Εν αρχή ο ΠΑΝΟΣ ΦΥΛΛΗΣ

Με την ευκαιρία των 102 χρόνων από τη γέννηση του πατριώτη μας ποιητή ΠΑΝΟΥ ΦΥΛΛΗ (4 Ιουνίου 1912) και 26 χρόνια από τον θάνατό του (3 Μαρτίου 1998) τούτο το σημείωμα. Μα όχι μόνο για επετειακούς λόγους. Θεωρώ πως οφείλουμε να θυμόμαστε και να τιμάμε τον λόγιο και ποιητή Πάνο Φύλλη (φιλολογικό ψευδώνυμο του Παναγιώτη Αντωνίου Τριφύλλη) για όσα προσέφερε στα Κύθηρα ως ο πιο αναγνωρισμένος από τους σύγχρονους ποιητές του τόπου μας. Μια αναγνώριση που δεν οφείλεται μόνο στον όγκο των έργων που μας κληροδότησε, μα κυρίως στην ποιότητα των όσων έχει γράψει και δημιουργήσει. Όγκος και ποιητική αξία που ο μικρός τόπος μας δεν μπόρεσε να αναδείξει, ώστε σήμερα να καυχόμαστε πως τα Κύθηρα είναι η γεννήτωρ νήσος ενός των κορυφαίων Ελλήνων Λογοτεχνών.

Ο Πάνος Φύλλης ξεκίνησε με τα «Τσιριγώτικα» Α’, Β’ και Γ’σειρά, που με ποιητική μαεστρία, σπινθηροβόλο πνεύμα καιπηγαία σάτιρα διέσωσε τη γνήσια ντοπιολαλιά των Κυθήρωνκαι την καθημερινότητα μιας ζωής και εποχής, που φεύγονταςθησαυρούς μας κληροδότησε. Τούτη την κληρονομιά αναμοχλεύουν και επικαιροποιούν τα «Τσιριγώτικα», το πιο γνωστό έργο του ποιητή. Νιώθω να αδικείται ο Πάνος Φύλλης, γιατί τα άλλα έργα του παραμένουν σχεδόν άγνωστα. Παραμένουν δίχως να έχει αναλυθεί η ποιητική τους αξία, η νοητική και ηθική τους υπόσταση. Ποίηση που περικλείει τη δύναμη να απλωθεί και ως πανανθρώπινη σφαίρα ψυχές να αγκαλιάσει και τη νόηση να φωτίσει. Τα άλλα, σχεδόν άγνωστα έργα του ποιητή, είναι: «Ταξίδι στα Κύθηρα» (1956) «Χελιδόνια» (1958) «Γαλάζια Θλίψη» (1959) «Ουράνια Αφροδίτη» (1972) «Αναστάσιμα» (1974) «Λεβεντιά» (1975) και «Μεγαλυνάρια» (1980). Ενδεικτικά θα αναφερθώ σε κάποια από αυτά. Τα «Χελιδόνια» τα έγραψε ο ποιητής για να στηλιτέψει τον Ψυχρό Πόλεμο που διαδέχθηκε τον τρομερό Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και δυστυχώς μέχρι τις ημέρες μας υφέρπει. Ο Φύλλης, αξιωματικός στο Αλβανικό μέτωπο, μετά αγωνιστής στις τάξεις της Εθνικής Αντίστασης που για τούτο συνελήφθηκε, φυλακίστηκε και αρρώστησε, πώς να μην αντιδράσει; Με όπλο την πένα κατήγγειλε το γεγονός ότι ενώ οι λαοί πολέμησαν και νίκησαν για λευτεριά και ειρήνη, βίωναν τα δεινά ενός παράλογου ψυχρού πολέμου. Η «Γαλάζια Θλίψη» είναι το σπαραχτικό μοιρολόι της «άγιας μάνας» που με τα χέρια της έπνιξε το βρέφος της, μη το κλάμα του πρόδιδε τους συμπατριώτες της, εκείνους που είχαν σωθεί από τους αιμοσταγείς Αγαρηνούς του Βαρβαρόσα και κατέφυγαν σε απόκρυφο σπήλαιο. Από την Παλιόχωρα το μητρικό εκείνο κλάμα διέσωσε ο Πάνος Φύλλης, ανεβάζοντας την ποίησή τουσε ουράνια ύψη. Το έργο του: «Λεβεντιά» το είχε αφιερώσει στον Τούρκο ποιητή Ναζίμ Χικμέτ και έλαβε το βραβείο «Ειρήνης και Φιλίας – Αμπντί Ιπεκτσί». Η Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών αναγνώρισε το έργο του και τον τίμησε το 1985 για τα 50 χρόνια προσφοράς του. Θα αναφερθώ και στο βιβλίο του που έχει τίτλο: «ΟΥΡΑΝΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ». Περιλαμβάνει μια μελέτη που συγκεντρώνει όλες τις ιστορικές μαρτυρίες που ξεχωρίζουν την Ουράνια (Κυθέρεια) από την Πάνδημη(Κύπρια) Αφροδίτη. Δύο χωριστές θεότητες προερχόμενες από άλλους γονείς, με ξεχωριστό τρόπο γέννησης, με ξεχωριστούς ναούς και διαφορετική λατρεία. Κυρίως, όμως, με άλλες αρμοδιότητες η κάθε μια τους. Τούτη η πραγματεία από τον κορυφαίο Πάνο Φύλλη, μόνο τυχαία δεν είναι. Διείδε, ο ποιητής, το μεγάλο ατόπημά μας. Την υποτίμησή μας στην αξία που μπορεί να προσθέσει στο νησί μας η Ουράνια Αφροδίτη. Η ΚΥΘΕΡΕΙΑ του Ησίοδου και του Ομήρου, η Αναδυομένη στον αφρογάλανο περιγιάλι των Κυθήρων, θεά του κάλλους. Σε αυτό το βιβλίο ο συγγραφέας επί πλέον συγκεντρώνει πληθώρα αγαλμάτινων παραστάσεων της Αφροδίτης μας, ανά τον κόσμο εκτεθειμένα, να τα θαυμάζουνοι επισκέπτες των πιο μεγάλων μουσείων. Μαζί με τα άλλα αγάλματα και η Αφροδίτη του κορυφαίου γλύπτη, Κυθήριου,Εμμανουήλ Καβάκου, που ο δημιουργός του ονομάτισε: «ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΗ».

Πολλά οφείλουμε στον άνθρωπο και ποιητή Πάνο Φύλλη. Εδώ μια μικρή και ελλιπή υπόμνηση, μόνο για το μεγάλο ποιητικό έργο του, παραθέτω. Μα η υποχρέωση για μια μεγάληπροβολή, σαν αυτή που του αξίζει, όχι μόνο ανοιχτή παραμένει, μα και άκρως ψυχαγωγική και παιδαγωγική για όλους μας θα είναι.

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Κυθηραϊκά στο φύλλο Ιουνίου 2024