Ενας μικρός σταλινικός μύθος στη μεγάλη μάχη του Κουρσκ

Στην Ιστορία του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου κανένα άλλο πολεμικό μέσο δεν συνδέθηκε με τον αποδεκατισμό των Γερμανών στο Ανατολικό Μέτωπο όσο το σοβιετικό (και ρωσικό) καμάρι, το υπό διαρκή αναβάθμιση μέσα σε επιχειρησιακές συνθήκες τεθωρακισμένο Τ-34.

Στις 12 Ιουλίου 1943 στο χωριό Προχόροφκα σημειώθηκε «η μεγαλύτερη σύγκρουση μεταξύ πολεμικών αρμάτων», στο πλαίσιο της Μάχης του Κουρσκ (στη δεύτερη φάση της, για την ακρίβεια). Η μέχρι τώρα κοινά παραδεκτή ιστοριογραφία καταθέτει ότι στη μάχη του χωριού Προχόροφκα έλαβαν μέρος 800 σοβιετικά και 700 γερμανικά άρματα. Tα εκλεκτής (τσεχικής) αλλά βαριάς κατασκευής Tiger (η γερμανική «απάντηση» στο Τ-34) και τα άρματα Panzer έως εκείνη τη στιγμή εθεωρούντο «ανίκητα». Οι Σοβιετικοί τότε και οι Ρώσοι κατόπιν θεώρησαν και θεωρούν ότι σε εκείνη τη μάχη έδρεψε τις δάφνες της νίκης το στολίδι των αρμάτων τους, το «καλύτερο άρμα μάχης του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου»: το Τ-34.

Ωστόσο ο ιστορικός αναθεωρητισμός σήμερα αμφισβητεί τη σοβιετική νίκη επί της Βέρμαχτ και επί της τεθωρακισμένης μεραρχίας των Βάφεν Ες Ες στη συγκεκριμένη μάχη: ο Βρετανός Μπεν Γουίτλεϊ, ιστορικός του Πανεπιστημίου East Anglia, ισχυρίζεται ότι στο χωριό Προχόροφκα στήθηκε ένας «σταλινικός μύθος» -όπως έγραψαν και οι Times– πάνω σε μία «ταπεινωτική συντριβή του Κόκκινου Στρατού».

There is an excellent summary of my article by @olivernmoody in @thetimes today. #Prokhorovka #SWW #WWII #WW2 https://t.co/33qf3SxLwt

— Dr Ben Wheatley (@DrBenWheatley) July 10, 2019

Τι πραγματικά συνέβη; Κατά τον δρα Γουίτλεϊ, υπήρξε σοβιετική… αυτοκαταστροφή. Ο καθηγητής βρήκε σε αμερικανικά αρχεία στο Μέριλαντ φωτογραφίες της γερμανικής Πολεμικής Αεροπορίας, της  Λουφτβάφε, οι οποίες δείχνουν περισσότερα από 200 σοβιετικά τανκ να είναι κατεστραμμένα από δικό τους λάθος: είχαν πέσει σε τάφρο που είχαν σκάψει πεζικάριοι του Κόκκινου Στρατού. «Οι Γερμανοί έχασαν εκεί μόνο τέσσερα Panzer και ένα Tiger. Οι φωτογραφίες απεικονίζουν μία πραγματικά τρομακτική εικόνα καταστροφής».

Στις 9 π.μ. της 12ης Ιουλίου 1943 τα πληρώματα της ναζιστικής τεθωρακισμένης μεραρχίας δέχθηκαν επίθεση από τους Σοβιετικούς. Ο γιος του ΥΠΕΞ του Χίτλερ, του Ρίμπεντροπ, διοικητής ενός τανκ, στα απομνημονεύματά του έγραψε ότι «ένα τείχος από ρωσικά τανκ χίμηξε εναντίον μας – μία αδιανόητη πανοπλία ατσαλιού μας πλησίαζε με τρομερή ταχύτητα».

Αλλά τότε, ξαφνικά, έδρασε ο παράγων ειρωνεία της τύχης: τα ρωσικά τανκ έπεσαν μέσα σε μία αντιαρματική τάφρο που είχαν σκάψει οι φαντάροι του Κόκκινου Στρατού για να σταματήσουν τα γερμανικά τανκ. Ορισμένα από τα T-34 αναποδογύρισαν, άλλα διαλύθηκαν. Ο υιός Ρίμπεντροπ περιέγραψε ό,τι επακολούθησε σαν «άσκηση σκοποβολής» για τους γερμανούς πυροβολητές. «Αυτό που συνέβη είναι απερίγραπτο. Κόλαση φωτιάς, καπνού, σκοτωμένων και τραυματιών». (Αν και Ες Ες, ο 22χρονος Ρίμπεντροπ, γράφοντας, φρόντισε να δείξει ένα κάποιο σοκ.)

Ο καθηγητής λέει ότι η γερμανική ανώτατη στρατιωτική διοίκηση ήταν τόσο δύσπιστη στις πληροφορίες που έλαβε σχετικά με το ρωσικό φιάσκο, που έστειλε αναγνωριστικά αεροσκάφη να ερευνήσουν το πεδίο της μάχης. Οι φωτογραφίες αποδεικνύουν ότι ο Κόκκινος Στρατός έχασε στο χωριό Προχόροφκα 235 άρματα μάχης και περί τους 2.000 στρατιωτικούς.

Ο δρ Γουίτλεϊ ανακάλυψε τις αεροφωτογραφίες μεταξύ γερμανικών εγγράφων τα οποία κατέσχεσαν  οι Αμερικανοί στο τέλος του πολέμου και πλέον φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχείο των ΗΠΑ στο Μέριλαντ. Η ανακοίνωση του βρετανού πανεπιστημιακού δημοσιεύθηκε στην επιθεώρηση Journal of Intelligence History.

Η σημασία της μάχης του Κουρσκ

Ενας άλλος βρετανός ιστορικός, ο Νόρμαν Ντέιβις, έχει δώσει τον πιο εύστοχο ορισμό του «λήμματος» Κουρσκ στο «λεξικό» του Β’ΠΠ: «Κουρσκ είναι εκείνο το όνομα που πρέπει να θυμούνται όλοι οι ιστορικοί του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ακόμη και αν έχουν ξεχάσει όλα τα υπόλοιπα». Και αυτό διότι: α) Είναι απαράβλεπτη η σημασία του για την τελική νίκη επί της Γερμανίας, αφού εκεί καταστράφηκε η δύναμη κρούσης της Βέρμαχτ και των Βάφεν Ες Ες, και έκτοτε η Γερμανία δεν εξαπέλυσε ποτέ ξανά «κεραυνοβόλα» πλήγματα όπως είχε κάνει το 1939, το 1940, το 1941, το 1942 και το 1943, β) Από τη νίκη του Κουρσκ και έπειτα οι Στάλιν – Ζούκοφ σχεδίασαν την ακάθεκτη πορεία του Κόκκινου Στρατού προς το χιτλερικό μπούνκερ του Βερολίνου, γ) Την ημέρα που ο Ζούκοφ εξαπέλυσε την αντεπίθεση του Κόκκινου Στρατού στο Κουρσκ, οι δυνάμεις των Δυτικών δεν είχαν αποβιβάσει ακόμη κανέναν στρατιώτη στην Ευρώπη.

Η μάχη του Κουρσκ ακολουθεί το έπος του Στάλιγκραντ και ήταν μία προσχεδιασμένη και από τα δύο στρατόπεδα μάχη (τεθωρακισμένων), αλά Βατερλώ. Στο χωριό Προχόροφκα η γερμανική επίθεση αναχαιτίστηκε από την 5η Τεθωρακισμένη Στρατιά της Φρουράς του Κόκκινου Στρατού με αντεπίθεση την οποία αφορά και η έρευνα του Γουίτλεϊ με το συμβάν της τάφρου. Σε κάθε περίπτωση, η νίκη των Σοβιετικών στο Κουρσκ δεν μπορεί να αμφισβητηθεί και αιτιολογείται από την ανεξάντλητη δυνατότητα των Σοβιετικών να εφοδιάζουν με υλικό και οπλίτες τον στρατό τους, σε αντίθεση φυσικά με τους Γερμανούς.