση της αντικαπνιστικής εκστρατείας, διότι «οι Έλληνες έχουν ωριμάσει και ξέρουν τι τους ωφελεί, είναι αίτημα μεγάλης μερίδας της ελληνικής κοινωνίας, τόσο καπνιστών όσο και μη καπνιστών, να εφαρμόζεται ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος».