Αρθρο Ιωάννη Π.Α. Ιωαννίδη στην «Κ»: Εκρηκτική εκτόξευση επιστήμονος

Το σενάριο ακούγεται συνηθισμένο και προβλέψιμο. Ελληνας επιστήμονας διεθνούς κύρους έρχεται σε επαφή με το ελληνικό Δημόσιο και τη γραφειοκρατία του. Μοιάζει σαν να ρίχνεις νάτριο, κάλιο ή άλλο άλκαλι στο νερό. Η επαφή δημιουργεί βίαιη χημική αντίδραση. Προβλέψιμα ακολουθεί έκρηξη. Ανάλογα με το τι είδους επιστήμονας πρόκειται και τι επιστημονικό βάρος διαθέτει, η εικόνα που δίνει η χημική αντίδραση ποικίλλει. Σε κάποιες περιπτώσεις, προκύπτουν φλογίτσες καθώς το άλκαλι (ο επιστήμονας) τσουρουφλίζεται παρατεταμένα πάνω στην κατά τα άλλα ατάραχη επιφάνεια του γραφειοκρατικού ύδατος. Το δράμα συνεχίζεται μέχρι να εξαλειφθούν πλήρως και ο επιστήμονας και η όποια επιστημονικότητά του. Σε άλλες περιπτώσεις, γίνεται ένα μεγάλο μπαμ γρήγορης παραίτησης, με ατμούς και φωτιά με τα όλα της, καθώς παράγονται μεγάλες ποσότητες φλεγόμενου υδρογόνου.

Μια χώρα αναντίρρητα χρειάζεται τους καλύτερους επιστήμονες για να πάει μπροστά. Διάβασα με λύπη λοιπόν την επιστολή παραίτησης του διακεκριμένου Σταμάτη Κριμιζή από τον Ελληνικό Διαστημικό Οργανισμό. Μόλις είχα φτάσει στην Μπανγκόκ ύστερα από διαλέξεις στο ΜΙΤ και 21 ώρες ταξίδι. Η Ταϊλάνδη προσπαθεί να πάει μπροστά και για να το πετύχει αυτό αποφάσισε να συνεργαστεί με το Στάνφορντ και να ζητήσει τη βοήθεια δεκάδων καθηγητών και της τεχνογνωσίας του πανεπιστημίου μας. Ακόμα κι η φτωχή Ταϊλάνδη ζητάει επιτέλους αμέριστα την επιστημονική βοήθεια χωρίς «ναι μεν, αλλά». Η Ελλάδα; Πότε με χρόνια με καιρούς;

Πριν καν διαβάσω ολόκληρο το κείμενο παραίτησης του κ. Κριμιζή, το μάτι μου έπιασε αμέσως κάποια παθογνωμονικά σημεία. «Υπ. Απ. 3095/2018, Αρ. ΦΕΚ 915, 15/3/2018». Αμα βλέπεις Υπ. Απ., Αρ. ΦΕΚ, νούμερα και καθέτους, να φοβάσαι. Είναι απίθανο να πρόκειται για κάτι καλό. Θυμάμαι τα χρόνια που ήμουν πανεπιστημιακός στην Ελλάδα: υπουργικές αποφάσεις έρχονταν από το ανεξερεύνητο βαθύ Διάστημα της γραφειοκρατίας και του κομματισμού. Από εκεί όπου κανένα διαστημόπλοιο Enterprise δεν έχει φτάσει και που κανένα τηλεσκόπιο δεν μπορεί να δει.

Πρέπει να παραδεχθώ ότι είχαν (και έχουν) κάποια συνέπεια αυτά τα περίεργα, εξωγήινα κείμενα των υπουργικών αποφάσεων. Συστηματικά προωθούσαν (και προωθούν) την αναξιοκρατία και τα κομματικά συμφέροντα. Παρέπεμπαν (και παραπέμπουν) σε άλλα νούμερα του εκάστοτε κυβερνητικού τσίρκου και σε άλλες εγκαθέτους, χτίζοντας βήμα βήμα την επαύξηση της διακομματικής αθλιότητας. Επάνω επάνω, με γραμματοσειρά ξεφτισμένη από την πολύ φωτοτύπηση, με κεφαλαία γράμματα οι λέξεις «ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ» βεβαίωναν (και βεβαιώνουν) ότι η Υπ. Απ. ΦΕΚ νούμερο κατιτί δεν είναι απλώς μια κάκιστη αστοχία, αλλά απόφαση κοτζάμ υπουργού με βαρύτητα. Αρα, δεν μπορείς να αντιδράσεις. Δεν υπάρχουν επιχειρήματα, επιστήμη, τεκμηρίωση – είναι Υπ. Απ., ΦΕΚ, νούμερα και κάθετοι. Πάει, τέλειωσε.

Το σενάριο ακούγεται συνηθισμένο και προβλέψιμο. Ο διακεκριμένος επιστήμονας στην επιστολή παραίτησης παραθέτει το όνομα ενός αντίζηλου γενικού γραμματέα που «δεν έχει καμία γνώση και εμπειρία σε αυτόν τον τομέα», αλλά γίνεται «τσάρος» του αντικειμένου που θέλει να ελέγξει. Βαριά καταγγελία. Αναζητώ λοιπόν την ιστοσελίδα του αξιότιμου γενικού γραμματέα. «Προϊστάμενος Επιχειρηματικής Ανάπτυξης στην Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου. Αναπληρωτής Επιστημονικός Διευθυντής στο Ινστιτούτο Στρατηγικών και Αναπτυξιακών Μελετών – Ανδρέας Παπανδρέου. Προϊστάμενος Αξιοποίησης Ειδικών Περιουσιακών Στοιχείων στην Εταιρεία Ακινήτων Δημοσίου. Διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου της υφυπουργού Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού αρμόδιας για Θέματα Βιομηχανίας» και τα λοιπά.

Δεν καταλαβαίνω γιατί διαμαρτύρεται και πικραίνεται ο αγαπητός κ. Κριμιζής. Πρόκειται για έναν θεματικά άσχετο, καλά δικτυωμένο γενικό γραμματέα, όπως θεματικά άσχετοι και καλά δικτυωμένοι ήταν και είναι (και μάλλον και θα είναι) οι περισσότεροι γενικοί γραμματείς. Τίποτε ασυνήθιστο, business as usual. Θα μπορούσε να του τύχει κάτι πολύ χειρότερο. Τουλάχιστον, ο γενικός γραμματέας που τον ανάγκασε να εκτοξευθεί έχει και συγγραφικό έργο. Κάποιοι τίτλοι συγγραμμάτων του είναι άκρως ελκυστικοί. Π.χ. το «Αξίες, Δράση, Μέθοδος», ή το «Σύγκρουση Πολιτισμών ή Σύγκρουση Συμφερόντων». Μα δεν καταλαβαίνει ο κ. Κριμιζής ότι πρόκειται για σύγκρουση πολιτισμών, ανεξάρτητα από το αν υπάρχει σύγκρουση συμφερόντων; Πώς περιμένει να τα βγάλει πέρα, ένας διεθνώς καταξιωμένος επιστήμονας με 20.000 αναφορές στην παγκόσμια βιβλιογραφία με κάποιον που είναι ειδικός στη σύγκρουση των πολιτισμών, στις αξίες, στη δράση και στη μέθοδο; Πού πήγε και έμπλεξε; Ανιση μάχη.

Δεν στενοχωριέμαι για τον κ. Κριμιζή. Η αξία του έχει αναγνωριστεί στην υφήλιο και είναι ευρύτατα γνωστός και τιμημένος στην Ελλάδα. Το όποιο τραύμα θα επουλωθεί. Αντιθέτως, πολλοί άλλοι εξίσου διακεκριμένοι με αυτόν Ελληνες αστροφυσικοί και ειδικοί στις επιστήμες του Διαστήματος, των δορυφόρων και των τηλεπικοινωνιών είναι εντελώς άγνωστοι στην Ελλάδα και κανένας δεν τους έχει ζητήσει τη γνώμη τους και την ανιδιοτελή αρωγή τους. Προσωπικά ομολογώ ότι δεν έχω ιδέα από δορυφόρους – είμαι εξίσου αδαής όσο και ο γενικός γραμματέας. Ομως, θυμάμαι τη συζήτηση που είχα πριν από λίγες εβδομάδες στην Καλιφόρνια με τον καθηγητή Περικλή Παπαδόπουλο, ειδικό στους δορυφόρους, κοντά στην βάση Ames της NASA. Μου εξηγούσε πώς η Ελλάδα επί χρόνια χάνει τη μάχη (και) του Διαστήματος, των επικοινωνιών, των προηγμένων τεχνολογιών. Πώς ο Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός θεωρητικά θα μπορούσε να βοηθήσει να καλυφθεί το χαμένο έδαφος.

Θα μπορούσε άραγε; Ισως ναι. Φτάνει να μην υπήρχε σύγκρουση πολιτισμών, να μην υπήρχε σύγκρουση συμφερόντων. Φτάνει να δίναμε επιτέλους μια απροϋπόθετη ευκαιρία στους καλύτερους.

* Ο κ. Ιωάννης Π. Α. Ιωαννίδης κατέχει την έδρα C.F. Rehnborg Πρόληψης Νοσημάτων στο Πανεπιστήμιο Stanford των ΗΠΑ, όπου είναι καθηγητής Παθολογίας, Ερευνας και Πολιτικής Υγείας, Επιστημών Δεδομένων και Στατιστικής.