Οι δίκες των εγκληματιών Γερμανών ναζί στην Ελλάδα και η υπόθεση Μαξ Μέρτεν

Όπως είναι γνωστό, οι Γερμανοί ναζί διέπραξαν και στην Ελλάδα πλήθος εγκλημάτων κατά τη διάρκεια του Β’Παγκοσμίου Πολέμου. Καλάβρυτα, Δίστομο, Κλεισούρα, Τρίπολη, Κάνδανος, Κομμένο Άρτας, Λιγκιάδες Ιωαννίνων και πολλά άλλα μέρη της χώρας μας γνώρισαν την γερμανική αγριότητα. Χιλιάδες αθώοι Έλληνες πλήρωσαν με τη ζωή τους την εκδικητική μανία των Γερμανών πολύ συχνά χωρίς κανέναν απολύτως λόγο. Άλλες φορές η δράση Ελλήνων ανταρτών που σκότωναν κάποιους Γερμανούς οδηγούσε σε αντίποινα από τους ναζί με την αναλογία 100:1. Ως και 100 νεκροί Έλληνες για κάθε νεκρό Γερμανό.

Μετά τη λήξη του Β’Παγκοσμίου Πολέμου και την ήττα των δυνάμεων του Άξονα η πλέον υψηλόβαθμοι Γερμανοί αξιωματικοί που είχαν επιζήσει δικάστηκαν στη λεγόμενη Δίκη του αιώνα, τη Δίκη της Νυρεμβέργης. Ωστόσο, το θέμα των εγκλημάτων των ναζί (από τη σύντμηση των λέξεων Nationalsozialistiche Deutsche Arbeiterpartei, δηλαδή Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα των Γερμανών Εργατών/ NSDAP) στην Ελλάδα δεν έχει απασχολήσει πολύ ούτε την ιστοριογραφία ούτε και τη θεωρία του Διεθνούς Δικαίου. Βασικό θέμα στις ελληνογερμανικές σχέσεις αποτελούν οι πολεμικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο, θέματα τα οποία ανακινεί κατά καιρούς η ελληνική πλευρά, όμως η γερμανική θέση παραμένει αμετακίνητη: δεν τίθεται θέμα πολεμικών ή άλλων αποζημιώσεων. Με το θέμα των εθνικοσοσιαλιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα ασχολείται εκτενώς ο Νίκος Ζάικος στο κεφάλαιο «Έγκλημα χωρίς τιμωρία:Εθνικοσοσιαλιστικά αδικήματα στην Ελλάδα και ποινική δικαιοσύνη» του βιβλίου «Ο μακρύς ελληνογερμανικός εικοστός αιώνας»(επιμέλεια: Στράτος Ν.Δορδανάς-Νίκος Παπαναστασίου). Από τα άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία που παρουσιάζει στο κεφάλαιο αυτό, θα αναφερθούμε στα πιο βασικά στο σημερινό μας άρθρο.

Τα γερμανικά εγκλήματα στην Ελλάδα

Με τις συμβάσεις της Χάγης (1899 και 1907) καθιερώθηκαν μεταξύ άλλων η αρχή της διάκρισης ανάμεσα σε μαχητές και αμάχους, καθώς και ανάμεσα σε (νόμιμους) στρατιωτικούς στόχους και (παράνομους) πολιτικούς στόχους, όπως σχολεία, νοσοκομεία και χώρους θρησκευτικής λατρείας. Μετά την εμπλοκή της στον πόλεμο η Ελλάδα καθόρισε ως εχθρούς της την Ιταλία «μετά των κτήσεων αυτοκρατορικών εδαφών και αποικιών αυτής» και την Αλβανία και στη συνέχεια τη Γερμανία, το «Προτεκτοράτο της Βοημίας και Μοραβίας» καθώς και εδάφη υπό τον έλεγχο του ναζιστικού Ράιχ.

Μετά την κατάληψη της χώρας μας από τους Γερμανούς, η ελληνική επικράτεια διαιρέθηκε σε γερμανική, ιταλική και βουλγαρική ζώνη κατοχής. Σύμφωνα με τη γερμανική επιχειρηματολογία η κατοχή δικαιολογήθηκε ως «εισβολή βορείου αίματος» για την αποκατάσταση και την αναγέννηση μιας συγγενικής προς τους Γερμανούς φυλετικής ομάδας. Πολύ σύντομα όμως η αντίληψη αυτή μεταβλήθηκε και ο ελληνικός λαός αντιμετωπίστηκε ως ένα εκφυλισμένο κράμα από πολλούς αιώνες επιμειξίας και διασταύρωσης με τους Ασιάτες και Τούρκους γείτονές του. Σύμφωνα με τον Johann Chapoutot στο έργο «Ο εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα» (μτφρ. στα ελληνικά Γ.Καραμπελιάς ,εκδόσεις Πόλις 2012)η φυλετική αυτή η αντίληψη εξηγεί τη βία με την οποία αντιμετωπίστηκε ο ελληνικός άμαχος πληθυσμός.

Βαρύτατο ήταν και στη χώρα μας το τίμημα που πλήρωσαν οι Εβραίοι. Αφενός ως πολίτες της κατεχόμενης Ελλάδας ,αφετέρου ως δήθεν κατώτερη φυλή, 65.000 Έλληνες Εβραίοι εκτοπίστηκαν και εκτελέστηκαν. Μεγαλύτερο ήταν το πλήγμα για τους Έλληνες Εβραίους της Θεσσαλονίκης. Το 96,5% από αυτούς εξοντώθηκε. Επρόκειτο για ένα από τα υψηλότερα ποσοστά σε όλη την Ευρώπη. Από τον Ιούνιο του 1943 ως τον Σεπτέμβριο του 1944, οι μαζικές εκτελέσεις Ελλήνων στο πλαίσιο των μαζικών αντιποίνων για τις ενέργειες των αντιστασιακών ομάδων ξεπέρασαν κάθε όριο, θορυβώντας ακόμα και τους Γερμανούς επιτελείς, που παραδέχθηκαν ότι έχουν πολλαπλασιαστεί οι πολύ σοβαρές πειθαρχικές παραβάσεις Γερμανών στρατιωτών. Γερμανική έκθεση αναφέρει ότι μεταξύ Ιουνίου 1943-Σεπτεμβρίου 1944 εκτελέστηκαν 25.435 Έλληνες πολίτες και 25.728 κρατούμενοι. Ωστόσο, οι αριθμοί αυτή πιθανότατα δεν είναι ακριβείς, καθώς παρουσιάζουν μικρότερο αριθμό θυμάτων, όπως αναφέρει ο σπουδαίος Χάγκεν Φλάισερ στο «Γερμανοελληνικές σχέσεις στη σκιά του Β’ παγκοσμίου πολέμου», στο βιβλίο «Ορόσημα ελληνογερμανικών σχέσεων». Σύμφωνα με έκθεση της Βουλής των Ελλήνων (2016), η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση ως προς τις απώλειες του πολέμου και της κατοχής σε σύγκριση με τα υπόλοιπα κράτη, με ποσοστό 19,70% επί του συνολικού πληθυσμού. Στην απογραφή του 1940 ο πληθυσμός της χώρας μας ήταν 7.344.860 κάτοικοι. Το 19,70% του πληθυσμού αντιστοιχεί σε 1.446.937 Ελληνίδες και Έλληνες. Μόνο από την πείνα πέθαναν περίπου 300.000 άτομα.

Η καταστροφή των υποδομών στην Ελλάδα κατά την Κατοχή

Η Γερμανία πριν την εισβολή της στην Ελλάδα είχε συλλέξει μέσω κατασκόπων στοιχεία για τις υλικές υποδομές της χώρας μας: βιομηχανίες τροφίμων και ελαστικών, κλωστοϋφαντουργία, σιδηροβιομηχανία, μεταλλεύματα. Κατά την πρώτη περίοδο της Κατοχής έγινε μια πραγματική λεηλασία της Ελλάδας. Μεταπολιτευτικοί αναλυτικοί πίνακες δείχνουν: κλοπή νομισματικού χρυσού, αχρήστευση του 40% της καλλιεργήσιμης γης, του 60% – 80% των χερσαίων και θαλάσσιων μεταφορικών μέσων, ζημιές σε μεταλλουργικές και μηχανολογικές εγκαταστάσεις, βιομηχανία, οικισμούς, κτίρια, οδούς, λιμάνια, δομικά υλικά, υδραυλικά έργα, οικοσκευές, γεωργικά προϊόντα, μηχανήματα, σιδηροδρόμους κλπ. Επίσης οι ναζί άρπαξαν ή κατέστρεψαν αρχαιολογικούς θησαυρούς.

Η δίκη της Νυρεμβέργης (20/11/1945 – 1/10/1946)

Μετά την ήττα και την άνευ όρων παράδοση της Γερμανίας (5 Ιουνίου 1945) ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος έληξε. Ένα συμμαχικό συμβούλιο ελέγχου ανέλαβε τη διακυβέρνηση της Γερμανίας χωρίζοντάς την σε 4 Στρατιωτικές Ζώνες Κατοχές (αμερικανική, ρωσική, γαλλική, βρετανική). Ο τεράστιος αριθμός εγκλημάτων στη διάρκεια του πολέμου έκανε επιτακτική την ανάγκη για παραπομπή στη δικαιοσύνη των εγκληματιών ναζί. Μόνο στην αμερικανική ζώνη από τον Μάιο του 1945 ως τον Δεκέμβριο του 1946 ανακρίθηκαν 170.000 πολίτες. Το πρώτο εξάμηνο του 1946 απολύθηκαν 150.000 δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ άλλοι 73.000 που εργάζονταν στη βιομηχανία και το εμπόριο. Παράλληλα, 80.000 – 100.000 ζούσαν με ψευδώνυμα για να αποφύγουν τη δικαστική έρευνα. Οι μείζονες εγκληματίες πολέμου παραπέμφθηκαν στο διεθνές Στρατοδικείο, για εγκλήματα κατά της ειρήνης, Εγκλήματα Πολέμου και Εγκλήματα κατά της Ανθρωπότητας ή Κοινό Σχέδιο ή Συνωμοσία κατά την τέλεση των παραπάνω εγκλημάτων. Η Ελλάδα συμμετείχε στη διαδικασία με οκτώ παρατηρητές. Τόσους έστειλαν επίσης η Ολλανδία και η Τσεχοσλοβακία.

Μέρος της απόφασης, αναφέρεται και στην επίθεση των δυνάμεων του Άξονα κατά της Ελλάδας. Ο στρατηγός Alfred Jodl καταδικάστηκε για εγκλήματα εναντίον της ειρήνης και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και τις επιθέσεις εναντίον της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας, της Νορβηγίας και της Τσεχοσλοβακίας. Ένα μικρό μέρος της απόφασης αφορά τη «δίωξη των Εβραίων». Η εξόντωση των Ρομά και των Σίντι αγνοήθηκε σχεδόν ολοκληρωτικά τότε, αλλά και ως σήμερα.

Στη «ζώνη» των Η.Π.Α., πραγματοποιήθηκαν δώδεκα δίκες των εγκληματιών πολέμου. Τρεις από αυτές, είχαν και ελληνικό ενδιαφέρον.

Στη δίκη «ΗΠΑ κατά Wilhelm List κ.ά.» (Αρ. 7), γνωστή ως «Υπόθεση των Ομήρων» («The Hostage Case»), η διαδικασία αφορούσε την επιβολή αντιποίνων με θύματα πολίτες της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας, της Αλβανίας και της Νορβηγίας. Ουσιαστικά, επρόκειτο για μαζικές εκτελέσεις αμάχων ως αντεκδίκηση, χωρίς να συντρέχει στρατιωτική.

Στην «Υπόθεση Krupp» (Αρ. 10), εξετάστηκε η ευθύνη της βιομηχανίας Krupp για τη λεηλασία δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας στην Ελλάδα (π.χ. ορυχεία νικελίου). Στην «Υπόθεση των Υπουργείων» (Αρ. 11), συζητήθηκε η εμπλοκή της γερμανικής διπλωματίας στον επιθετικό πόλεμο κατά της Ελλάδας, ενώ στη «Υπόθεση ΗΠΑ κατά Wilhelm von Leeb κ.ά.» (Αρ. 12), εξετάστηκε η συμμετοχή ανώτατων αξιωματικών στο Σχέδιο «Marita», το γερμανικό σχέδιο επίθεσης κατά της Ελλάδας.

Τμήματα του κατηγορητηρίου, αφορούσαν την Ελλάδα :

α) Την άμεση εκτέλεση χιλιάδων πολιτών, με τις φρικιαστικές «αναλογίες»: 100 άμαχοι εκτελούνταν για κάθε νεκρό Γερμανό στρατιώτη, 50 όμηροι εκτελούνταν για κάθε τραυματία υπό γερμανική προστασία, 5 όμηροι για κάθε τραυματία υπό γερμανική προστασία και έως 100 όμηροι για κάθε «αντικείμενο» υπό γερμανική προστασία.
β) Την πυρπόληση, καταστροφή και ισοπέδωση, πόλεων και χωριών και την εκτέλεση των κατοίκων τους.
γ) Οι τακτικές ένοπλες δυνάμεις της Ελλάδας, της Γιουγκοσλαβίας και της Αλβανίας, δεν αντιμετωπίστηκαν ως αιχμάλωτοι πολέμου και εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες.
δ) Οι κατηγορούμενοι ενέχονταν σε «ανθρωποκτονία, βασανιστήρια και συστηματική τρομοκράτηση, φυλάκιση σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, αυθαίρετη καταναγκαστική εργασία σε οχυρώσεις και τάφρους και εκτόπιση άμαχου πληθυσμού της Ελλάδας, Γιουγκοσλαβίας και Αλβανίας από ουλαμούς Γερμανικών Ενόπλων Δυνάμεων για εργασία υπό καθεστώς δουλείας».

Όλοι οι κατηγορούμενοι δήλωσαν «μη ένοχοι». Οι 7 από τους 12 είχαν δράσει στην Ελλάδα.

Από αυτούς, οι 4 (List, Felmy, Lanz και Speidel) καταδικάστηκαν σε ποινές φυλάκισης, αλλά μετά από 3 χρόνια (!), αποφυλακίστηκαν. Δύο αθωώθηκαν: οι Foertsch και von Geitner ενώ ένας, ο von Weichs, απαλλάχθηκε για λόγους υγείας…

Τα εγκλήματα των ναζί (και άλλων…) ενώπιον της Ελληνικής Δικαιοσύνης

Η δίωξη των εθνικοσοσιαλιστικών εγκλημάτων στην Ελλάδα καθυστέρησε, κυρίως λόγω αναβλητικότητας της πρώτης ελληνικής μεταπολεμικής κυβέρνησης.

Τον Ιούνιο του 1945, ιδρύθηκε τελικά το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, η δικαιοδοσία του οποίου εκτεινόταν σε εγκλήματα κατά Ελλήνων υπηκόων.

Η Επιτροπή Εγκλημάτων Πολέμου των Ηνωμένων Εθνών, ενέκρινε την αναγραφή των ονομάτων 1.127 Γερμανών, 470 Ιταλών, 242 Βουλγάρων και 410 Αλβανών (!), υπηκόων (κάτι μάλλον άγνωστο ως σήμερα), στον κατάλογο εγκληματιών πολέμου με δράση στην Ελλάδα.

Το έργο του Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου, ήταν συνεπώς πολύ δύσκολη. Κάποιοι Γερμανοί εγκληματίες πολέμου, είχαν σκοτωθεί, όπως ο Συνταγματάρχης Joseph Salminger. Το τέλος του πολέμου δεν πρόλαβε και ο Paul Otto Radomski, Διοικητής του στρατοπέδου του Χαϊδαρίου, ενώ ο Walter Schimana (1898-1948), τελευταίος Ανώτατος Διοικητής των SS και της Αστυνομίας στην Ελλάδα, αυτοκτόνησε στις αυστριακές φυλακές, προφανώς φοβούμενος την έκδοσή του στην Ελλάδα.

Ο Πτέραρχος Alexander Lohr (1885-1947), ο οποίος διέταξε την επιβολή σκληρών αντιποίνων (50 Έλληνες άμαχοι για κάθε νεκρό Γερμανό) και τη μαζική εκτέλεση 5.000 αιχμαλώτων στην Κεφαλλονιά, μετά το τέλος του Πολέμου εκδόθηκε στη Γιουγκοσλαβία, όπου είχε επίσης πρωτοστατήσει σε εγκληματικές ενέργειες, δικάστηκε και εκτελέστηκε.

Ως το 1949, έγιναν στην Ελλάδα 17 δίκες για εθνικοσοσιαλιστικά εγκλήματα. Τρεις από τους κατηγορούμενους, καταδικάστηκαν σε θάνατο και εκτελέστηκαν. Παραθέτουμε τον πίνακα με τους Γερμανούς εγκληματίες πολέμου που δικάστηκαν στην Ελλάδα και τις ποινές που τους επιβλήθηκαν, από το βιβλίο «Ο «μακρύς» ελληνογερμανικός εικοστός αιώνας», όπως τον έχει συντάξει ο Νίκος Ζάικος

Οι δίκες μετά τον Εμφύλιο Πόλεμο

Η ελληνική οικονομία μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο, είχε καταστραφεί. Οι ελληνικές κυβερνήσεις είδαν στην Δ. Γερμανία (ΟΔΓ), έναν ισχυρό παράγοντα που θα μπορούσε να βοηθήσει στην ανόρθωση της οικονομίας. Έτσι, επιλέχθηκε μια λογική συμβιβασμού και συμψηφισμού με τους Γερμανούς που βρίσκονταν σε ελληνικές φυλακές. Το 1951, μόνο τρεις Γερμανοί πολίτες βρίσκονταν στις ελληνικές φυλακές, ενώ στην Ολλανδία οι αντίστοιχοι κρατούμενοι ήταν 100 και στη Γαλλία 600.

Από το 1952, η Ελλάδα προώθησε στην ΟΔΓ περίπου 200 δικογραφίες, για 850 Γερμανούς πολίτες. Η αδράνεια και η απροθυμία των γερμανικών αρχών, ήταν χαρακτηριστικές.

Μόνο μία (!) δίκη με «ελληνικό ενδιαφέρον» έγινε στην ΟΔΓ.

Ο Richard S., Λοχαγός της Wehrmacht, απαλλάχθηκε από την κατηγορία του φόνου έξι αμάχων στην περιοχή των Χανίων το 1944 (Άουγκσμπουργκ 1951). Καμία άλλη από τις 800 δικογραφίες που διαβίβασε το Ελληνικό Γραφείο Πολέμου στην ΟΔΓ από το 1952 ως το 1959 δεν εκδικάστηκε…

Αλλά και στη συνέχεια, όπως βλέπουμε στον σχετικό πίνακα, μόνο δύο κατηγορούμενοι καταδικάστηκαν σε φυλάκιση.

Αντίθετα, στην, τέως, Ανατολική Γερμανία (ΛΔΓ), έγιναν περισσότερες δίκες και αρκετοί ναζί καταδικάστηκαν.

Η βαρύτερη ποινή (ισόβια), επιβλήθηκε το 1960 στον Arthur Adolf Grimmer για ανθρωποκτονίες στην Πελοπόννησο. Ο Grimmer, εκτός των άλλων, κατηγορήθηκε και για απόπειρα ανθρωποκτονίας, καθώς στον Πύργο της Ηλείας άρπαξε ένα βρέφος από την αγκαλιά της μητέρας του και το εκσφενδόνισε στον τοίχο! Για την ίδια φρικιαστική υπόθεση, καταδικάστηκε το 1948 στο Μαγδεμβούργο ο Andreas Hertel.

Υπόθεση Μαξ Μέρτεν

Ξεχωριστή θέση στις υποθέσεις των εγκληματιών ναζί, έχει η υπόθεση Maximilian Merten. Ο Merten, δικηγόρος, επικεφαλής Σύμβουλος της Γερμανικής Στρατιωτικής Διαχείρισης Θεσσαλονίκης εξέδωσε λεπτομερείς διαταγές για την εκτόπιση χιλιάδων πολιτών σε στρατόπεδα συγκέντρωσης και εξόντωσης, σε συνεργασία με τον Adolf Eichmann, προϊστάμενο του στην Κεντρική Υπηρεσία Εβραϊκής Μετανάστευσης. Από το 1940, το γραφείο αυτό ήταν αρμόδιο για την τύχη όλων των Εβραίων σε εδάφη υπό γερμανικό έλεγχο.

Το 1957, ο Merten επισκέφθηκε την Αθήνα. Το ίδιο διάστημα ο Arthur Meissner, κατοχικός διερμηνέας και υπασπιστής του Merten, είχε προσφύγει κατά απόφασης του ελληνικού Δημοσίου σχετικά με τη δήμευση περιουσίας του.

Ξαφνικά, ο Εισαγγελέας Τούσης, του Ελληνικού Εθνικού Γραφείου Εγκλημάτων Πολέμου, διέταξε τη σύλληψη του Merten. H ΟΔΓ, που είχε αρχίσει να παρέχει οικονομική βοήθεια στην Ελλάδα, ζήτησε την άμεση έκδοση του Merten και την οριστική λύση του θέματος των εγκληματιών πολέμου. Ωστόσο ήταν αργά. Ο Merten δικάστηκε. Τα στοιχεία εναντίον του ήταν συντριπτικά, αν και βρέθηκαν και 20 μάρτυρες υπεράσπισης που έπλεξαν το εγκώμιο του Γερμανού εγκληματία!

Στις 5 Μαρτίου 1959, το Ειδικό Δικαστήριο Εγκλημάτων Πολέμου, καταδίκασε τον, μάλλον ατάραχο Merten, σε 25 χρόνια κάθειρξη και δήμευση της περιουσίας του στην Ελλάδα. Η υπεράσπιση του Merten, τον χαρακτήρισε «φανατικό αντιχιτλερικό», ενώ ο ίδιος δήλωσε ότι «τώρα ήλθε η σειρά μου να αρχίσω τον αγώνα» ενώ η έκπληκτη σύζυγός του, δήλωσε πως «τώρα, εν καιρώ ειρήνης θα εκτελεσθεί μια τέτοια ποινή για τόσα πολλά καλά» (!) (που έκανε ο Merten στην Ελλάδα…).

Όμως, η αποφυλάκιση του Merten, είχε μεθοδευθεί ήδη από τη σύλληψή του. Με ένα «φωτογραφικό νόμο», η κυβέρνηση Κωνσταντίνου Καραμανλή, ψήφισε νόμο για την αυτοδίκαιη αναστολή κάθε ποινικής δίωξης Γερμανών πολιτών για εγκλήματα πολέμου στην Ελλάδα. Η μοναδική περίπτωση που «κάλυπτε» αυτός ο νόμος, ήταν αυτή του Max Merten, ο οποίος στις 5 Νοεμβρίου 1959 αποφυλακίστηκε και απελάθηκε από την Ελλάδα. Δικάστηκε και, φυσικά, αθωώθηκε στη Γερμανία, ενώ η χώρα μας, έλαβε δάνειο 200 εκατομμυρίων μάρκων από την ΟΔΓ… Όπως γράφει η Βικιπαίδεια, στις 28 Σεπτεμβρίου 1960, το περιοδικό «Der Spiegel» και η εφημερίδα «Echo» του Αμβούργου, δημοσίευσαν αφηγήσεις του Merten, σύμφωνα με τις οποίες ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, ο Υπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Μακρής και η σύζυγός του Δοξούλα ήταν «έμμισθοι πληροφοριοδότες των γερμανικών αρχών Κατοχής και για τις πολύτιμες πληροφορίες που είχαν δώσει σχετικά με την Αντίσταση πήραν ανταμοιβή από τις κατασχεμένες περιουσίες των Ελλήνων». Τα δημοσιεύματα έγιναν γνωστά και στην Ελλάδα. Ξέσπασε σάλος, το θέμα έφτασε και στη Βουλή. Η κυβέρνηση διέψευσε κατηγορηματικά τον Merten, ενώ ο Έλληνες πρεσβευτής στην πρωτεύουσα της ΟΔΓ Βόνη, εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αποδομούσε τις κατηγορίες Merten, χαρακτηρίζοντας όλα όσα είπε τερατουργήματα. Η υπόθεση Merten, έχει πολλές προεκτάσεις και θα ασχοληθούμε ξανά με αυτή.

Επίλογος

Όπως δήλωσε διπλωμάτης της ΟΔΓ στην Αθήνα το 1957, η Ελλάδα δίκαια ένιωθε αδικία και πίκρα καθώς παρά τις βαρύτατες απώλειες «δεν βρήκε από τη γερμανική πλευρά την οικονομική υποστήριξη που υπολόγιζε, την οποία έλαβαν πλουσιοπάροχα τόσο οι Γιουγκοσλάβοι όσο και οι Τούρκοι (!) γείτονές της».

Ποιος ευθύνεται γι’ αυτό; Σε μεγάλο βαθμό οι ελληνικές κυβερνήσεις. Είναι χαρακτηριστικό, ότι το Ελληνικό Εθνικό Γραφείο Εγκλημάτων Πολέμου, παρά τα επίμονα αιτήματα προς το Υπουργείο Εξωτερικών, δεν στελεχώθηκε με δακτυλογράφο και μεταφραστή (!!!).

Έτσι, οι δικογραφίες περιείχαν ανακρίβειες και παραλείψεις, κάτι που αποτέλεσε ένα «καλοδεχούμενο άλλοθι» για τις γερμανικές Αρχές, όταν κλήθηκαν να χειριστούν αργότερα τις υποθέσεις αυτές.

Άλλωστε, οι Γερμανοί δεν είχαν καμία διάθεση να τιμωρηθούν οι ναζί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο Alois Brunner, υπεύθυνος για εγκλήματα πολέμου και στην Ελλάδα. Διέφυγε υπό άγνωστες συνθήκες στη Μέση Ανατολή και με ψευδώνυμο, έκανε λαμπρή καριέρα ως έμπορος και (ανεπίσημος) κατάσκοπος της ΟΔΓ στη Συρία.

Από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 άλλωστε, η ΟΔΓ θεωρούσε ως υπεύθυνους για τα εγκλήματα πολέμου τους Hitler, Himmler, Heydrich και τα ανώτατα στελέχη του NSDAP…

Το σχόλιο Στρατοδίκη, στη δίκη Merten, κατά την κατάθεσης του μάρτυρα υπεράσπισης Γ. Πιερράκου:

«Έτσι όπως μας τα λέτε, ουδείς άλλος υπεύθυνος πλην του Χίτλερ υπάρχει», είναι χαρακτηριστικό. Και δεν αποκλείεται, αν ζούσε ο Χίτλερ, να αθωωνόταν και αυτός…

Πηγή: Νίκος Ζάικος, «Έγκλημα χωρίς τιμωρία: Εθνικοσοσιαλιστικά αδικήματα στην Ελλάδα και ποινική δικαιοσύνη», στο βιβλίο «Ο «μακρύς» ελληνογερμανικός εικοστός αιώνας» (επιμέλεια Σ.Ν.Δορδανάς-Ν. Παπαναστασίου, Εκδόσεις Επίκεντρο, Θεσσαλονίκη 2018.