Χορευτική πανώλη -Σε αυτή την επιδημία του Μεσαίωνα οι άνθρωποι ήταν αδύνατον να σταματήσουν να χορεύουν

Ήταν ένα καυτό πρωινό του Ιουνίου του 1518 στην πόλη του Στρασβούργου της σημερινής Γαλλίας, όταν μία γυναίκα ονόματι Frau Troffea άρχισε να χορεύει ασταμάτητα και σε κάθε πιθανό συνδυασμό, σε ένα δρομάκι της πόλης. Χόρευε επί έξι ολόκληρες μέρες παρασύροντας κι άλλους 35 συγχωριανούς της σε αυτό το τρελό πανηγύρι. Μέσα σε ένα μήνα ο αριθμός των εκστασιασμένων χορευτών έφτασε τους τετρακόσιους. Μάλιστα κάποιοι από αυτούς έπαθαν καρδιακά επεισόδια, αφυδάτωση ή εξάντληση, αφήνοντας την τελευταία τους πνοή σε αυτή την παρανοϊκή πίστα.

Ο ιστορικός John Waller -ο οποίος εδώ και χρόνια μελετά το μυστήριο της Χορευτικής Πανώλης του 1518- και συγγραφέας όχι ενός, αλλά δύο βιβλίων σχετικών με το ζήτημα, πιστεύει πως ο χορός αυτός ήταν κανονικός, με φιγούρες και διάθεση γλεντιού κι όχι μια επιληπτική κρίση, ή κάποια μορφή ψυχικής διαταραχής.

Επιστήμονες θεωρούν πως η χορευτική πανώλη ήταν ένα είδος μαζικής υστερίας που κατέλαβε τους πολίτες ως αντίδραση στη δύσκολη καθημερινότητά τους. Μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια σκοτεινή εποχή, όπου οι άνθρωποι μαζικά αντιμετώπιζαν σοβαρά θέματα επιβίωσης, οπότε ο χορός ήταν μια διέξοδος.

Κοινωνιολόγοι από την άλλη συνδέουν αυτή την παράδοξη επιδημία με τη θρησκευτική πίστη. Οι άνθρωποι λοιπόν πίστευαν ότι μέσα από αυτό τον χορό τιμούσαν τον Άγιο Βίτο, που σε αντίθετη περίπτωση θα τους έστελνε τρομακτικά δεινά ή σύμφωνα με μια άλλη άποψη έτσι λυτρώνονταν από τις αμαρτίες τους.

Τρίτη πιθανή εξήγηση είναι πως οι κάτοικοι έπαθαν κάποιας μορφής δηλητηρίαση από τσίμπημα αράχνης, που τους έφερε σε κατάσταση έκστασης ή από έναν μύκητα που υπάρχει στο σιτάρι, το μικρόβιο της ερυσίβης -είναι ο ίδιος μύκητας που χρησιμοποιείται στην παρασκευή του LSD– το οποίο οι χωρικοί έφαγαν μαζί με το καθημερινό ψωμί τους, πράγμα που αποτελεί και την πιθανή εξήγηση του φαινομένου.

Οι αρχές πάντως της πόλης προσπάθησαν να σταματήσουν αυτό το πρωτόγνωρο πανηγύρι δια της ομοιοπαθητικής μεθόδου: δηλαδή με περισσότερο χορό. Έτσι επίταξαν μια υπαίθρια αγορά και έστησαν μια μεγάλη σκηνή προτρέποντας τους χορευτές να συνεχίσουν απερίσπαστοι το ξεφάντωμά τους. Προσέλαβαν μάλιστα και μουσικούς για να τους συνοδεύουν αλλά και κάποιους γεροδεμένους άνδρες, ώστε να συγκρατούν όρθιους όσους κατέρρεαν από κούραση. Όμως αυτές οι «δυνάμεις καταστολής» έφεραν το αντίθετο αποτέλεσμα. Μάλιστα ένας συγγραφέας της εποχής αναφέρει πως πέθαιναν από αυτό τον τρελό χορό περίπου 15 άτομα ημερησίως.

Οι σύγχρονοι επιδημιολόγοι αποκαλούν την Frau Toffea «ασθενή μηδέν», αφού είναι το πρώτο άτομο που χτυπήθηκε από την επιδημία. Η μοίρα αυτής της γυναίκας μελετήθηκε από τον Παρακέλσιο (1493-1541), Ελβετό γιατρό και αλχημιστή, γνωστός ως ο θεμελιωτής της τοξικολογίας, που ταξίδεψε ως το Στρασβούργο για να καταγράψει και να εξηγήσει το φαινόμενο το 1526.

Ο Ιερώνυμος Μπος, ο μεγάλος Ολλανδός ζωγράφος του 15ου αιώνα πάντως, σε μια γκραβούρα του έχει ζωγραφίσει την επιδημία αυτή ως έναν κανονικό λιμό, που μοιάζει με φωτιά και κατακαίει τα μέλη και τα σωθικά των ασθενών.

Τελικά δεν είναι γνωστό πώς τελείωσε αυτή η απίθανη ιστορία, που ως φαίνεται εξαπλώθηκε και σε άλλες πόλεις. Ο θρύλος πάντως λέει πως οι χορευτές μεταφέρθηκαν σε μια σπηλιά κοντά σε ιερό αφιερωμένο στον Άγιος Βίτο. Εκεί τους υποχρέωσαν να βάλουν κόκκινα παπούτσια στα ματωμένα πόδια τους και να χορεύουν γύρω από το λείψανο του Αγίου, μέχρι που τελικά σταμάτησαν. Αν και η πιο πιθανή εξήγηση είναι πως μάλλον πέρασε η επίδραση της ναρκωτικής ουσίας, που ξεσήκωσε το πλήθος.