Αυθαίρετα: Τι προβλέπει ο νέος σχεδιασμός

Έως το 2026 θα ισχύσει η τακτοποίηση των νέων αυθαιρέτων με μεγάλες αυθαιρεσίες. Από το υπουργείο Περιβάλλοντος, επαναφέρουν και πάλι τη ρύθμιση για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5,  η οποία αναμένεται να προωθηθεί στη Βουλή μέσα στο επόμενο διάστημα- ενδεχομένως και μέσα στο Δεκέμβριο.

Και μετά είναι θέμα ημερών να ανοίξει και η σχετική πλατφόρμα για την υποβολή των δηλώσεων τακτοποίησης αυτών των αυθαιρέτων με την καταβολή του σχετικού παραβόλου, που θα κυμαίνεται, σύμφωνα με πληροφορίες, από 250 έως 1.000 ευρώ, για να ακολουθήσει η καταβολή του προστίμου, το ύψος του οποίου θα καθοριστεί με τη νομοθετική ρύθμιση.

Τι προβλέπεται

Η τακτοποίηση θα ισχύει για 30 χρόνια. Από εκεί και πέρα, με βάση τα όσα ισχύουν σήμερα, προκειμένου αυτά τα αυθαίρετα να νομιμοποιηθούν, θα πρέπει οι ιδιοκτήτες να αγοράσουν τίτλους Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης όταν θα αρχίσει να λειτουργεί η Τράπεζα Γης.

Η τακτοποίηση αφορά αυθαίρετα που είτε δεν έχουν οικοδομική άδεια, είτε έχουν υπερβάσεις πάνω από 20% ως προς το ύψος, είτε πάνω από 40% ως προς την κάλυψη και τη δόμηση.

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να διευκρινιστεί, όπως λένε πηγές από το ΤΕΕ, πως πολλοί ιδιοκτήτες δεν γνωρίζουν πως στην κατηγορία 5 δεν ανήκουν μόνο τα προαναφερόμενα αυθαίρετα, αλλά και αυτά που έχουν ακόμη και μικρές αποκλίσεις από τα όρια τους.

Έτσι, όπως επισημαίνουν, η πλειονότητα των ιδιοκτητών, δεν ξέρει για παράδειγμα, πως ένα κτήριο που εξέχει ακόμη και μερικά εκατοστά από την οικοδομική γραμμή του οικοδομικού τετραγώνου, θεωρείται ολόκληρο αυθαίρετο. Το ίδιο συμβαίνει και με ένα κτίσμα (σπίτι ή αποθήκη) σε εκτός σχεδίου περιοχή που έχει τοποθετηθεί μέσα στην έκταση διαφορετικά απ’ ότι δείχνουν τα σχέδια.

Σημειώνεται πως η τακτοποίηση των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5 έληξε (με σχετικό νόμο) το 2020, με εξαίρεση όσα αποκτήθηκαν με leasing, ανήκουν στην ΕΤΑΔ ή βρίσκονται σε περιοχές που κηρύχτηκαν σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης. Γι’ αυτά τα αυθαίρετα, η προθεσμία για την τακτοποίησή τους λήγει το 2025.

Μπλοκάρισμα των μεταβιβάσεων

Γιατί συμβαίνει αυτό; Επειδή,  όπως επισημαίνουν από το ΥΠΕΝ, η μη τακτοποίησή τους προκάλεσε μια σειρά από παρενέργειες. Ποιες είναι αυτές; Πρόσφατα, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς, μιλώντας στην ετήσια εκδήλωση της Ένωσης Ιδιοκτητών Ακινήτων Αχαΐας- ιδρυτικού μέλους της ΠΟΜΙΔΑ, αναφέρθηκε στην περίπτωση ενός Δήμου στη Βόρεια Ελλάδα, που έχει 14 αυθαίρετα ακίνητα χωρίς άδεια (11 σχολικά  και ένα πρώην δημαρχείο) όπου δεν μπορεί να προβεί σε ενεργειακή αναβάθμιση αφού προϋπόθεση για την ενεργειακή αναβάθμιση είναι τα κτήρια να έχουν τακτοποιηθεί.

Ο ίδιος στάθηκε και σε μια άλλη περίπτωση. ‘Όπως είπε, εάν σε ένα κτήριο έχουν τακτοποιηθεί αυθαιρεσίες που ανήκουν στις κατηγορίες από 1 έως 4, στην περίπτωση που υπάρχει –και- μια μεγάλη αυθαιρεσία (κατηγορία 5) το ακίνητο δεν μπορεί να μεταβιβαστεί. 

Σε δυο φάσεις

Ο νέος σχεδιασμός για την τακτοποίηση των αυθαιρέτων με μεγάλες αυθαιρεσίες, προβλέπει η τακτοποίηση να γίνεται σε δυο φάσεις: με προσωρινή υπαγωγή και οριστική υπαγωγή μετά από έλεγχο που θα γίνεται από ελεγκτή δόμησης.

Τα πρόστιμα

Ο σχεδιασμός, σύμφωνα με πληροφορίες, προβλέπει,  όσο περνάει ο καιρός τα πρόστιμα θα αυξάνονται. Όπως εξηγούν από το ΥΠΕΝ, θα κινείται στην ίδια λογική με τα άλλες κατηγορίες αυθαιρέτων που έχουν μικρότερες αυθαιρεσίες.

Δηλαδή όσοι από τους ιδιοκτήτες καθυστερούν θα πληρώνουν μεγαλύτερο πρόστιμο. Υπενθυμίζεται πως με βάση τα όσα ισχύουν σήμερα για τις κατηγορίες από 1 έως 4, το πρόστιμο αυξάνεται κατά 30% εάν η τακτοποίηση γίνει ως τις 30 Σεπτεμβρίου 2023, κατά 35% αν γίνει έως τις 30 Σεπτεμβρίου και κατά 40% αν γίνει έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2026.

Πού θα πάνε τα χρήματα από τα πρόστιμα

Τα χρήματα από τα πρόστιμα, όπως εξηγούν πηγές του ΥΠΕΝ, θα πηγαίνουν στην αποζημίωση όσων τα ακίνητά τους έχουν δεσμευτεί λόγω ρυμοτομίας. Για παράδειγμα, γίνεται απαλλοτρίωση για την κατασκευή μιας πλατείας ή ενός σχολείου και ο Δήμος δεν έχει χρήματα για να αποζημίωση τους ιδιοκτήτες που απαλλοτριώνονται τα ακίνητά τους. Αυτοί θα αποζημιωθούν από το ταμείο όπου θα συγκεντρώνονται τα χρήματα από την τακτοποίηση των αυθαιρέτων της κατηγορίας 5. Και έτσι δημιουργούνται πράσινο και κοινόχρηστοι χώροι στις περιοχές με αυθαίρετα.

Η κόκκινη γραμμή

Και σε αυτήν την περίπτωση -για το ποια αυθαίρετα μπορούν να τακτοποιηθούν- είναι η 28η Ιουλίου 2011. Μετά από αυτήν την ημερομηνία δεν υπάρχει δικαίωμα τακτοποίησης και ρύθμισης των αυθαιρέτων.

Διευκρινίζεται πως απαγορεύεται η δυνατότητα υπαγωγής στη σχεδιαζόμενη ρύθμιση των αυθαιρέτων που έχουν κατασκευαστεί σε δάση, ρέματα, αρχαιολογικούς χώρους, στον αιγιαλό και σε περιοχές προστασίας « Natura 2000».

Πού υπάρχουν οι περισσότερες αυθαιρεσίες

Σε πρόσφατες δηλώσεις του, ο υφυπουργός Περιβάλλοντος Νίκος Ταγαράς, ανέφερε, μεταξύ άλλων, πως οι περισσότερες αυθαιρεσίες συνήθως αφορούν τις τουριστικές περιοχές. Όπως είπε, το 50% των συνολικών τετραγωνικών των αυθαιρέτων (που μπήκαν στη διαδικασία τακτοποίησης) αφορούσαν την κατηγορία 5 με το ποσοστό των συνολικών προστίμων να φθάνει το 60% ( γι΄αυτή την κατηγορία). Για την ακρίβεια, από τα 6,5 δις. ευρώ περίπου του συνολικού προϋπολογισμού των προστίμων, τα 4 δις. ευρώ αντιστοιχούσαν στην κατηγορία 5.