Δασικοί Χάρτες (Ο Επιμηθέας ήταν Έλληνας)

Έπρεπε όμως να τροποποιηθεί το Σύνταγμα του 1975.  Γιαυτό και σε όλες τις μέχρι σήμερα αναθεωρήσεις του Συντάγματος του 1975 – 1986 του   Ανδρέα Παπανδρέου,  2001 του   Κωνσταντίνου Σημίτη,   2008  του  Κώστα Καραμανλή   και  2019 του   Αλέξη Τσίπρα –  η  παράταξη της Νέας Δημοκρατίας,  κατέθετε πάντα πρόταση, ιδέα   Κων/νου Μητσοτάκη από την πρώτη αναθεώρηση του 1986, για  τροποποίηση της  σχετικής με τα δάση διάταξης του Συντάγματος. Να  αντικατασταθούν οι Αεροφωτογραφίες του 1945, που είχαν καθιερωθεί με βάση το Σύνταγμα του 1975  ως  χρόνος ελέγχου του δασικού ή μη χαρακτήρα των εκτάσεων της χώρας,  με τις  Α/Φ του 1975 που ήταν   ευκρινέστερες. Κάποιοι μάλιστα ειδικοί υποστήριζαν να θεσμοθετηθεί, ως υποχρεωτική, η χρήση των Α/Φ του 1960 και επικουρικά του 1975, γιατί, εκτός από την  ευκρίνεια, βρίσκονταν πιο κοντά στην   εγκατάλειψη των καλλιεργειών στην ύπαιθρο, λόγω της  εσωτερικής μετανάστευσης των Ελλήνων προς τα αστικά κέντρα. Απεικονιζόταν πολύ πιο πιστά η πραγματικότητα για το  τι ήταν καλλιεργημένο κτήμα και τι   δάσος και δασική έκταση.

Οι διαχρονικά λαϊκιστές όμως, ΠΑΣΟΚ και αριστερά,  αρνήθηκαν, όλες τις φορές, να υπερψηφίσουν την τροποποίηση αυτή, που απορρίφθηκε στο Κοινοβούλιο γιατί δεν συγκέντρωνε την  απαιτούμενη  αυξημένη πλειοψηφία.  Επικαλούνταν, υποκριτικά, την προστασία του δασικού περιβάλλοντος, που θα υποβαθμιζόταν.  Οι ίδιοι,  φαρισαίοι,  που τώρα κατηγορούν, αντίστροφα όμως, τους δασικούς  χάρτες  που  βασίστηκαν στις Α/Φ του 1945, «υπερασπιζόμενοι τους πολίτες που χάνουν περιουσίες». Απόγονοι του Επιμηθέα.

Το  Σύνταγμα του 1975  και η νομοθεσία που  εξειδίκευσε τις συνταγματικές προβλέψεις (1989) είχαν  εξαιρετικά προοδευτικό χαρακτήρα για την εποχή τους. Διεύρυναν θεαματικά, σε σχέση με τα προϊσχύοντα, την προστασία των δασών, απηχώντας την αυξημένη ευαισθησία της εποχής  για το  περιβάλλον.

Ήταν όμως ολέθρια η επιλογή  ως χρόνου  – βάση του χαρακτηρισμού  του δασικού ή μη  χαρακτήρα των εκτάσεων της χώρας, των Α/Φ του  έτους 1945 και επικουρικά του 1960, επειδή θεωρήθηκε ότι τότε υπήρξε η πρώτη συνολική αεροφωτογράφιση της χώρας.

Η επιλογή αυτή ευθύνεται για πολλές από τις έκτοτε αρνητικές  συνέπειες  σε βάρος και των δασών και των πολιτών. Αλλά και για τα προβλήματα  που αποδίδονται  σήμερα, δικαίως ή αδίκως,   στους δασικούς χάρτες.

Οι Α/Φ του 1945 ήταν κακής ποιότητας και κυρίως ασαφείς και δυσερμήνευτες,  λόγω τεχνολογίας, ύψους και γωνίας λήψης. Επέτρεψαν  παρερμηνείες, αυθαιρεσίες,  στρεβλώσεις, συναλλαγές, ηθικές εκπτώσεις και άλλα πολλά.

Στη ίδια νομοθεσία στηρίχθηκαν   οι δασικοί χάρτες, που είχαν προβλεφθεί να γίνουν με  νόμο 998/1989,    καθυστέρησαν όμως περισσότερο από 40 χρόνια και δεν έχουν ολοκληρωθεί ακόμα, διαιωνίζοντας την ανασφάλεια δικαίου στο καθεστώς των χρήσεων  γης, εμποδίζοντας  την ανάπτυξη. Το «σύστημα» των μεμονωμένων  πράξεων χαρακτηρισμού που ίσχυσε ενδιάμεσα,  ήταν λύση ανάγκης.

Η Κυβέρνηση, στα χέρια της οποίας «έσκασε» το αποτέλεσμα της  πολυετούς διεργασίας εκπόνησης των δασικών χαρτών, αναζητεί, αν και δεν  ευθύνεται η ίδια, τρόπους να περιορίσει την κοινωνική αναταραχή και τις αντιδράσεις των πολιτών.   Της αποδίδεται, αδίκως, πρόθεση   «απαλλοτρίωσης χωρίς αποζημίωση» εκατοντάδων χιλιάδων ιδιοκτησιών, μέσω του δασικού χαρακτηρισμού τους,  σε συνδυασμό  με το  λεγόμενο τεκμήριο  ιδιοκτησίας του κράτους στα δάση και τις δασικές εκτάσεις.

Η λειτουργία του τεκμηρίου αυτού είναι αμείλικτη. Όταν η έκταση χαρακτηρίζεται δασικού  η χορτολιβαδικού  χαρακτήρα, τεκμαίρεται – θεωρείται  –  αυτόματα ότι ανήκει στο κράτος. Ο πολίτης που αξιώνει δικαιώματα  θα πρέπει να τα  διεκδικήσει,  είτε δικαστικά είτε διοικητικά, με τους προβλεπόμενους στο νόμο τρόπους,  αποδεικνύοντας όμως ότι τα ιδιοκτησιακά του δικαιώματα  ανάγονται σε χρόνο  πριν το 1915. Μέχρι να το πετύχει, σπανίως το καταφέρνει, η έκταση ανήκει στο κράτος.

Τα παράπονα των πολιτών που βλέπουν να χάνονται οι περιουσίες τους με  τους  Δασικούς  Χάρτες   – υπέρ του δημοσίου – επικεντρώνονται κυρίως στο διαβόητο,  σχετικά νεόκοπο  χαρακτηρισμό εκτάσεων  ως  ΑΔ = Αγροί Δασωθέντες. Με την ένδειξη αυτή χαρακτηρίζονται  κτήματα, που στις Α/Φ του 1945 φαίνονται  ως  καλλιεργημένα χωράφια, που εγκαταλείφθηκαν   σε κάποιο χρονικό σημείο με αποτέλεσμα να αποκτήσουν  και να έχουν σήμερα δασικής μορφής βλάστηση.  Στις εκτάσεις αυτές, έστω και αν  η βλάστηση είναι  χαμηλή και μέτρια  – ασπάλαθα και φρύγανα –  έχει επεκταθεί σχετικά πρόσφατα, το τεκμήριο ιδιοκτησίας του Δημοσίου. Θεωρούνται δηλαδή δημόσια περιουσία. Με την   επιεικέστερη εκδοχή,  ότι μπορούν οι πολίτες, που αξιώνουν δικαιώματα ιδιοκτησίας σε τέτοιες εκτάσεις, να ζητήσουν   την ιδιοκτησιακή τους αποδέσμευση από το Δημόσιο, αν  αποδείξουν τα δικαιώματά τους δικαστικά ή  διοικητικά, με επίσημους τίτλους, σε χρόνο  πριν  το 1946.  Μόνον έτσι θα μπορούν να τα  εκμεταλλευτούν ελεύθερα. Άνιση και εν πολλοίς άδικη ρύθμιση, που θέτει τους πολίτες σε  μειονεκτική θέση  έναντι του κράτους.

Βέβαια τώρα είναι αργά να αλλάξει  η χρονική βάση του χαρακτηρισμού, γιατί οι δασικοί χάρτες έχουν αναρτηθεί ή αναρτώνται  σχεδόν σε όλη τη χώρα. Λύσεις όμως υπάρχουν πάντα, αρκεί να υπάρχει  πολιτική  τόλμη και βούληση.

Η Κυβέρνηση αυτή  έχει αποδείξει πως δεν φοβάται τις καυτές  πατάτες και τις ριζοσπαστικές λύσεις. Ας τολμήσει.

Είναι ριζοσπαστική και ρεαλιστική  λύση η αποδέσμευση    από το υπέρ του δημοσίου τεκμήριο ιδιοκτησίας, με ειδική διάταξη νόμου, όσων από τις  εκτάσεις, που χαρακτηρίζονται στους Δασικούς Χάρτες ως ΑΔ, Αγροί Δασωθέντες, έχουν χαμηλή βλάστηση,    δεν έχουν γίνει δηλαδή δάσος με «βαριά» βλάστηση.  Οι περισσότερες.  Με τον τρόπο αυτό οι εκτάσεις αυτές  θα αποδοθούν άμεσα,  χωρίς διαδικασίες και προαπαιτούμενα, στην κατοχή και εκμετάλλευση των πολιτών  που τις διεκδικούν.

Το δε Δημόσιο, αν εκτιμά  ότι έχει δικαιώματα, ας τα  διεκδικήσει  δικαστικά, με δική του πρωτοβουλία,  όπως κάθε πολίτης σε αυτή τη χώρα, ισότιμα και   χωρίς τα προνόμια του τεκμηρίου ιδιοκτησίας.

Η  τολμηρή σκέψη αυτή, που στηρίζει και την ανάπτυξη, θα  δώσει άμεση λύση στο μεγαλύτερο μέρος του προβλήματος. Και το  σημαντικότερο θα αποκαταστήσει  την  αρνητική  εικόνα των  Δασικών  Χαρτών  στην κοινωνία στη  συνείδηση των πολιτών. Βάση ασφάλειας δικαίου και χρήσιμο εργαλείο ανάπτυξης και προόδου. Αυτό που πραγματικά είναι.

O Γιώργος Ανδρέου είναι δικηγόρος (www.andreoulaw.gr)