Απαγχονισμός και τιμωρία

Ο μικρός της Αργυρούπολης ζήτησε τιμωρία. Απαίτησε με τη δύναμη της θυσίας της ίδιας του της ζωής (όση δεν είχε για να αντέξει τις κατά μέτωπο συγκρούσεις) να «μαζέψει» κάποιος τους νταήδες. Να αποτρέψει τον εκφασισμό της κοινωνίας. Ποιος θα το κάνει;

Είναι δύσκολο να γράφει κανείς για ένα γεγονός τραγικό αλλά νωπό, με άγνωστες πτυχές ακόμη, όπως ο απαγχονισμός του 14χρονου αγοριού στην Αργυρούπολη. Οι πρώτες πληροφορίες κάνουν λόγο για μαθητή που μόλις είχε ξεμπερδέψει με τις εξετάσεις της Α’ Λυκείου και αντί να χαρεί το πάρτι του Σαββατόβραδου από το οποίο γύριζε, πήρε ένα σχοινί και κρεμάστηκε στη βεράντα του σπιτιού του. Το όνομά του, αντί να φιγουράρει σε σχολικούς διαγωνισμούς και αθλητικές διοργανώσεις, μπήκε στο μικροσκόπιο του Τμήματος Ανηλίκων Ασφάλειας Αττικής.

Το σημείωμα που βρέθηκε δίπλα στο άψυχο σώμα του, έδινε ερμηνεία στο αποτρόπαιο θέαμα: bullying. Το παιδί δεν άντεξε τη βία, τον εκφοβισμό, τον εξευτελισμό. Στο σύντομο κείμενο, αποχαιρετούσε τους δικούς του, να ξέρουν πόσο τους αγαπούσε όταν του χαϊδέψουν το κεφάλι για τελευταία φορά, αλλά έδινε και ονόματα, συγκεκριμένα πρόσωπα, στις Αρχές. Με θυμό κι απόγνωση: «Με κατέστρεψαν. Καταστρέψτε τους…».

Ο μικρός, από τα εφιαλτικά βάθη της εμπειρίας του, ζήτησε τιμωρία. Θεία δίκη. Αυτή που αδυνατεί η κοινωνία να αποδώσει, με την ομερτά της, με τη σιωπηλή αποδοχή του νόμου του δυνατού. Πόσοι ήξεραν για την υπόθεση της Αργυρούπολης; Ισως όσοι και για την υπόθεση του Βαγγέλη Γιακουμάκη.

Παιδιά ευάλωτα, στην εφηβεία – ηλικία-παγίδα από μόνη της, χωρίς τις άμυνες και τις «βεβαιότητες» της ενήλικης ζωής · που περιθωριοποιήθηκαν, στριμώχτηκαν -με ένα βουνό επιθυμίες, ανάγκες, στερεότυπα- σε μία πραγματικότητα οδυνηρή, τόσο ώστε να τους κοπεί η ανάσα. Κρεμάλα πραγματική.

Τώρα, στο πένθιμο τοπίο, όλοι αναζητούν ευθύνες. Σε γονείς που έφτιαξαν, με εγκατάλειψη και κακοποίηση, βίαια παιδιά-θύτες, σε μαθητές-τυράννους, μικρογραφίες δήθεν «δυνατών» του μέλλοντος, σε εκπαιδευτικούς που δεν έκαναν κάτι.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι είναι πολλά τα σχολεία που το παλεύουν. Με ενημέρωση, ημερίδες, και τρόπους πέραν του αναμενομένου. Διευθύντρια Γυμνασίου στον Αλιμο, αξιοποιώντας τον μηχανισμό του αναστοχασμού, κάθισε 250 παιδιά οκλαδόν στο προαύλιο, για μία συζήτηση εκ βαθέων, όταν το bullying μπήκε στο σχολείο της. Δεν είχε σημασία ποιοι συμμετείχαν ενεργητικά και ποιοι παθητικά στο περιστατικό, αλλά το θάρρος και η θέληση για την αναζήτηση αιτίων και ευθυνών, για την ανατροπή μιας στρεβλής πραγματικότητας. Σε πόσες μονάδες, φαντάζεστε ότι μπορούν να αναπαραχθούν παρόμοιες συμπεριφορές;

Δάσκαλοι που δεν διαθέτουν δεξιότητες αποτελεσματικής διαχείρισης των όσων συμβαίνουν στην τάξη τους ή αδιαφορούν συνειδητά, καθηγητές που προτιμούν να μην ξεβολευτούν, προσεγγίζοντας το bullying ως ανοιχτό λογαριασμό μεταξύ συγκεκριμένων παιδιών και όχι ως πρόβλημα συστημικό που χρήζει δυναμικής παρέμβασης · και μία Πολιτεία που ολιγωρεί να εντάξει σε θέσεις μόνιμου προσωπικού καλά εκπαιδευμένους σχολικούς ψυχολόγους, ή εκπροσώπους σχετικών ειδικοτήτων, προκειμένου να εργάζονται στο πλαίσιο του σχολείου, να σχεδιάζουν και να υλοποιούν προληπτικά προγράμματα, εγκαθιδρύοντας την απαραίτητη κουλτούρα ψυχικής ανθεκτικότητας στα παιδιά.

Μια τέτοια πολιτική ίσως και να μπορούσε να σώσει, πριν από χρόνια, εκείνο το εννιάχρονο παιδάκι, ορφανό από πατέρα, που το κρέμασαν από τη μπασκέτα του σχολείου…

Η υπόθεση Γιακουμάκη, εμβληματική είναι η αλήθεια, άγγιξε τον κόσμο αλλά δεν τον άλλαξε. Ως φαίνεται, δεν αρκούν οι κλαυθμοί και οδυρμοί, ούτε οι μαζικοί αποχαιρετισμοί μέσα από τα social media, δεν αρκεί το συγκλονισμένο πανελλήνιο, για να μη γεννηθεί και πάλι το κακό.

Ο μικρός της Αργυρούπολης ζήτησε τιμωρία. Για τα «παιχνίδια» θανάτου, τις ύβρεις, τις απειλές, τις ταπεινώσεις, τους άγριους τραμπουκισμούς που ίσως δέχθηκε. Απαίτησε με τη δύναμη της θυσίας της ίδιας του της ζωής (όση δεν είχε για να αντέξει τις κατά μέτωπο συγκρούσεις) να «μαζέψει» κάποιος τους νταήδες. Να αποτρέψει τον εκφασισμό της κοινωνίας. Ποιος θα το κάνει;

– Επίσημα στοιχεία (παρουσιάστηκαν στο 1ο επιστημονικό συνέδριο του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά του Σχολικού Εκφοβισμού – European Antibullying Network) κατατάσσουν την Ελλάδα στην τέταρτη θέση, με ποσοστά σχολικού εκφοβισμού κατά τη διάρκεια της εφηβείας στο 41,3%, ακριβώς πίσω από τις τρεις βαλτικές χώρες της πρώην Σοβιετικής Ενωσης, Λετονία, Λιθουανία και Εσθονία, σε έρευνα 40 χωρών.

– Το bullying τείνει να φθάνει στο υψηλότερο σημείο αναφοράς του στις ηλικίες 12 – 14 ετών.

-Τα αγόρια εμπλέκονται πιο συχνά από ό, τι τα κορίτσια σε τέτοιες συμπεριφορές.

– Παλαιότερες έρευνες, και μάλιστα αρκετές, αναφέρονται στην έλλειψη ικανότητας του σχολικού συστήματος (και πιο συγκεκριμένα του διδακτικού προσωπικού) να προστατεύσει τα θύματα του εκφοβισμού και να διαχειριστεί με αποτελεσματικό τρόπο τους «νταήδες» που ασκούν σχολικό εκφοβισμό. Επιστήμονες, όπως ο Batche, υποστηρίζουν ότι αν τα παιδιά που βιώνουν τον σχολικό εκφοβισμό από συμμαθητές τους αισθάνονται απροστάτευτα από το σχολικό σύστημα, τότε εξηγείται εύκολα γιατί αρκετοί μαθητές καταλήγουν να αποφεύγουν το θέμα (να μην επιδιώκουν τη λύση του) ή να καταφεύγουν στην εκδίκηση.