Ενα δισ. ελέφαντες από… πλαστικό

Τις ημέρες των Χριστουγέννων μια μικρή θαλάσσια χελώνα καρέτα καρέτα βρέθηκε να πλέει νεκρή στο Ανατολικό Αιγαίο, χτυπημένη από ταχύπλοο. Δυστυχώς δεν ήταν αυτή η είδηση, καθώς συμβαίνουν δεκάδες ανάλογα περιστατικά κάθε χρόνο. Η είδηση ήταν το γεγονός πως η άτυχη χελώνα είχε στο στομάχι της 84 κομμάτια πλαστικού: ένα μπαλόνι, κομμάτια από πλαστικές σακούλες και πολυεστερικές συσκευασίες, ένα θραύσμα από παιδικό παιχνίδι και πολλά άλλα!

Σε μια κυνική προσέγγιση θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος: «Και τι με νοιάζει εμένα, δεν τρώμε χελώνες». Τότε, θα έπρεπε να μάθει πως σε έρευνα του Ινστιτούτου Θαλάσσιας Προστασίας «Αρχιπέλαγος», όπου εξετάστηκαν τα εντόσθια δημοφιλών ειδών ψαριών, σε όλα βρέθηκαν μικροΐνες πλαστικού! Μάλιστα, όπως σημειώνει ο διευθυντής του «Αρχιπελάγους» Θόδωρος Τσιμπίδης, «πρόσφατη έρευνα απέδειξε ότι τα πλαστικά που επιπλέουν στις θάλασσες λειτουργούν ως “σφουγγάρια”, απορροφώντας τοξικές χημικές ουσίες που επίσης βρίσκονται στις θάλασσές μας. Ετσι, πέραν των χημικών που περιέχονται από την κατασκευή τους, στις μικροπλαστικές ίνες ανιχνεύονται και άλλες τοξικές ουσίες, ακόμη και παράγωγα του DDT και των PCB, η χρήση των οποίων έχει απαγορευθεί εδώ και πολλές δεκαετίες».

25.000 Empire State

Η ανθρωπότητα ζει πάνω σε μια θάλασσα πλαστικού. Επιστήμονες του Πανεπιστημίου Santa Barbara, της Καλιφόρνιας, δημοσίευσαν στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances την πρώτη εκτίμηση για την ποσότητα του πλαστικού που έχει παραχθεί από την ανθρωπότητα. Υπολογίστηκε πως από τη δεκαετία του 1950 έχουν παραχθεί πάνω από 8,3 δισ. τόνοι πλαστικού – η μισή ποσότητα τα τελευταία 13 χρόνια. Τι σημαίνει αυτό; Το βάρος της συνολικής ποσότητας πλαστικού είναι περίπου ίση με το βάρος 25.000 κτιρίων σαν το Εμπάιρ Στέιτ της Νέας Υόρκης ή με το βάρος ενός δισ. ελεφάντων! Η ρύπανση από πλαστικό είναι το ένα… δισεκατομμύριο ελέφαντες που βρίσκονται μέσα στο δωμάτιο, μέσα στον πλανήτη μας.

Το πλαστικό χρησιμοποιείται σε απίστευτα πολλές εφαρμογές, κυριολεκτικά παντού, από το πλαστικό καλαμάκι μέχρι τα αεριωθούμενα. Είναι εξαιρετικά εύχρηστο, εύπλαστο και σχετικά φθηνό. Φθηνό στην παραγωγή του, πανάκριβο όμως στη διαχείρισή του μετά τη χρήση, ενώ το κόστος διαχείρισης βαρύνει το Δημόσιο και το κοινωνικό σύνολο.

Η απειλή για την πανίδα

Σύμφωνα με τους ερευνητές του Santa Barbara, λιγότερο από το 30% των πλαστικών που έχουν παραχθεί όλα αυτά τα χρόνια βρίσκεται ακόμα σε χρήση. Πρόκειται κυρίως για είδη που χρησιμοποιούνται στις οικοδομές και στα μηχανήματα, όπου το πλαστικό έχει τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Από το υπόλοιπο 70%, μόνον το 9% έχει ανακυκλωθεί, περίπου το 12% έχει αποτεφρωθεί και το 79% έχει μεταφερθεί στις χωματερές ή απλώς στο περιβάλλον, και ειδικά στους ωκεανούς. Αυτό είναι άκρως απειλητικό για την πανίδα, καθώς πολλά είδη καταπίνουν τα πλαστικά ή εγκλωβίζονται σε αυτά και χάνουν τη ζωή τους. Ενα εκατομμύριο θαλασσοπούλια πεθαίνουν κάθε χρόνο γιατί κατάπιαν πλαστικό. Υπολογίζεται ότι μέχρι το 2050 το 99,8% των θαλασσοπουλιών θα έχει καταπιεί πλαστικά, ενώ θα υπάρχουν περίπου 13 δισ. τόνοι πλαστικών σκουπιδιών στον κόσμο. Στη θάλασσα θα βρίσκονται περισσότερα κομμάτια πλαστικού από ψάρια! Παλαιότερα μιλούσαμε για τα πλαστικά όνειρα ως κάτι ευτελές και πρόσκαιρο. Θα μπορέσει η ανθρωπότητα να υπερβεί την εποχή του πλαστικού, χρησιμοποιώντας το όπου μπορεί να είναι αειφορική η χρήση του και περιορίζοντας δραστικά τις υπόλοιπες;