Εορτασμός του Πάσχα

Ως γνωστόν το Πάσχα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την εαρινή πανσέληνο, ή ακριβολογώντας και σύμφωνα με τον Κανόνα που η Α’ Οικουμενική Σύνοδος της Νίκαιας επί Μ. Κωνσταντίνου καθόρισε: «Το χριστιανικό Πάσχα εορτάζεται την πρώτη Κυριακή μετά την πανσέληνο που θα συμβεί την ημέρα της εαρινής ισημερίας ή μετά από αυτή. Αν η πανσέληνος συμβεί Κυριακή τότε το Πάσχα θα εορτάζεται την επόμενη Κυριακή».

Σύμφωνα λοιπόν με τον ισχύοντα και αποδεκτό από όλες τις χριστιανικές εκκλησίες, (Ορθόδοξη, Καθολική και Προτεσταντική) παραπάνω Κανόνα της Οικ. Συνόδου, και δεδομένου ότι υπήρξε πανσέληνος την Τρίτη 7 Απριλίου, το φετινό Πάσχα θα έπρεπε να εορτασθεί την πρώτη Κυριακή μετά από αυτήν, δηλαδή την Κυριακή 12 Απριλίου, και μάλιστα σε κοινό εορτασμό με τη Δυτική Εκκλησία.

Advertisement

Η διαφοροποίηση  -δηλ. η μετατόπιση της ημερομηνίας κατά μία εβδομάδα- προέκυψε λόγω του γεγονότος ότι η Ανατολική Εκκλησία εξακολουθεί να προσδιορίζει το χρόνο της πανσελήνου βάσει του Κύκλου του Μέτωνος. Η μέθοδος αυτή, σωστή θεωρούμενη τους πρώτους μεταχριστιανικούς αιώνες, αποδείχθηκε ότι περιέχει σφάλματα τα οποία άρχισαν να γίνονται εμφανή μετά την πάροδο πολλών ετών. Το λάθος αυτό, συσσωρευτικά λειτουργώντας, κυμαίνεται στην εποχή μας από 4 μέχρι 6 ημέρες. Το γεγονός λοιπόν ότι φέτος, η βάσει του Κύκλου του Μέτωνος πανσέληνος έχει προσδιορισθεί (λανθασμένα) στις 12 Απριλίου (αντί της πραγματικής 7 Απριλίου), όρισε την ημερομηνία του Πάσχα για την πρώτη Κυριακή μετά από αυτήν, δηλαδή στις 19 Απριλίου.

Το αστρονομικό αυτό λάθος κυρίως, και δευτερευόντως ή σπανιότερα ο καθορισμός της εαρινής ισημερίας κατά 13 ημέρες αργότερα της πραγματικής – δηλ. στις 3 Απριλίου – λόγω του υπολογισμού της βάσει του Ιουλιανού (παλαιού) ημερολογίου, στερούν συχνά τον χριστιανικό κόσμο από έναν κοινό εορτασμό της Ανάστασης. Ας σημειωθεί εδώ ότι με το πέρασμα των αιώνων και λόγω της αυξανόμενης διαφοράς μεταξύ των δύο ημερολογίων, οι κοινοί εορτασμοί θα βαίνουν μειούμενοι. Η Δυτική Εκκλησία διόρθωσε νωρίς και τα δύο αυτά σφάλματα υπολογίζοντας την ημερομηνία της εαρινής ισημερίας με το νέο Γρηγοριανό ημερολόγιο, αλλά και την ημερομηνία της πανσελήνου με τον σωστό τρόπο ώστε αυτή να ερμηνεύει και το γράμμα αλλά και το πνεύμα του Κανόνα της Νίκαιας.

Με την ευκαιρία αυτή σημειώνω ότι η αρχική επινόηση του νέου ημερολογίου ήταν Βυζαντινή – Ελληνική. Ο Νικηφόρος Γρηγοράς, φιλόσοφος, ρήτορας, αστρονόμος και ιστοριογράφος ο οποίος γεννήθηκε στην Ηράκλεια του Πόντου το 1293 και πέθανε στην Κωνσταντινούπολη, παρέθεσε την πρώτη επιστημονικά τεκμηριωμένη εισήγηση αλλαγής του ημερολογίου δύο ολόκληρους αιώνες πριν από την εισαγωγή του υιοθετημένου επί εποχής Πάπα Γρηγορίου νέου ημερολογίου, (το 1582), στην οποία ο Γρηγοράς κατέληξε αξιοποιώντας τις αστρονομικές του παρατηρήσεις και επανατοποθετώντας την εαρινή ισημερία. Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Ανδρόνικος Β’ αντιλήφθηκε και αποδέχθηκε την απόδειξη του Γρηγορά, αναλογιζόμενος όμως την σύγχυση που θα προκαλούσε μια τέτοια μεταβολή στην αυτοκρατορία του, προτίμησε το πλέον ανώδυνο, δηλ. να εξακολουθήσει το πράγμα όπως πριν και να παραμείνει όπως ήταν.