Δήμος ή «δήμιος»;

Και να που σε κάθε καταστροφή συζητάμε πάλι για τους Δήμους. Για τις παραλείψεις τους, τις καθυστερήσεις, την αδράνεια.

Παραλείψεις και αδράνεια γι’ αυτά που σήμερα ο κρατικός μηχανισμός – όσο έτοιμος ή οργανωμένος κι αν είναι – πασχίζει να σώσει.

Αλλά όταν γίνει το κακό, η έκτασή του έχει να κάνει με το πόσο όλοι έχουν φροντίσει να είναι έτοιμοι.

Και το κακό είναι γνωστό σε όλους πια. Λέγεται κλιματική κρίση. Είναι αυτό που προκαλεί όλα αυτά που βαφτίζουμε «θεομηνίες» για να δικαιολογήσουμε την «ασύμμετρη απειλή». Και να καλύψουμε τη δική μας ανεπάρκεια.

Τα παραδείγματα συσσωρεύονται.

Από πλημμυρικά φαινόμενα χάρη στα ακαθάριστα φρεάτια, χιονοπτώσεις που καταλήγουν σε εκατοντάδες σωριασμένα δέντρα (Φεβ.21), έως την τραγική ετήσια συχνότητα καταστροφικών πυρκαγιών, που βρίσκουν προσάναμμα – κάθε χρόνο – στις μη αποψιλωμένες εκτάσεις εντός οικισμών.

Και μετά όλοι μας παρακολουθούμε απελπισμένοι, αμήχανοι και ανήμποροι, τα πύρινα πλάνα, με τη φύση να λαμπαδιάζει, κάνοντας στάχτη τα έμψυχα και τα άψυχα.

Απειλώντας ζωές, καταστρέφοντας περιουσίες. Και κυρίως, διακυβεύοντας την όποια ποιότητα του άμεσου μέλλοντός μας.

Γιατί η βιωσιμότητα δεν μπαίνει μόνο στην αφίσα, ή σε μια ομιλία. Δεν αφορά καν επιμέρους βιομηχανικές ή οικονομικές δραστηριότητες. Μας αφορά όλους από την ώρα που ξυπνάμε, σε κάθε μας επιλογή ή κίνηση. Ατομικά, συλλογικά, θεσμικά.

Εδώ λοιπόν είναι προφανές ότι κάτι δεν δουλεύει στην πολιτειακή αλυσίδα. Και δεν έχει να κάνει με τη βιωσιμότητα ως «επένδυση» για το μέλλον. Αλλά με τη ζωή μας στο παρόν.

Γιατί σε κάθε κακό, πέρα από τις ατομικές ευθύνες, όπου υπάρχουν – και όταν δεν υπηρετούνται υφίστανται κυρώσεις – η επόμενη βαθμίδα ευθύνης είναι αυτή της Αυτοδιοίκησης. Του πρώτου βαθμού θεσμικής εκπροσώπησης κάθε πολίτη και του πρώτου επιπέδου εξυπηρέτησης της ιδιωτικής και επαγγελματικής καθημερινότητάς του.

Και όταν αυτό το επίπεδο δυσλειτουργεί, οι επιπτώσεις έχουν κατεύθυνση και προς τον πολίτη και προς το κράτος.

Αυτοδιοίκηση λοιπόν. Πρώτη και δεύτερη βαθμίδα. Δήμοι και Περιφέρειες.

Και ποια είναι η εικόνα της; Ένα δαιδαλώδες γραφειοκρατικό σύστημα, το οποίο διεκδικεί δικαιώματα και αυτονομία και αγνοεί ή αποποιείται τις ευθύνες του. Με άλλοθι – ενίοτε – επικαλυπτόμενες ή αλλότριες αρμοδιότητες, για να δικαιολογήσει το ατόπημα. Και άλλοτε με απλή αδιαφορία. Χωρίς απολογισμό, αξιολόγηση ή απόδοση ευθυνών. Ελάχιστες οι φωτεινές εξαιρέσεις. Για να μη χάνεται το μέτρο.

Ας μη γελιόμαστε. Ας πάρουμε μόνο τα βασικά. Αυτά για τα οποία όλοι καταβάλλουμε δημοτικά τέλη. Πόσα χρόνια ακούμε για τη διαχείριση απορριμμάτων; Τι έχει αλλάξει; Υπερχειλισμένα κύτταρα ΧΥΤΑ, ελλιπής καθαριότητα, ατελές οδικό δίκτυο.

Και κατά τ’ άλλα κονδύλια με χιλιάδες ευρώ που δαπανώνται σε τουριστικές καμπάνιες – με ερωτηματικό για τα κριτήρια – για έναν τόπο ο οποίος πάσχει, με τα πρόσφατα παραδείγματα και τις καταγγελίες στη Μύκονο να φιγουράρουν στα διεθνή μέσα και με τα σκουπίδια να κοσμούν την καλντέρα της «πηγμένης» από επιβάτες κρουαζιερόπλοιων Σαντορίνης. Και επανέρχεται η συζήτηση για «διαχείριση προορισμών» και ο καίριος ρόλος της Αυτοδιοίκησης σε αυτή την κατεύθυνση. Μα ένας προορισμός δεν μπορεί να έχει καλή διαχείριση, αν πρώτα δεν υφίσταται ως βιώσιμος τόπος. Γιατί θα είναι μόνο τεχνητός.

Και αρχίζει πάλι η συζήτηση ότι οι Δήμοι δεν έχουν αρκετές αρμοδιότητες και ίσως θα έπρεπε να αποκτήσουν μεγαλύτερη αυτονομία. Μια και έχουν δείξει τόσο «επιτυχημένα» δείγματα διοίκησης.

Πριν τρεισήμισι μήνες (29-3-2023) κοινοποιήθηκε η απόφαση 26709 του υπουργείου Εσωτερικών για κατανομή 23,14 εκατ. ευρώ – αναλογικά – σε 332 Δήμους της χώρας, προκειμένου να καλύψουν δράσεις πυροπροστασίας, είτε με καθαρισμούς βλάστησης, συντήρηση δασικού οδικού δικτύου, προμήθεια εξοπλισμού και πρόληψη ανεξέλεγκτης εναπόθεσης απορριμμάτων.

Με τις πυρκαγιές να μαίνονται για δεύτερη ημέρα σε όλο το βορειοδυτικό μέτωπο της Αττικής, έχοντας ήδη κάψει πάνω από 87 τετραγωνικά χιλιόμετρα στα Δερβενοχώρια, 37 στο Λαγονήσι και πάνω από δέκα στο Λουτράκι, στους οικισμούς διαπιστώθηκαν πάλι σημεία που δεν είχαν καθαριστεί, δίνοντας τροφή στις φλόγες.

Κι επειδή έρχονται εκλογές στην Αυτοδιοίκηση, παρατηρούμε τις διοικήσεις τετραετίας να ασφαλτοστρώνουν ό,τι πατιέται μέσα σε έναν – δύο μήνες, τους υποψήφιους να υπόσχονται «γη και ύδωρ» στους δημότες και τα πάρκα και παρτέρια χορηγών να προβάλλονται σαν το Stadtpark της Βιέννης.

Αλλά και πλήθος θερινών πολιτιστικών εκδηλώσεων αναμένεται από τους Δήμους, με έμφαση στη μουσική και το τραγούδι, έτσι για να ξεχνιόμαστε. Μια και η ευαισθησία τους περισσεύει, πού και πού βγάζοντας μπολάκια με νερό στους δρόμους για τα αδέσποτα. Δεν έχει σημασία, αν δεκάδες από αυτά κινδυνεύσουν ή καούν, όπως στο καταφύγιο στο Λαγονήσι.

Όπως είπε και εκπρόσωπος Αυτοδιοίκησης, απαντώντας σε παράπονο πολίτη για μια ακόμα παράλειψη του Δήμου του:

«Κι εσύ πού νομίζεις ότι βρίσκεσαι; Στη Σουηδία;»

Οχι, δεν έχουμε ψευδαισθήσεις. Αλλά όταν διακυβεύονται έως και ζωές, δεν σημαίνει ότι ο Δήμος θα γίνει «δήμιος».