ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ Ομιλία Ελένης Σταματάκη: «Ζητούμενο η ουσιαστική εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας άμεσα ή έμμεσα στα μικρά και τα μεγάλα τοπικά ζητήματα»

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

Ομιλία Ελένης Σταματάκη: «Ζητούμενο η ουσιαστική εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας άμεσα ή έμμεσα στα μικρά και τα μεγάλα τοπικά ζητήματα»

Ο θεσμός της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα έχει γνωρίσει αλλεπάλληλες μεταρρυθμίσεις από τη δεκαετία του ’80 έως σήμερα. Βασικός στόχος στα μεταπολιτευτικά χρόνια ήταν να ενδυναμωθεί ο ρόλος των δήμων σε σχέση με την κεντρική διοίκηση.

Η Τοπική αυτοδιοίκηση, από τη δημιουργία της, έχει στον πυρήνα της το χαρακτηριστικό της εγγύτητας. «Τα παράπονά σου στο δήμαρχο» λέει ο λαός και δεν είναι τυχαίο. Ο «Καλλικράτης» ήταν μια καμπή, που άλλαξε την κλίμακα μεγέθους των δήμων και απομάκρυνε τον δήμαρχο από τους πολίτες.

Ζητούμενο είναι η ουσιαστική εμπλοκή της τοπικής κοινωνίας άμεσα ή έμμεσα στα μικρά και τα μεγάλα τοπικά ζητήματα. Εξάλλου, δύο είναι οι βασικοί σκοποί του θεσμού. Ο πρώτος είναι η καλύτερη διαχείριση των πόρων και της παροχής των δημοσίων υπηρεσιών και ο δεύτερος η καλύτερη αντιπροσώπευση και εμπλοκή των πολιτών στον καθορισμό συγκεκριμένων τοπικών δημοσίων αναγκών και στο σχεδιασμό της κάλυψής τους.

Η τοπική αυτοδιοίκηση μπορεί λοιπόν να είναι ο πλέον συμμετοχικός, δημοκρατικός θεσμός, κοντά στα προβλήματα και της καθημερινότητας και της ζωής στην πόλη όπου κάθε πολίτης, διαμένει, εργάζεται και περνάει τον ελεύθερο χρόνο του. Σήμερα, ο θεσμός είναι προσωποκεντρικός, συγκεντρωτικός και δυσλειτουργικός. Ο Δήμαρχος είναι ουσιαστικά μια κυβέρνηση στην πόλη, μακριά από τον πολίτη και τα προβλήματά του.

Με τον «Κλεισθένη 1» ξεκινάει η δημιουργία μιας κουλτούρας της δημοκρατίας, της συνεννόησης, που καταλαγιάζει τα πάθη και φέρνει στο προσκήνιο τη λογική, τον πλουραλισμό των απόψεων και των ιδεών. Κάνει την κοινωνία πλούσια στη σκέψη της και τη συνεργασία.  Ανατρέπουμε το δημαρχοκεντρικό σύστημα, ενισχύουμε την εκπροσώπηση των τοπικών κοινωνιών, επαναφέρουμε τις κοινότητες και τις ενισχύουμε.

Έχουμε αποτιμήσει την εμπειρία του Καλλικράτη, που είναι ένα γραφειοκρατικό και περίπλοκο διοικητικό μοντέλο, με πολλές στρεβλώσεις και προβληματικές διαδικασίες. Με βάση αυτή την κριτική ο Κλεισθένης Ι είναι το πρώτο από μια σειρά μεταρρυθμιστικών νομοθετημάτων για την εμβάθυνση της Δημοκρατίας, την ενίσχυση της συμμετοχής και τη βελτίωση της αναπτυξιακής λειτουργίας των ΟΤΑ.

Δεν είναι κάτι που έρχεται ξαφνικά. Η κυβέρνηση προχώρησε σε μια σειρά παραχωρήσεις δημοσίων χώρων στους δήμους, δημιούργησε νέους μηχανισμούς χρηματοδότησης των έργων, θεσμοθέτησε μέσα από το νόμο για την ΚΑΛΟ τη δυνατότητα χρήσης αναξιοποίητων δημοτικών κτιρίων, από παραγωγικούς φορείς που διέπονται από τις αρχές του συνεταιρισμού. Έχει δείξει ήδη ότι έχει τη βούληση να μεταφέρει αρμοδιότητες και πόρους στους δήμους και να ενδυναμώσει τη συμμετοχή των πολιτών στη διοίκηση και τον έλεγχο των δημόσιων θεσμών.

Με ένα αποφασιστικό μεταρρυθμιστικό βήμα βάζουμε τις βάσεις για ένα πραγματικά αποκεντρωμένο, συμμετοχικό μοντέλο διοίκησης.

Καθιερώνεται λοιπόν η απλή αναλογική. Ένα πάγιο αίτημα των προοδευτικών και αριστερών πολιτικών δυνάμεων της χώρας. Ένα εκλογικό σύστημα δίκαιο, δημοκρατικό, ένα σύστημα που ευνοεί συνεργασίες, συναινέσεις και προγραμματικές συγκλίσεις. Η απλή αναλογική θα φέρει μια νέα αντίληψη στους Δήμους. Ο Δήμαρχος, που σήμερα είναι ο τοπικός άρχοντας, δεν θα μπορεί πια να παίρνει μόνος του αποφάσεις. Δεν δημιουργούμε πια τεχνητές πλειοψηφίες, που αποκλείουν την άποψη της μειοψηφίας.

Η απλή αναλογική θα αναζωογονήσει τη σχέση του πολίτη με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, θα εισάγει μεγαλύτερη διαφάνεια στη διαχείριση των τοπικών ζητημάτων και εν τέλει θα έχει πολλαπλά οφέλη για την Τοπική Κοινωνία. Η απλή αναλογική δεν ευνοεί το πελατειακό σύστημα. Ανοίγει τη συζήτηση για τα τοπικά ζητήματα σε μεγάλο εύρος.

Ενισχύονται επίσης οι κοινότητες δίνοντας μια αυτονομία σε σχέση με το δήμο. Μπορούν έτσι οι πολίτες να επιλέξουν πρόσωπα ευρύτερης αποδοχής για την ρύθμιση των τοπικών θεμάτων.

Εισάγεται ποσόστωση 40% για τις γυναίκες. Δίνοντας κίνητρα σε περισσότερες γυναίκες να συμμετέχουν στην πολιτική ζωή του τόπου τους. Η κοινωνική κατασκευή απομακρύνει τις γυναίκες από την πολιτική. Ιδιαίτερα οι δήμοι είναι ένα προνομοιακό πεδίο παρέμβασης για τις γυναίκες, σε σχέση με την κεντρική πολιτική, η ενδυνάμωση της γυναικείας παρουσίας μπορεί να αναζωογονήσει την άσκηση διοίκησης και να ενισχύσει την κουλτούρα της συνεργασίας και της ομαδικότητας. Ήταν μια διεκδίκηση χρόνων του γυναικείου κινήματος και ελπίζω, κάποια στιγμή και πολύ σύντομα να φτάσουμε στο 50-50 και πιστεύω πως για να μη μείνει μόνο στα χαρτιά πρέπει να γίνει μια καμπάνια για να ψηφιστούν και οι γυναίκες και να έχουμε τουλάχιστον 40% εκπροσώπηση και στα συμβούλια.

Είναι διαφορετική η οπτική των γυναικών στον σχεδιασμό της πόλης. Από την δεκαετία του ’80 το γυναικείο κίνημα είχε επεξεργαστεί θέσεις και προτάσεις για το σχεδιασμό της πόλης και διεκδίκησε τη συμμετοχή των γυναικών στα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Θα μπορούσαν να είχαν διαμορφωθεί διαφορετικά οι πόλεις, οι παιδικές χαρές, οι παιδικοί σταθμοί αν ήταν πιο ισχυρή η συμμετοχή των γυναικών.

Η κατηγοριοποίηση των δήμων σε νησιωτικούς, ορεινούς, ηπειρωτικούς, αγροτικούς, μητροπολιτικούς, μεγάλους και μεσαίους είναι μια διοικητική αναβάθμιση, ώστε να έχουμε μια καταγραφή, μια εικόνα για τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και τις ανάγκες κάθε δήμου και με βάση  αυτά να διαμορφωθούν και τα χρηματοδοτικά τους εργαλεία, για την κατανομή των ΚΑΠ.

Η λειτουργία και δραστηριοποίηση των Συμβουλίων Ένταξης Μεταναστών, αποτελεί μια θετική εμπειρία, η οποία δίνει επιπλέον τη δυνατότητα σε συλλογικότητες πολιτών να ελέγχουν τη δράση του δήμου και να συμβάλουν με προτάσεις στην ένταξη μεταναστών.  Η εμπειρία όμως δείχνει ότι περιορίζεται κατά πολύ η δυνατότητα ανάπτυξης του έργου τους. Αυτός ο νόμος ορίζει ότι μπορεί το Συμβούλιο υποβάλλοντας εισηγήσεις προς το δημοτικό συμβούλιο να παίξει καθοριστικό ρόλο στην οργάνωση συμβουλευτικών υπηρεσιών από τις δημοτικές υπηρεσίες για την επίλυση προβλημάτων μεταναστών και προσφύγων. Επίσης, δίνεται η δυνατότητα διοργάνωσης εκδηλώσεων και καμπάνιων ευαισθητοποίησης σε συνεργασία με το δήμο. Με τον τρόπο αυτό τα Συμβούλια Ένταξης Μεταναστών έχουν μεγαλύτερη ευελιξία και περισσότερες δυνατότητες ενεργούς παρέμβασης σε θεσμικό και κοινωνικό επίπεδο.

Με το παρόν νομοσχέδιο προβλέπεται και ο θεσμός του δημοτικού και του περιφερειακού δημοψηφίσματος ορίζοντας συγκεκριμένους περιορισμούς για το αντικείμενό του.

Θεσπίζεται με το άρθρο 189 συγκεκριμένη διαδικασία για το συμμετοχικό προϋπολογισμό.

Για την καλύτερη αξιοποίηση της δημόσιας περιουσίας, τηρείται ηλεκτρονικό μητρώο στο Υπουργείο Εσωτερικών. Πολύ σημαντική είναι και η δυνατότητα με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να παραχωρείται η χρήση κινητών πραγμάτων σε φορείς Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.

Επιπλέον, γίνεται μια προσπάθεια για την αποτελεσματικότερη, ταχύτερη και ενιαία άσκηση των αρμοδιοτήτων σχετικών με την απονομή ιθαγένειας και την πολιτογράφηση. Είναι ένα μεγάλο πρόβλημα άνθρωποι με οικογένειες, που ζουν και εργάζονται στην Ελλάδα, να περιμένουν δύο και τρία χρόνια να πολιτογραφηθούν.

Η μεταρρύθμιση της τοπικής αυτοδιοίκησης πρέπει να προχωρήσει σταθερά και αποφασιστικά για να ενισχύσουμε την εγγύτητα και την αποκέντρωση της διοίκησης, να ενδυναμώσουμε τη δημοκρατία και τη συμμετοχή, να φτιάξουμε ένα πιο δίκαιο σύστημα, να αναζωογονήσουμε τον πολιτικό διάλογο στις τοπικές κοινωνίες.