Ενεργητική ευθανασία: Η ιστορία της 28χρονης Zoraya από την Ολλανδία – Τι ισχύει στην υπόλοιπη Ευρώπη

Η Zoraya ter Beek, μια 28χρονη γυναίκα από την Ολλανδία, αποφάσισε να υποβληθεί σε ευθανασία τον Μάιο του 2024, εξαιτίας σοβαρών προβλημάτων ψυχικής υγείας που αντιμετωπίζει, τα οποία, σύμφωνα με την ίδια, καθιστούν τη ζωή της αφόρητη.

Σημειώνεται ότι τον Απρίλιο του 2002, η Ολλανδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποίησε την ενεργητική ευθανασία, κατά την οποία οι γιατροί χορηγούν θανατηφόρες δόσεις φαρμάκων σε ασθενείς που πάσχουν από «ανίατη πάθηση». Σύμφωνα με τον ολλανδικό νόμο, ο ασθενής πρέπει να υποφέρει «αφόρητα χωρίς προοπτική βελτίωσης» και να έχει ζητήσει να πεθάνει με τρόπο που να είναι «εκούσιος, καλά μελετημένος και με πλήρη πεποίθηση».

Σύμφωνα με το The Free Press, στο οποίο και παραχώρησε συνέντευξη η 28χρονη Zoraya ter Beek, η οποία ζει στο Oldenzaal, μια μικρή πόλη της Ολλανδίας κοντά στα γερμανικά σύνορα, ονειρευόταν κάποτε να γίνει ψυχίατρος. Δεν κατάφερε ποτέ να τελειώσει το σχολείο, ούτε να ξεκινήσει μια καριέρα, αφού η κατάθλιψη που αντιμετωπίζει εδώ και πολλά χρόνια, σε συνδυασμό με τον αυτισμό και άλλα προβλήματα, φαίνεται να στάθηκαν εμπόδιο σε κάθε της βήμα. «Πλέον έχει κουραστεί να ζει, παρότι η ίδια λέει ότι είναι ερωτευμένη με το αγόρι της, έναν 40χρονο προγραμματιστή, και ζει σε ένα όμορφο σπίτι με τις δύο γάτες της», αναφέρει η αρθρογράφος.

 

 

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, η 28χρονη ισχυρίστηκε ότι πήρε την απόφαση να τερματίσει τη ζωή της, όταν ο ψυχίατρος που την παρακολουθεί της είπε ότι δεν μπορεί να κάνει τίποτα επιπλέον για να τη βοηθήσει, αφού έχουν ήδη δοκιμάσει τα πάντα και πως «δεν υπάρχει τίποτα άλλο που μπορούμε να κάνουμε για εσένα. Δεν θα γίνουν ποτέ καλύτερα τα πράγματα». Τότε ήταν που η Zoraya πήρε την απόφασή της, όπως λέει στη συνέντευξη: «Ήξερα πάντα ότι, αν δεν καλυτέρευε η κατάσταση, δεν θα άντεχα να το κάνω άλλο αυτό».

Τι καθιστά, όμως, την περίπτωση μιας ψυχικής ασθένειας «ανίατη», όσο βαριά κι αν είναι; Μπορεί πράγματι ένας ψυχίατρος να πει στον ασθενή «δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο για να σε βοηθήσω;».

Απευθύνθηκα στην ψυχοθεραπεύτρια, Ιωάννα Μ., κάτοχο MSc στην Προσωποκεντρική Συμβουλευτική και την Ψυχοθεραπεία από το Πανεπιστήμιο του Στραθκλάιντ στη Γλασκώβη, για να μου δώσει τη δική της οπτική στο βιοηθικό ζήτημα του υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής. «Γνωρίζω τουλάχιστον τρεις ανθρώπους στην Ολλανδία που έχουν επιλέξει τη μέθοδο της ευθανασίας, λόγω καρκίνου και πάρκινσον κυρίως, όχι για λόγους ψυχικής υγείας. Γνωρίζω, λοιπόν, ότι το επέλεξαν, πολύ πριν φτάσουν στα τελευταία στάδια, ώστε να μην χάσουν τη διανοητική ικανότητα επιλογής στο μέλλον λόγω ραγδαίας επιδείνωσης της υγείας τους», λέει και συνεχίζει: «Για να είμαι ειλικρινής, είναι η πρώτη φορά που ακούω περίπτωση επιλογής της ευθανασίας λόγω ψυχικής ασθένειας. Δεν νομίζω ότι μπορεί κανείς, ως σύμβουλος ή επαγγελματίας ψυχικής υγείας, να πει ότι ένας ασθενής δεν έχει τη δυνατότητα θεραπείας. Ιδίως σε έναν τόσο νέο άνθρωπο που έχει την προοπτική εξέλιξης παραπέρα στη ζωή του. Το να πεις, πάντως, σε κάποιον ψυχικά ασθενή, αλλά και σε έναν ασθενή γενικότερα, σε έναν καρκινοπαθή ακόμα, ότι ‘είσαι τελειωμένη υπόθεση’, νομίζω ότι τον ‘τελειώνει’. Μπορείς να πεις πόσο δύσκολο είναι αυτό που ζει και να τον αφουγκραστείς, αλλά το ‘είσαι τελειωμένη υπόθεση’ πιστεύω δεν ισχύει ποτέ, υπάρχει πάντα δυνατότητα αυτο-ίασης. Χρειάζεται να είμαστε ανοιχτοί σε αυτό».

«Το δέντρο της ζωής»

Η 28χρονη Zoraya μίλησε στο TFP για το τατουάζ που έχει στο αριστερό της χέρι, το οποίο είναι η δική της εκδοχή για το «δέντρο της ζωής». Λέει: «Αν και συνήθως αυτό το δέντρο συμβολίζει την εξέλιξη και το νέο ξεκίνημα, το δικό μου δέντρο είναι το αντίθετο. Χάνει τα φύλλα του, πεθαίνει. Και μετά τον θάνατό του, το πουλί πετάει μακριά. Δεν το βλέπω ως την ψυχή που φεύγει, αλλά περισσότερο σαν τη δική μου απελευθέρωση από τη ζωή».

Η «απελευθέρωση», όπως η ίδια ονομάζει τον επερχόμενο θάνατό της, θα έρθει στο σπίτι της, παρουσία της γιατρού που θα τη βοηθήσει. Η Zoraya ter Beek θέλει να «φύγει» στον καναπέ του σπιτιού της, χωρίς μουσική. Η ίδια περιέγραψε στο δημοσιογραφικό μέσο πώς θα γίνει η διαδικασία: «Η γιατρός δεν βιάζεται καθόλου. Δεν μπαίνει μέσα και σου λέει “ξαπλώστε παρακαλώ!”. Τις περισσότερες φορές προηγείται ένα φλιτζάνι καφέ για να ηρεμήσουν τα νεύρα και να δημιουργηθεί μια γαλήνια ατμόσφαιρα. Στη συνέχεια θα με ρωτήσει αν είμαι έτοιμη. Θα πάω στη θέση μου στον καναπέ. Θα με ρωτήσει και πάλι αν είμαι σίγουρη και μετά θα ξεκινήσει τη διαδικασία και θα μου ευχηθεί καλό ταξίδι. Ή, στην περίπτωσή μου, καλόν ύπνο, γιατί σιχαίνομαι τη φράση “Καλό ταξίδι”. Δεν πρόκειται να πάω πουθενά».

 

Στο πλαίσιο της διαδικασίας, η γιατρός θα χορηγήσει στην 28χρονη ένα ηρεμιστικό και έπειτα μια ουσία που θα σταματήσει την καρδιά της. Αφότου φύγει από τη ζωή, μια ειδική επιτροπή θα εξετάσει τις συνθήκες γύρω από τον θάνατό της, επαληθεύοντας ότι η γιατρός τήρησε την προβλεπόμενη διαδικασία, ενώ η ολλανδική κυβέρνηση θα ανακηρύξει -όπως και στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων- νόμιμο τον τερματισμό της ζωής της.

Όπως είπε η Zoraya, έχει ζητήσει από τον φίλο της να είναι μαζί της μέχρι το τέλος. Δεν θέλει να γίνει κηδεία, αφού δεν έχει πολλούς συγγενείς και θεωρεί ότι οι φίλοι της δεν θα έχουν όρεξη να έρθουν. Αντ’ αυτού, ο φίλος της θα σκορπίσει τις στάχτες της σε ένα σημείο στο δάσος που έχουν επιλέξει μαζί. «Φοβάμαι λίγο τον θάνατο, γιατί είναι το απόλυτο άγνωστο. Δεν ξέρουμε στ’ αλήθεια τι ακολουθεί – ή μήπως δεν υπάρχει τίποτα; Αυτό είναι το τρομακτικό κομμάτι».

Αφότου μίλησε στο ‘The Free Press’ για την απόφαση υποβοηθούμενου τερματισμού της ζωής της, η 28χρονη επέκρινε το δημοσιογραφικό μέσο για τον χειρισμό της υπόθεσής της, κατηγορώντας, μάλιστα, την αρθρογράφο ότι παρέλειψε μέρος των δηλώσεών της και παραποίησε την αλήθεια. Σε ανάρτησή της στις 2 Απριλίου, η Zoraya ανακοίνωσε ότι πρόκειται να κλείσει νωρίτερα τον λογαριασμό της στο Χ από ότι υπολόγιζε, εξαιτίας των μηνυμάτων άγνοιας και μίσους που έλαβε μετά τη δημοσιοποίηση της υπόθεσης, επιβεβαιώνοντας παράλληλα ότι ο Απρίλιος θα είναι ο τελευταίος μήνας της ζωής της, εάν όλα πάνε σύμφωνα με το πλάνο της. «Ήταν τιμή μου να παρέχω γνώσεις σε ανθρώπους που ήταν ανοιχτοί στο να μάθουν κάτι», έγραψε στην αποχαιρετιστήρια ανάρτηση στο πρώην Twitter.

Η Zoraya ter Beek δεν είναι το πρώτο άτομο που αποφασίζει να πάρει αυτή την ακραία -και εξαιρετικά δύσκολη- απόφαση. Δεν μπαίνει σε λόγια, ούτε είναι καθόλου εύκολο να περιγράψει κανείς το μαρτύριο που μπορεί να βιώνει μέσα του -πόσο μάλλον να το απαλύνει. Σύμφωνα με το δημοσίευμα του The Free Press, η περίπτωση της 28χρονης εντάσσεται στον «αυξανόμενο αριθμό ανθρώπων στη Δύση που αποφασίζουν να πεθάνουν αντί να συνεχίσουν να ζουν με πόνο, παρά το γεγονός ότι αυτός ο πόνος μπορεί αρκετές φορές να αντιμετωπιστεί. Όλο και περισσότεροι άνθρωποι αποφασίζουν πλέον να βάλουν τέλος στη ζωή τους υποφέροντας από προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη ή άγχος, προβλήματα που σήμερα επιδεινώνονται από την οικονομική αβεβαιότητα, την κλιματική αλλαγή, την επίδραση των social media» και μια «φαινομενικά ατελείωτη σειρά φόβων και απογοητεύσεων», όπως επεσήμανε η αρθρογράφος του TFP, η προσέγγιση της οποίας φαίνεται να εξόργισε την 28χρονη Ζoraya: «Βίασε την ιστορία μου, παρουσίασε τα λόγια μου εκτός πλαισίου, δεν έχω καν οριακή διαταραχή προσωπικότητας», έγραψε σε οργισμένο post η 28χρονη μετά τη δημοσίευση του άρθρου.

 

Το δικαίωμα του να «κατέχεις» τον εαυτό σου

Σύμφωνα με τον Stef Groenewoud, Καθηγητή Ηθικής της Υγείας στο Θεολογικό Πανεπιστήμιο του Κάμπεν στην Ολλανδία, ο οποίος μίλησε στην αρθρογράφο του The Free Press: «Βλέπω την ευθανασία ως ένα είδος αποδεκτής επιλογής που φέρνουν στο τραπέζι γιατροί και ψυχίατροι, ενώ παλαιότερα ήταν η τελευταία, έσχατη λύση. Παρατηρώ το φαινόμενο ιδιαίτερα σε ανθρώπους με ψυχιατρικές ασθένειες, και ιδιαίτερα σε νέους με ψυχιατρικές διαταραχές, όπου ο επαγγελματίας υγείας φαίνεται να εγκαταλείπει πιο εύκολα από πριν».

Ρωτήσαμε σχετικά την Ελληνίδα ψυχοθεραπεύτρια και μας είπε: «Δεν ξέρω αν τα παρατάνε πιο εύκολα πλέον οι γιατροί. Ούτε μπορούμε να ξέρουμε τι σχόλιο έκανε ο ψυχίατρος της κοπέλας στην Ολλανδία και με ποιο τρόπο, διότι δεν είμασταν εκεί και επίσης πολύ συχνά μπορεί να υπάρξουν και ‘παρερμηνείες’ στη διαδικασία. Το λέω αυτό χωρίς απολύτως καμία πρόθεση να υπερασπιστώ τον συγκεκριμένο ψυχίατρο. Αυτό που ξέρω είναι ότι πολύ συχνά ένας θεραπευόμενος μπορεί να ‘παρερμηνεύσει’ κάτι που είπε ο θεραπευτης ή ο ψυχίατρος. Είναι πολύ πιθανό δηλαδή να έρθει ένας θεραπευόμενος και να πει ‘θέλω να μου δώσεις ένα άλλο φάρμακο να γίνω καλά’ και κάπου εκεί να πει ο ψυχίατρος ‘δεν έχω κάτι άλλο να σου δώσω’ και αυτό να μεταφραστεί από τον θεραπευόμενο με όποιο τρόπο».

Ο Theo Boer, επίσης καθηγητής Ηθικής της Υγείας στο Προτεσταντικό Θεολογικό Πανεπιστήμιο του Γκρόνινγκεν στην Ολλανδία, υπηρέτησε για δεκαετίες σε επιτροπή ελέγχου ευθανασίας στην Ολλανδία. Όπως είπε στο TFP: «Μπήκα στην επιτροπή αξιολόγησης το 2005 και ήμουν εκεί μέχρι το 2014. Στη διάρκεια εκείνων των χρόνων, είδα την ολλανδική πρακτική της ευθανασίας να εξελίσσεται, και τον θάνατο να μετατρέπεται από τελευταία λύση σε προεπιλεγμένη επιλογή». Ο ίδιος τελικά παραιτήθηκε.

Σύμφωνα με την αρθρογράφο, ο Boer είχε στο μυαλό του ανθρώπους σαν την Zoraya ter Beek – οι οποίοι, όπως ισχυρίζονται οι επικριτές της πρακτικής, ενθαρρύνονται εμμέσως να τερματίσουν τη ζωή τους από νόμους που αποστιγματίζουν την αυτοκτονία, μια κουλτούρα των κοινωνικών μέσων που την ‘αποθεώνει’, και ακραίους ακτιβιστές για το δικαίωμα στον θάνατο, οι οποίοι επιμένουν ότι πρέπει να είμαστε ελεύθεροι να βάλουμε τέλος όταν η ζωή μας είναι ‘ολοκληρωμένη’.

«Κάθε φιλοσοφικό, ηθικό ή πνευματικό ερώτημα που γεννάται σε περίπτωση βαριάς ασθένειας που καθιστά τη ζωή ενός ανθρώπου ανυπόφορη, είναι δεκτό και κατανοητό», λέει η ψυχοθεραπεύτρια. «Έχει το δικαίωμα κανείς να τερματίσει τη ζωή του όταν αυτή γίνεται απολύτως βασανιστική για τον ίδιο; Το ερώτημα, λοιπόν, γεννάται και καθένας από εμάς μπορεί να απαντήσει όπως του υπαγορεύει η σκέψη του. Για μένα, το να μην έχεις καν τη δυνατότητα να αποφασίσεις για τον τερματισμό μιας απολύτως βασανιστικής ζωής, είναι ένα πρόβλημα και θα πρέπει οι άνθρωποι να έχουν το δικαίωμα της επιλογής».

Σύμφωνα με την ίδια: «Όταν πάψεις να έχεις την επιλογή, την επίγνωση και τη συνειδητότητα, παύεις να ‘κατέχεις’ τον εαυτό σου. Είναι ανθρώπινο δικαίωμα το να μη θέλει κανείς να χάσει την αξιοπρέπειά του και να επιβαρύνει τους οικείους του. Κάθε περίπτωση, όμως, είναι μοναδική και δεν μπορούμε να κρίνουμε καμία. Η δυσκολία έγκειται στο ποιο νομικό πλαίσιο και μέσω ποιας διαδικασίας μπορεί να επιτρέπεται ή όχι η ευθανασία, πώς δηλαδή θα είναι πράγματι δίκαιη και ηθική. Κι εκεί γεννάται και το ερώτημα για το ποιος μπορεί να αποφασίσει για τον τερματισμό μιας ζωής και πώς μπορεί μια επιτροπή να αποφασίσει και ποια είναι αυτή η επιτροπή, με ποια κριτήρια αποφασίζει και όλα αυτά». 

Σύμφωνα με τη New York Post, το 2022 καταγράφηκαν 8.720 θάνατοι με ευθανασία στην Ολλανδία, αριθμός που αντιστοιχεί περίπου στο 5% του συνόλου των θανάτων της χώρας. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, οι περισσότεροι από τους ανθρώπους που επέλεξαν την ευθανασία, έπασχαν από καρκίνο σε τελικό στάδιο.

Τον Φεβρουάριο του 2024, ο 93χρονος πρώην πρωθυπουργός της Ολλανδίας Dries van Agt και η σύζυγός του, απεβίωσαν χέρι-χέρι με τη μέθοδο της ευθανασίας.

Τι ισχύει στην Ευρώπη με την ευθανασία και την ιατρικώς υποβοηθούμενη αυτοκτονία

Τον Μάιο του 2023, το κοινοβούλιο της Πορτογαλίας επικύρωσε νόμο που αποποινικοποιεί την ευθανασία, διχάζοντας τη βαθιά καθολική χώρα. Το εν λόγω νομοσχέδιο ευθυγράμμισε την Πορτογαλία με άλλες ευρωπαϊκές χώρες που έχουν υιοθετήσει νόμους που επιτρέπουν σε ψυχικά ασθενή άτομα να λαμβάνουν βοήθεια για να τερματίσουν τη ζωή τους.

Ολλανδία: Νόμιμη η ευθανασία από το 2002

H Ολλανδία έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που νομιμοποίησε την ευθανασία, χάρη σε ένα αμφιλεγόμενο νομοσχέδιο που ψηφίστηκε το 2001 από τη Βουλή και τη Γερουσία της χώρας και τέθηκε σε ισχύ τον Απρίλιο του 2002.

Σύμφωνα με το νομοσχέδιο, οι γιατροί έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν ευθανασία, χωρίς να διατρέχουν κίνδυνο νομικής προσφυγής, εάν ακολουθούν συγκεκριμένους αυστηρούς κανόνες. H ευθανασία, αν και τυπικά παράνομη στην Ολλανδία, ήταν ανεκτή ήδη από το 1997, σύμφωνα με την αντιαπαγορευτική παράδοση της χώρας, η οποία αντιμετώπιζε με πρωτοποριακές μεθόδους ποικίλα κοινωνικά ζητήματα, όπως την ομοφυλοφιλία και τα ναρκωτικά.

«Τα αιτήματα για ευθανασία προέρχονται συχνά από ασθενείς που βιώνουν αφόρητη ταλαιπωρία χωρίς προοπτική βελτίωσης. Το αίτημά τους πρέπει να γίνει ειλικρινά και με πλήρη συνείδηση. Βλέπουν την ευθανασία ως τη μόνη διαφυγή από την κατάσταση», αναφέρεται στο επίσημο ολλανδικό site.

Οι τρεις προϋποθέσεις

Σύμφωνα με το νόμο του 2001, η ευθανασία επιτρέπεται έπειτα από ιατρική γνωμάτευση και μόνον εάν συντρέχουν τρεις συγκεκριμένοι λόγοι: ο ασθενής να είναι ετοιμοθάνατος, να έχει επίγνωση της κατάστασής του και να αποδέχεται ανεπιφύλακτα τη διαδικασία και η διαβίωσή του να χαρακτηρίζεται ανυπόφορη.

Οι θεράποντες ιατροί του θα πρέπει να συμβουλευθούν συναδέλφους τους, οι οποίοι θα πρέπει να πιστοποιήσουν ότι συντρέχουν όλες οι απαραίτητες προϋποθέσεις, προτού προβούν στην ευθανασία. Κάθε παρόμοια διαδικασία θα πρέπει να αναφέρεται σε αρμόδια ιατρική επιτροπή, στην οποία θα μετέχει και νομικός. Εάν η επιτροπή αποφανθεί ότι δεν ικανοποιούνται τα αναγκαία κριτήρια, η υπόθεση θα παραπέμπεται στην Εισαγγελία, η οποία μπορεί να αποφασίσει να ασκήσει δίωξη εναντίον των εμπλεκομένων ιατρών. O νόμος προβλέπει ανώτατη ποινή δώδεκα ετών κάθειρξης για παράβαση των κατευθυντήριων γραμμών για την πραγματοποίηση της διαδικασίας ευθανασίας. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης της Ολλανδίας ανέφερε τότε ότι είναι αναγκαία η ύπαρξη σχέσης απόλυτης εμπιστοσύνης μεταξύ ασθενούς και γιατρού, προτού ο ασθενής αποφασίσει να θέσει τέρμα στη ζωή του. Οι γιατροί οφείλουν να έχουν στενή σχέση με τον ασθενή και να τον έχουν παρακολουθήσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, πριν συζητήσουν μαζί του το ενδεχόμενο ευθανασίας.

Ευθανασία σε άτομα άνω των 12 ετών και ασθενείς με άνοια

Το 2012, η Ολλανδία επέκτεινε τον νόμο ώστε να επιτρέπεται η ευθανασία και σε άτομα άνω των 12 ετών που υποφέρουν πολύ, εφόσον έχουν τη συγκατάθεση των γονέων τους, ενώ το 2020 ο νόμος επεκτάθηκε και για ασθενείς με σοβαρή άνοια, εφόσον ο ασθενής είχε ζητήσει τη διαδικασία ενώ ήταν ακόμη διανοητικά ικανός.

Τον Απρίλιο του 2023 η ολλανδική κυβέρνηση ενέκρινε επίσης την ευθανασία για παιδιά κάτω των 12 ετών μετά από χρόνια συζήτησης, επιτρέποντας τον θάνατο από έλεος για μικρούς ανήλικους που υποφέρουν «αφόρητα και χωρίς ελπίδα».

«Υποβοηθούμενος θάνατος» και «ευθανασία»: Η διάκριση

Οι Κάτω Χώρες νομιμοποίησαν επίσης την ιατρικά υποβοηθούμενη αυτοκτονία (ή υποβοηθούμενο θάνατο), όπου οι ασθενείς μπορούν να λάβουν βοήθεια για να αφαιρέσουν οικειοθελώς τη ζωή τους.

Παρότι «υποβοηθούμενος θάνατος» και «ευθανασία» αναφέρονται και τα δύο στη μέθοδο τερματισμού της ζωής με ιατρική βοήθεια, πρόκειται για δύο διαδικασίες με διαφορετικά χαρακτηριστικά. Και οι δύο αυτές πρακτικές, όμως, αποτελούν αντικείμενο συζητήσεων και διαφορετικών νομικών και ηθικών προσεγγίσεων σε διάφορα μέρη του κόσμου.

Υποβοηθούμενη Αυτοκτονία:

-Στην υποβοηθούμενη αυτοκτονία, ο ίδιος ο ασθενής λαμβάνει την απόφαση και εκτελεί την πράξη μόνος του.

-Συνήθως, παρέχεται φάρμακο ή άλλο μέσο τερματισμού της ζωής από γιατρό ή άλλο επαγγελματία υγείας, αλλά ο ασθενής έχει την απόλυτη εξουσία να το χρησιμοποιήσει ή όχι.

-Σε ορισμένες χώρες και περιοχές του κόσμου, όπως στην Ελβετία και στις ΗΠΑ, η ιατρικά υποβοηθούμενη αυτοκτονία είναι νόμιμη.

Ευθανασία:

-Η ευθανασία αναφέρεται στην πράξη ενός ατόμου (συνήθως ενός γιατρού) που εκτελεί τη θανατική πράξη ενός ασθενούς με τη συναίνεση του ασθενούς.

-Σε αντίθεση με την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, όπου ο ασθενής εκτελεί την πράξη, στην ευθανασία η πράξη γίνεται από άλλο άτομο.

-Η ευθανασία είναι πιο πολύπλοκη νομικά και ηθικά αμφιλεγόμενη από τον υποβοηθούμενο θάνατο.

-Σε ορισμένες χώρες, όπως η Ολλανδία και το Βέλγιο, η ευθανασία είναι νόμιμη σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, υπό αυστηρές νομικές προϋποθέσεις.

Βέλγιο, Λουξεμβούργο και Ισπανία:

Το Βέλγιο ήταν η δεύτερη χώρα που υιοθέτησε την ευθανασία και την υποβοηθούμενη αυτοκτονία τον Μάιο του 2002, και με παρόμοιες επιφυλάξεις με αυτές της Ολλανδίας.

Το 2014 προχώρησε περισσότερο από την Ολλανδία, επιτρέποντας σε ανίατα άρρωστα παιδιά όλων των ηλικιών να ζητούν επίσης τη διαδικασία, με τη συγκατάθεση των γονέων τους.

Το Λουξεμβούργο, με τη σειρά του, αποποινικοποίησε την ευθανασία και την υποβοηθούμενη θανάτωση το 2009.

Τον Ιούνιο του 2021 ακολούθησε και η Ισπανία, η οποία νομιμοποίησε και τις δύο πρακτικές.

Υποβοηθούμενος θάνατος: Ελβετία, Αυστρία, Ιταλία

Η Ελβετία, η οποία απαγορεύει την ευθανασία, επιτρέπει εδώ και δεκαετίες την υποβοηθούμενη αυτοκτονία, καθιστώντας την τον πρώτο προορισμό για ασθενείς από όλη την Ευρώπη που αναζητούν βοήθεια για να τερματίσουν τον πόνο τους.

Η ανάπτυξη του λεγόμενου «τουρισμού αυτοκτονίας» προκάλεσε μεγάλη κοινωνική ταραχή στην Ελβετία, αλλά οι αρχές αποφάσισαν το 2011 να μην περιορίσουν την πρακτική αυτή.

Η γειτονική Αυστρία, ένα σταθερά καθολικό έθνος, νομιμοποίησε επίσης την υποβοηθούμενη αυτοκτονία το 2022, αφού το συνταγματικό της δικαστήριο έκρινε ότι η χώρα παραβιάζει τα θεμελιώδη δικαιώματα των πολιτών καθιστώντας την παράνομη.

Αντιθέτως, το συνταγματικό δικαστήριο της Ιταλίας απέρριψε την αίτηση για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σχετικά με την αποποινικοποίηση του υποβοηθούμενου θανάτου, κρίνοντας ότι μια τέτοια ψηφοφορία δεν θα μπορούσε να προστατεύσει τους πιο αδύναμους. Ωστόσο, το δικαστήριο έκρινε ότι δεν θα πρέπει πάντα να είναι τιμωρητέο το να βοηθά κανείς κάποιον με «αφόρητα» σωματικά ή ψυχολογικά βάσανα να αυτοκτονήσει.

Σκωτία, Βρετανία

Το θέμα αποτελεί επίσης αντικείμενο δημόσιου ενδιαφέροντος, τόσο στη Βρετανία, όπου μια κοινοβουλευτική έρευνα εξετάζει το αν θα πρέπει να νομιμοποιηθεί η υποβοήθηση του θανάτου, όσο και στη Σκωτία. Στη Σκωτία, μάλιστα, κατατέθηκε ενώπιον της Βουλής τον Μάρτη του 2024 νομοσχέδιο για την Ιατρικώς Υποβοηθούμενη Αυτοκτονία για Ενήλικες με Καταληκτική Νόσο, το οποίο θα δίνει το δικαίωμα σε διανοητικά ικανούς ενήλικες, οι οποίοι έχουν διαγνωστεί με καταληκτική νόσο, να δώσουν τέλος στη ζωή τους. Σύμφωνα με δημοσκόπηση, η πρακτική αυτή βρίσκει σύμφωνο το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.

Ο νόμος θα περιέχει ασφαλιστικές δικλείδες, όπως την ανεξάρτητη αξιολόγηση από δύο γιατρούς και μια 14ήμερη περίοδο χαλάρωσης. Θα απαιτείται επίσης από εκείνους που θα ζητούν να υποβληθούν στην πρακτική αυτή να έχουν ζήσει στη Σκωτία για τουλάχιστον ένα χρόνο. Οι αιτούντες θα πρέπει να χορηγούν οι ίδιοι την ουσία που θα δώσει τέλος στη ζωή τους.

Οι πολέμιοι της νομοθεσίας στη Σκωτία υποστηρίζουν ότι η δημοσκόπηση δεν αντανακλά την αλλαγή στις απόψεις όταν τονιστούν οι κίνδυνοι της πρακτικής.

Η σχετική ψηφοφορία στο κοινοβούλιο της Σκωτίας αναμένεται να πραγματοποιηθεί σε σε αρκετούς μήνες από σήμερα.

Η ημιαυτόνομη κυβέρνηση της Σκωτίας, η οποία έχει τον έλεγχο τομέων όπως η υγειονομική περίθαλψη, η παιδεία και σε κάποιο βαθμό η φορολογία, έχει στο παρελθόν αποκλίνει σε πολιτικές από τις άλλες τρεις χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου: Αγγλία, Ουαλία και Βόρεια Ιρλανδία.

Ο ηγέτης των Εργατικών στη Βρετανία, Κιρ Στάρμερ, ο οποίος, σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός, έχει εκφράσει την επιθυμία να νομιμοποιηθεί η ευθανασία μετά τις επόμενες εκλογές.

Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ένας τέτοιος νόμος θα ήταν μάλλον δύσκολο να ψηφιστεί και να εφαρμοστεί εδώ, κυρίως λόγω της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης και επιρροής της εκκλησίας, αφού, σύμφωνα με το δόγμα, ο άνθρωπος δεν έχει κανένα δικαίωμα στην απόφαση τερματισμού της ζωής του, θεωρείται αμαρτία. Σύμφωνα με την ψυχοθεραπεύτρια, «δύσκολη ήταν και η καύση των νεκρών, αλλά στην πορεία εφαρμόστηκε. Πιστεύω ότι είναι δύσκολο έως απίθανο να συμβεί. Εφόσον, όμως, ακολουθούμε τα ευρωπαϊκά πρότυπα σαν χώρα, ίσως συμβεί και αυτό κάποια στιγμή».

Σημείωση: Το περιεχόμενο του παρόντος άρθρου παρέχεται για ενημερωτικούς και μόνο σκοπούς και δεν αποτελεί ιατρική συμβουλή. Εάν αντιμετωπίζετε προβλήματα ψυχικής υγείας ή αναγνωρίζετε ότι κάποιος αγαπημένος σας χρειάζεται βοήθεια, παρακαλούμε συμβουλευτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας. Μπορείτε επίσης να επικοινωνήσετε με την 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την Αυτοκτονία στον αριθμό 1018 ή να επισκεφθείτε την ιστοσελίδα του Υπουργείου Υγείας για περισσότερες πληροφορίες και υποστήριξη.