Ελλάδα, η αμεταρρύθμιστη χώρα

Το 1821 ξεκινήσαμε όλοι μαζί μια θρυλική επανάσταση, κόντρα σε κάθε προγνωστικό. Το 1824, πάνω που το θαύμα γινόταν πραγματικότητα, «σκοτωνόμασταν στ’ αμπέλια σαν τα σκυλιά», όπως έγραφε στα απομνημονεύματά του ο Μακρυγιάννης. Οι Ρουμελιώτες πυροβολούσαν τους Μοραΐτες, οι νησιώτες κανονιοβολούσαν τους στεριανούς, οι κοτζαμπάσηδες έσφαζαν τους θαλασσινούς.

Δέκα χρόνια αργότερα, ο Καποδίστριας που προσπαθούσε να φτιάξει κράτος από το μηδέν, πέφτει νεκρός από το κουμπούρι ενός πρωτεργάτη της Επανάστασης. Η μισή Ελλάδα έκλαψε, η άλλη μισή πανηγύρισε. Τριάντα χρόνια αργότερα, σύσσωμος ο λαός του ελληνικού κράτους διώχνει τον Οθωνα, μέσα σε πάνδημη εξεγερτική παραζάλη. Το επόμενο τρίμηνο, η Αθήνα μετατρέπεται σε πεδίο μάχης ανάμεσα στους «ορεινούς» και τους «πεδινούς», με τη συμμετοχή λήσταρχων και συμμοριών δίπλα στα νόμιμα συντάγματα που αλληλοσκοτώνονταν.

Είκοσι πέντε χρόνια αργότερα, ο μεγαλύτερος έλληνας εκσυγχρονιστής πολιτικός του 19ου αιώνα, αποχωρεί από το σαλόνι του, αναφωνώντας πικραμένος τους παρισταμένους, «ανθ’ ημών Γουλιμής, καληνύχτα σας». Μόλις δύο χρόνια μετά, οι αντικαταστάτες του οδηγούν τη χώρα στον εξευτελιστικό καταστροφικό «ατυχή πόλεμο» και στην αγκαλιά του Διεθνούς Οικονομικού Ελέγχου που διήρκεσε ογδόντα χρόνια.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, μια αναίμακτη στρατιωτική επανάσταση με πλήρη λαϊκή συμπαράσταση φέρνει τον Βενιζέλο ως αναμορφωτή. Μέσα σε τρία χρόνια η χώρα όχι μόνο αναγεννιέται αλλά διπλασιάζει την έκτασή της. Δύο χρόνια αργότερα, η χώρα καταβαραθρώνεται στην κατρακύλα ενός εθνικού διχασμού που φτιάχνει δύο ελληνικά κράτη. Πέντε χρόνια αργότερα, ζούμε τη χειρότερη ελληνική τραγωδία, τη Μικρασιατική Καταστροφή. Η εκτέλεση των έξι συμπληρώνει τον φρικτό κύκλο.

Είκοσι χρόνια μετά, σύσσωμος ο ελληνικός λαός πολεμά νικηφόρα κατά του φασισμού στην Αλβανία και στη συνέχεια γράφει λαμπρές σελίδες Εθνικής Αντίστασης. Πέντε χρόνια αργότερα, και ενώ η χώρα βγαίνει με την πλευρά των νικητών του Μεγάλου Πολέμου, μπαίνει στη δίνη ενός αχρείαστου αιματηρού εμφυλίου που τη γυρίζει δεκαετίες πίσω.

Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η ατελής μετεμφυλιακή δημοκρατία μας που σπαρασσόταν από τις διαμάχες δεξιών-αριστερών, παλατιανών-αντιπαλατιανών, στρατιωτικών-πολιτικών, ξεπέφτει στην κατάντια μιας θλιβερής χούντας. Επτά χρόνια αργότερα έρχεται η δεύτερη εθνική τραγωδία, η κατοχή της βόρειας Κύπρου.

Οκτώ χρόνια αργότερα, ο μεταρρυθμιστής γερο-Καραμανλής μάς φαίνεται λειψός μπροστά στον σοσιαλιστή Ανδρέα. Η χώρα, ακόμα και μέσα στην παραζάλη του κοινοτικού χρήματος, φροντίζει να ξαναχωριστεί σε μπλε και πράσινα καφενεία. Η ευρωπαϊκή ευκαιρία για να αλλάξει η χώρα μετατρέπεται σε ξέφρενο πάρτι κατανάλωσης ενός πάντα ανικανοποίητου και πάντα «αδικημένου» λαού.

Μόλις γυρίζει ο αιώνας και ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός τρακάρει μετωπικά τους Ελληνες, επανέρχεται ο απόλυτος διχασμός. Οι μισοί Ελληνες κυνηγούν τους άλλους μισούς στους δρόμους ως προδότες και πουλημένους, τσάμικα επιστρατεύονται εναντίον μιας οικονομικής χρεοκοπίας. Μόνο η ισχύς της ευρωπαϊκής αγκαλιάς μάς γλιτώνει την τελευταία στιγμή από την τρίτη εθνική καταστροφή μας.

Σταματώ εδώ την καταγραφή αυτού του αέναου ιστορικού κύκλου. Η Ελλάδα είναι η χώρα του αιωνίως λειψού εκσυγχρονισμού και της διαχρονικά ατελούς μεταρρύθμισης. Ανά εικοσαετία ή εικοσιπενταετία, ξεκινά μια καινούργια προσπάθεια, για να έρθουν στη συνέχεια η αντιμεταρρύθμιση και ο αντιεκσυγχρονισμός των άκρων να πατήσουν χειρόφρενο. Ανά εικοσιπενταετία, μόλις γίνει απόπειρα να αλλάξουμε πίστα, το εθνικό όχημα βρίσκεται ντεραπαρισμένο στο χαντάκι του δρόμου. Για να ξαναρχίσει μετά η προσπάθεια επαναφοράς του στην κανονικότητα, που πάλι τα άκρα την περιμένουν στην επόμενη γωνία.

Διακόσια χρόνια τώρα, η Ελλάδα αρνείται να μεταρρυθμιστεί, βυθίζει τα πόδια της στο χώμα κρατώντας κόντρα στον εκσυγχρονισμό. Το υπαρξιακό μας δίλημμα «είμαστε Ανατολή ή Δύση;», αντανακλάται υπέροχα σε αυτή την αέναη κίνηση εκκρεμούς που σφραγίζει την εθνική μας ύπαρξη. Η δυτικόστροφη Ελλάδα της προσαρμογής και της νοικοκυροσύνης ξεκινά μια απόπειρα μεταρρύθμισης και στη συνέχεια, η ανατολικόστροφη της οπισθοδρόμησης και του χάους την ακυρώνει. Πάντα με όπλο έναν λαό που αρέσκεται να οργίζεται με παραμύθια και να αυτοκαταστρέφεται καβάλα σε ζωτικούς μύθους.

Τώρα, σε ποιο ακριβώς σημείο θαρρείτε ότι βρίσκεται το εκκρεμές μας;