Εντεκα νησιά μετατρέπονται σε εργαστήρια

Σε… εργαστήρια τεχνολογιών αιχμής στην αποθήκευση ενέργειας μετατρέπονται τα μικρά νησιά του Αιγαίου και των Κυκλάδων που δεν θα διασυνδεθούν με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας. Τα αυτόνομα νησιωτικά συστήματα ηλεκτρισμού βρίσκονται διεθνώς στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος των μεγάλων εταιρειών που προωθούν καινοτόμους υβριδικές τεχνολογίες (παραγωγή ενέργειας από ΑΠΕ και αποθήκευση σε μπαταρίες), δεδομένου ότι αυτές δεν είναι ακόμη ώριμες για να εφαρμοστούν σε μεγάλης κλίμακας έργα.  Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχοντας αξιολογήσει ότι η αποθήκευση ενέργειας αποτελεί προϋπόθεση για την επίτευξη των στόχων μηδενικού αποτυπώματος άνθρακα μέχρι το 2050, μέσω της πρωτοβουλίας Clean Energy for EU Islands Initiative, που υπεγράφη τον Μάιο του 2017 στη Βαλέτα της Μάλτας, άνοιξε τον δρόμο για τη στήριξη πιλοτικών έργων αποθήκευσης σε 1.000 ευρωπαϊκά νησιά από 13 χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Οι ελληνικοί στόχοι

Η Ελλάδα, έχοντας θέσει τους δικούς της δεσμευτικούς στόχους για την κλιματική αλλαγή, συμμετέχει στην εν λόγω πρωτοβουλία προκρίνοντας τα υβριδικά για την αντικατάσταση των ρυπογόνων μονάδων ντίζελ της ΔΕΗ στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, ανοίγοντας παράλληλα τον δρόμο και για την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης.  Η περίπτωση της Αστυπάλαιας και της επένδυσης Smart & Sustainable Island της Volkswagen, η οποία θα συνδυαστεί και με την εγκατάσταση υβριδικού συστήματος που θα συνδυάζει παραγωγή από ΑΠΕ –αιολική και ηλιακή– με αποθήκευση ενέργειας σε μπαταρίες, αποτελεί μέρος της πράσινης ατζέντας της κυβέρνησης για τη μετάβαση των ελληνικών νησιών από τα ορυκτά καύσιμα στις καθαρές μορφές ενέργειας. Εχει προηγηθεί η Τήλος, η οποία λειτουργεί από το 2018 υβριδικό σταθμό παραγωγής ενέργειας, έργο που εγκρίθηκε πρώτο ανάμεσα σε 80 ανταγωνιστικά ευρωπαϊκά πρότζεκτ, εξασφαλίζοντας ευρωπαϊκή χρηματοδότηση ύψους 11 εκατ. ευρώ. Το έργο της ελληνικής εταιρείας Eunice, που προωθήθηκε σε συνεργασία με τον ΔΕΔΔΗΕ, το Πανεπιστήμιο Πειραιά και  τη WWE Ελλάς, περιλαμβάνει μία ανεμογεννήτρια, ένα φωτοβολταϊκό πάρκο, μονάδα αποθήκευσης ενέργειας κι ένα πρωτότυπο σύστημα διαχείρισης που ελέγχει σε πραγματικό χρόνο την παραγωγή ενέργειας και μέσω της μπαταρίας τροφοδοτεί το δίκτυο με σταθερή και εγγυημένη ενέργεια. Από το 2019 εξάλλου τέθηκε σε λειτουργία και το υβριδικό της ΔΕΗ στην Ικαρία, που είχε σχεδιαστεί 10 χρόνια νωρίτερα. Ακόμη ένα έργο της ΤΕΡΝΑ, που κέρδισε τον διαγωνισμό του ΚΑΠΕ για τη μετατροπή του Aη Στράτη σε πράσινο νησί, δρομολογήθηκε τις προηγούμενες ημέρες. Το εμβληματικό έργο θα γίνει με μπαταρίες Tesla, ανεμογεννήτριες Energon και φωτοβολταϊκά «Σπυρόπουλος» και θα καλύπτει σε ποσοστό πάνω από 85% τις ανάγκες του νησιού σε ηλεκτροδότηση.

Στο στόχαστρο ελληνικών και ξένων εταιρειών που δραστηριοποιούνται στις ΑΠΕ βρίσκονται συνολικά 11 μικρά νησιά, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στα πλάνα του ΑΔΜΗΕ για διασύνδεση με το ηπειρωτικό σύστημα της χώρας, και συγκεκριμένα:  Αγαθονήσι, Αγ. Ευστράτιος, Ανάφη, Αντικύθηρα, Αρκιοί, Αστυπάλαια, Δονούσα, Ερεικούσα, Μεγίστη, Οθωνοί και Γαύδος. Το επενδυτικό ενδιαφέρον για υβριδικά συστήματα ωστόσο δεν περιορίζεται στα πολύ μικρά νησιά, αλλά επεκτείνεται στο σύνολο των ελληνικών νησιών μη εξαιρουμένων των μεγάλων – τη Ρόδο και την Κρήτη. Η ηλεκτρική διασύνδεση των Κυκλάδων, των νησιών του Β. Αιγαίου και της Κρήτης δημιουργεί έδαφος για αύξηση της δυναμικότητας των ΑΠΕ, ο «στοχαστικός» χαρακτήρας όμως των οποίων, για να αντιμετωπιστεί, απαιτεί και τεχνολογίες αποθήκευσης ενέργειας. Η αποθήκευση θα μπορεί να διασφαλίσει ότι τα αιολικά και φωτοβολταϊκά που θα εγκατασταθούν στο σύστημα θα μπορούν να προσφέρουν ενέργεια και ισχύ με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, καθώς η διαθεσιμότητα της ενέργειας που παράγουν δεν συμπίπτει πάντα με τη ζήτηση.

Μέχρι σήμερα έχουν χορηγηθεί περίπου 155 άδειες παραγωγής για την εγκατάσταση υβριδικών σταθμών στα μη διασυνδεδεμένα νησιά, ενώ εκκρεμεί στη ΡΑΕ η αξιολόγηση επιπλέον περίπου 30 αιτήσεων. Ωστόσο η απουσία ενός ολοκληρωμένου θεσμικού πλαισίου, που θα προβλέπει και το καθεστώς ενίσχυσης της παραγόμενης ενέργειας, έχει «παγώσει» την υλοποίηση των υφιστάμενων επενδυτικών σχεδίων, ενώ σε αναμονή βρίσκονται και νέοι επενδυτές, μεταξύ των οποίων από τους μεγαλύτερους ξένους και εγχώριους ομίλους, για τη δρομολόγηση νέων επενδυτικών σχεδίων.

Μεταξύ αυτών, η γερμανική εταιρεία Αccusol, η οποία συνεργάζεται με τη Siemens και εξασφάλισε προσφάτως άδειες για εγκατάσταση υβριδικών μονάδων παραγωγής σε 9 ελληνικά νησιά, η πρωτοπόρος στις υβριδικές τεχνολογίες Siemens – Gamesa, που εγκατέστησε το 2007 το πρώτο υβριδικό πάρκο στα νησιά Γκαλάπαγκος και ολοκλήρωσε πρόσφατα μια νέα υβριδική μονάδα στο νησί Μιντόρο στις Φιλιππίνες, είναι έτοιμη να εγκαταστήσει υβριδικές μονάδες και στα ελληνικά νησιά μόλις εγκριθεί το νοµικό πλαίσιο για το καθεστώς στήριξης των υβριδικών έργων. Σχέδια για εγκατάσταση υβριδικών έργων έχει και η γαλλική Akuo, επίσης πρωτοπόρος στη συγκεκριμένη τεχνολογία. «Η Αkuo ιστορικά έχει ξεκινήσει να δουλεύει πολύ με νησιά και να δίνει λύσεις ηλεκτροδότησης με τεχνολογίες ΑΠΕ, οπότε ήταν οφθαλμοφανές ότι κάποια στιγμή θα έφθανε και στην Ελλάδα που έχει πολλά νησιά, για να προσφέρει την εμπειρία την οποία έχει αναπτύξει εδώ και 14 χρόνια», δηλώνει στην «Κ» ο πρόεδρος της Akuo, Εric Scotto. Από ελληνικής πλευράς ξεχωρίζουν οι επενδύσεις της ΤΕΡΝΑ για τα εμβληματικά έργα αντλησιοταμίευσης στην Αμφιλοχία του νομού Αιτωλοακαρνανίας και στο Αμάρι της Κρήτης. Η αντλησιοταμίευση είναι η πλέον δοκιμασμένη και ανταγωνιστική λύση αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας με διάρκεια ζωής έως 50 έτη, όταν η καλύτερη εναλλακτική τεχνολογία –οι μπαταρίες– έχει μικρότερη αποθηκευτική ικανότητα, πολλαπλάσιο κόστος λόγω της ανεπάρκειας αποθεμάτων της πρώτης ύλης (λίθιο) και διάρκεια ζωής έως δέκα χρόνια.

Η Αστυπάλαια θα αναδειχθεί σε παγκόσμιο πρότυπο ηλεκτροκίνησης

Τον ενεργειακό κόσμο του μέλλοντος φέρνει πιο κοντά το project «Smart & Sustainable Island» της Volkswagen στην Αστυπάλαια. Η επιλογή ενός μικρού νησιού μη διασυνδεδεμένου με το ηπειρωτικό σύστημα για την εφαρμογή ενός πιλοτικού προγράμματος ηλεκτροκίνησης και ενεργειακής αυτονόμησης δεν είναι τυχαία. Το μοντέλο μιας οικονομίας με μηδενικούς ρύπους που η Ευρώπη έχει οραματιστεί για το 2050, σήμερα μπορεί να έχει ολοκληρωμένη εφαρμογή μόνο σε μικρά αυτόνομα συστήματα που δεν απαιτούν μεγάλης κλίμακας επενδύσεις σε καινοτόμες τεχνολογίες, όπως η αποθήκευση ενέργειας.

Παράλληλα, τέτοιου είδους επενδύσεις που θα αποτελέσουν πρότυπο για στοχευμένες αντίστοιχες εφαρμογές και σε άλλα ελληνικά νησιά, ανοίγουν τον δρόμο για την ωρίμανση της τεχνολογίας αποθήκευσης ενέργειας που θα δώσει τη δυνατότητα σε μεγαλύτερης κλίμακας επενδύσεις, απαραίτητες για την επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για την κλιματική αλλαγή. Το project «Smart & Sustainable Island», που παρουσίασαν την περασμένη Τετάρτη η ελληνική κυβέρνηση και ο όμιλος Volkswagen, θα μετατρέψει την Αστυπάλαια σε παγκόσμιο πρότυπο ηλεκτροκίνησης και αυτονόμησης μέσω ΑΠΕ.

Περιλαμβάνει ολοκληρωμένο σχέδιο μετακινήσεων με ηλεκτρικά οχήματα, υποδομές ολοκληρωμένου δικτύου φόρτισης, εισαγωγή καινοτόμων υπηρεσιών συγκοινωνίας κατά παραγγελία μέσω ψηφιακών εφαρμογών, υπηρεσίες διαμοιρασμού οχημάτων, e-μοτοποδηλάτων και e-ποδηλάτων που θα μπορούν να χρησιμοποιούν οι πολίτες οποιαδήποτε ώρα της ημέρας και της χρήσης ΑΠΕ, όπως και δοκιμής νέων τεχνολογιών στην αυτόνομη οδήγηση. Τα οχήματα δημόσιας χρήσης καθώς και τα οχήματα κοινής ωφελείας στο νησί –αστυνομίας, ΕΚΑΒ και δημόσιου τομέα– θα αντικατασταθούν από ηλεκτρικά με τη βοήθεια του Volkswagen Group. Στόχος του προγράμματος, όπως τονίζει στην «Κ» η γ.γ. Ενέργειας Αλεξάνδρα Σδούκου, είναι η κατ’ ελάχιστον κάλυψη της νέας ζήτησης φόρτισης των ηλεκτροκίνητων οχημάτων να γίνει από ενέργεια που θα προέρχεται από ΑΠΕ.

Στόχος τόσο για την Αστυπάλαια, όσο και για το σύνολο των μη διασυνδεδεμένων νησιών, σύμφωνα με την κ. Σδούκου, είναι η ισχύς από ΑΠΕ να φτάσει στο 60%. Σήμερα, το κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος που παράγεται από τις ντιζελογεννήτριες είναι πολύ υψηλό, φτάνοντας –κατά μέσον όρο– τα 250 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Μεγάλο μέρος του κόστους αυτού «κοινωνικοποιείται» και μετακυλίεται στους καταναλωτές σε όλη την Ελλάδα, μέσω των χρεώσεων ΥΚΩ.

«Τόσο στα νησιά που δεν θα διασυνδεθούν με την ηπειρωτική Ελλάδα, όσο και σε αυτά που θα διασυνδεθούν, το υπουργείο εξετάζει τη δυνατότητα ανάπτυξης υβριδικών συστημάτων που θα ενισχύσουν τη διείσδυση της παραγωγής ΑΠΕ και θα περιορίσουν την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τις ρυπογόνες μονάδες πετρελαίου», αναφέρει η κ. Σδούκου.

Επισημαίνει επίσης ότι πέραν των μέτρων για την ανάπτυξη της ηλεκτροπαραγωγής από «καθαρή» ενέργεια στα νησιά, λαμβάνονται μέτρα και δίνονται αυξημένα κίνητρα σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα για την προώθηση της ηλεκτροκίνησης. «Η εμπειρία από το project της Αστυπάλαιας θα είναι πολύτιμη για την υλοποίηση στοχευμένων στρατηγικών για την ηλεκτροκίνηση και σε άλλα ελληνικά νησιά», τονίζει η κ. Σδούκου.