Ένα αιματηρό επεισόδιο στο Καψάλι την Πρωτομαγιά του 1798

Ως γνωστόν τον Αύγουστο του 1797 οι δημοκρατικοί Γάλλοι κατέλα­βαν τα Κύθηρα και κατέλυσαν την κυ­ριαρχία των Βενετών. Δυστυχώς οι χαρές και τα πανηγύρια κατά το «1ον ετος της Κυθηραίων ελευθερίας» δεν κράτησαν πολύ. Η Μουνιτζιπαλιτά Προβιζόρια Κυθήρων (προσωρινή δι­οίκηση) εις το όνομα της εξουσίας του λαού δεν ανταποκρίθηκε στις προσδοκίες των Κυθηρίων, προκάλεσε δυσαρέσκειες και δεν άντεξε πα­ραπάνω από ένα χρόνο. Ήδη από τις αρχές του 1798 οι Άγγλοι, άρχισαν να παρενοχλούν τους Γάλλους στα 7νησα και εξελιχθήκαν ο κυριότερος αντίπαλός τους.

Στις 30 Απριλίου 1798 ένα κα­ράβι Εγγλέζικο ήρθε στο λιμάνι του Αυλαίμονα και έκαψε κατά λάθος έ­να καράβι Ελληνικό, νομίζοντας ότι ήταν Γαλλικό. Την ίδια μέρα η Γαλ­λική φρεγάτα «Φλώρα» κατέπλευ­σε στο Καψάλι με το νέο διοικητή του νησιού και 60 Γάλλους στρα­τιώτες για την ασφάλεια του τόπου. Ξημερώνοντας η Πρωτομαγιά το Εγγλέζικο καράβι από τον Αυλαίμο­να έστειλε στο Καψάλι 4 φελούκες με ασκέρι και έκαναν επίθεση στη Γαλλική φρεγάτα. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου σκοτώθηκαν 12 Γάλλοι και μερικοί Άγγλοι. Εκ των πρωταγωνιστών εις το επεισόδιο αυτό ήταν ο Κυθήριος Αντώνιος Κο­ντολέων του Ιερωνύμου.

Ο Κοντολέων ήταν σπουδαίος ναυτικός στην υπηρεσία των Άγγλων. Ταξίδευε με μπαστιμέντα εγγλέζικα και με την ιδιότητά του αυτή είχε άμεση σχέση και συνερ­γασία με τον πρόξενο της Αγγλίας στα Κύθηρα Εμμ. Καλούτση, διακε­κριμένη προσωπικότητα της επο­χής εκείνης, γνωστό και από το ναυάγιο του Ελγιν στον Αυλαίμο­να. Μετά το επεισόδιο στο Καψά­λι, ο Κοντολέων απουσίασε για ένα χρόνο από τα Κύθηρα. Τον Ιούνιο του 1799, σε μια πολύ ταραγμένη περίοδο για τα Κύθηρα, γύρισε στο νησί, για να δει την οικογένειά του και την περιουσία του, φοβούμενος ότι οι Γάλλοι για αντίποινα του εί­χαν προξενήσει ζημιές. Τελικά στα Κύθηρα δεν βρήκε ζημιά στην περι­ουσία του, βρήκε όμως ένα προτσέσο, μια δίκη. Το γεγονός εξι­στορεί ο ίδιος αργότερα, το 1806, σε μια αναφορά του στις δικαστι­κές αρχές του τόπου, σε μια δίκη ά­σχετη με τα παραπάνω περιστατι­κά. «Εγώ ήλθα εις την πατρίδα μου εις τους 1799 Ιουνίου 3, με απόφασιν διά να λάβω απόδιξες εις το τι με ειχαν ζημιόση οι Φραντζέζοι, ο­πού τότε ολίγον προτήτερα ειχαν την εξουσίαν και το Γγοβέρνω του τόπου. Και να επιστρεύσω παρευθής εις την δούλευσην, οπού έλα­βα την τιμήν και ευρίσκουμουν και ακολουθώ να ημαι, του πολυχρο­νεμένου και Ανικητου Βασιλέος μου της Μεγάλης Βρετανίας… όθεν ερχόμενος και μην ευρίσκωντας μηδέ μίαν ζημίαν καμωμένην από αυτούς εις εκείνα οπού με απαρθένευαν παρά μόνον ένα προτζέσω, με το οποίω με επαράστεσαν και αποφάσισαν δια ένοχον μεγάλου εγκλήματος διά το ασάλ- το και ατάκο οπού ήχαμε κάμη με τις φελούκες της φρεγάτας Φλώ­ρας και επήραμε το Μπρόγ της Νατσιόνς τους του πολέμου, ονομαζόμενον Μανδοβί, από το πόρτο του Καψαλίου….»

Ο Κοντολέων μετά την τακτο­ποίηση των υποθέσεών του στα Κύ­θηρα, ετοιμάστηκε να ξαναγυρίσει στη δούλεψη των Άγγλων. Μάλι­στα ο Σπυρίδων Φορέστης, Μηνίστρος της Μεγάλης Βρετανίας εις την Κέρκυρα, παρακινούσε τον Κο­ντολέοντα μέσω του Εμμ. Καλού­τση να επιστρέψει και τον διαβε­βαίωνε ότι σε λίγο καιρό θα καταφθάσουν στην Κέρκυρα μπαστιμέ­ντα εγγλέζικα και θα μπορούσε να μπαρκάρει. Τελικά ο Αντώνιος για οικογενειακούς λόγους δεν εμπαρκάρησε και κατά τον Ιούλιο του 1800 με την αναχώρηση των Ρώσσων από τα Κύθηρα, ανέλαβε τη δι­οίκηση του Κάστρου της Χώρας. Πρέπει να σημειωθεί ότι ο Αντώ­νιος ήταν αδελφός του ιατρού Ιωάννου Κοντολέοντος, ο οποίος διετέλεσε Πρύτανις Κυθήρων το 1809 «πατριώτης πρώτος εις θέσιν» ενώ αργότερα υπηρέτησε ως Επαρ­χος Κυθήρων και βουλευτής στην Κέρκυρα επί αγγλοκρατίας. Επίσης ήταν ο πρόπαππος μιας διακεκριμέ­νης προσωπικότητας των Κυθήρων, του αείμνηστου γιατρού καθηγητή Εμμανουήλ Κοντολέοντος, διευθυ­ντή της χειρουργικής κλινικής του Ιπποκρατείου και του Λαϊκού Νοσο­κομείου στην Αθήνα.

ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ

Ασάλτο (ιταλ. Assalto )= έφοδος

Ατάκο (ιταλ.Attacco)= επίθεση

Νατσιόν (ιταλ nazione.)= έθνος, κράτος.

Μπαστιμέντα (ιταλ. Bastimento)= πλοίο

ΠΗΓΕΣ

Τοπ. Αρχείο Κυθήρων. Νοτά­ριος Δράκος Μορίζος (βιβλίο ε.τ. 1803- 1809)

Ανδριτσάκη- Φωτιάδη- Μ. Πετρόχειλου «Κυθηραϊκά μελετήματα» σελ.175

Σ. Στάθη «Κυθηραϊκή επιθεώρησις 1923» σελ. 345.

Δημοσιεύθηκε στην έντυπη έκδοση Φ. 247 Μάιος 2010