Επτά απαντήσεις από τους ΝΥΤ για τα εμβόλια

Τα εμβόλια κατά της Covid-19 χορηγούνται καθημερινά σε περίπου τρία εκατομμύρια ανθρώπους στις ΗΠΑ. Και κάθε νέα δόση συνοδεύεται από καινούργια ερωτήματα σχετικά με το τι θα πρέπει να περιμένουμε μετά τον εμβολιασμό.

Ερώτηση: «Έχω ακούσει ότι οι παρενέργειες από τα εμβόλια κατά της Covid, ιδιαίτερα μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης, μπορεί να είναι αρκετά σοβαρές. Θα πρέπει να ανησυχήσω;»

Απάντηση: Βραχύβιες παρενέργειες όπως κόπωση, πονοκέφαλος, μυϊκοί πόνοι και πυρετός είναι πιο συχνές μετά τη δεύτερη δόση τόσο του εμβολίου των Pfizer/BioNTech όσο και της Moderna, τα οποία χορηγούνται σε δύο δόσεις.

Φωτ. REUTERS/ Thilo Schmuelgen

Οι ασθενείς που  αντιμετωπίζουν δυσάρεστες παρενέργειες μετά τη δεύτερη δόση, περιγράφουν συχνά το συναίσθημα αυτό σαν να περνούν μια άσχημη γρίπη και χρησιμοποιούν εκφράσεις όπως «με εξάντλησε» ή «δεν μπορούσα να κάνω τίποτα για δύο ημέρες». Κατά τη διάρκεια των μελετών για τα εμβόλια, συνίστατο στους ασθενείς να προγραμματίσουν δύο ημέρες ρεπό από την εργασία τους μετά τη δεύτερη δόση, στην περίπτωση που θα χρειαζόταν να παραμείνουν στο κρεβάτι για μια ή δύο ημέρες.

Σύμφωνα με πληροφορίες που συνελέγησαν από το v-safe, το εργαλείο που είναι προσβάσιμο μέσω Smartphone και χρησιμοποιείται για την ιχνηλάτηση των παρενεργειών μετά τον εμβολιασμό, δείχνουν μια αύξηση στις καταγεγραμμένες παρενέργειες μετά τη δεύτερη δόση.

Ειδικότερα, περίπου το 29% έκανε λόγο για αίσθημα κόπωσης μετά την πρώτη δόση των Pfizer/BioNTech,  αλλά αυτό το ποσοστό σκαρφάλωσε σε 50% μετά τη χορήγηση της δεύτερης δόσης.

Οι αναφορές για μυϊκούς πόνους αυξήθηκαν από 17% μετά την πρώτη δόση σε 42% μετά τη δεύτερη. Ενώ μόλις το 7% είχε ρίγη και πυρετό μετά την πρώτη δόση, το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σε περίπου 26% μετά τη δεύτερη δόση.

Οι New York Times πήραν συνέντευξη από δεκάδες νεοεμβολιασθέντες τις επόμενες ημέρες μετά τον εμβολιασμό τους. Έκαναν λόγο για ένα εύρος αντιδράσεων, από μηδενικές αντιδράσεις μέχρι ανεξέλεγκτο ρίγος και «εγκεφαλική ομίχλη». Παρόλο που όλα αυτά δεν είναι ευχάριστα, αποτελούν σημάδι ότι το ανοσοποιητικό μας σύστημα ετοιμάζει μια ισχυρή αντίδραση στο εμβόλιο.

Ερώτηση: «Αληθεύει ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να υποφέρουν από σοβαρότερες παρενέργειες σε σχέση με τους άνδρες;»

Απάντηση: Μια ανάλυση από τις πρώτες 13,7 εκατ. δόσεις εμβολίων κατά της Covid που χορηγήθηκαν σε Αμερικανούς, διαπίστωσε ότι η παρενέργειες ήταν πιο συχνές στις γυναίκες. Και ενώ οι σοβαρές αντιδράσεις του οργανισμού σε εμβόλιο κατά της Covid είναι σπάνιες, σχεδόν όλα τα περιστατικά αναφυλαξίας ή επικίνδυνων αλλεργικών αντιδράσεων, αφορούσαν γυναίκες.

Φωτ. REUTERS/ Carlos Osorio

Η διαπίστωση ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να αναφέρουν και να εμφανίσουν δυσάρεστες παρενέργειες από το εμβόλιο κατά της Covid, ισχύει και σε περιπτώσεις άλλων εμβολίων. Οι γυναίκες και τα νέα κορίτσια μπορούν να παράγουν έως και δύο φορές περισσότερα αντισώματα αφότου τους χορηγηθούν εμβόλια κατά της γρίπης, της ιλαράς, της παρωτίτιδας και ερυθράς (M.M.R.) καθώς και κατά της ηπατίτιδας Α και Β. Μια μελέτη διαπίστωσε ότι εδώ και περίπου τρεις δεκαετίες, το 80% όλων των αναφυλακτικών αντιδράσεων από εμβόλια σε ενήλικες, αφορά γυναίκες.

Παρόλο που είναι αλήθεια ότι οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν παρενέργειες σε σχέση με τους άντρες, το υψηλότερο ποσοστό παρενεργειών στις γυναίκες έχει και μια βιολογική εξήγηση. Τα οιστρογόνα μπορούν να προκαλέσουν ανοσολογική απόκριση, ενώ η τεστοστερόνη μπορεί να την αμβλύνει. Επιπλέον, πολλά από τα γονίδια που σχετίζονται με το ανοσοποιητικό μας βρίσκονται στο χρωμόσωμα Χ, από το οποίο οι γυναίκες διαθέτουν δύο αντίγραφα ενώ οι άνδρες μόνο ένα.

Αυτές οι διαφορές μπορούν να εξηγήσουν γιατί πολύ περισσότερες γυναίκες από ότι άνδρες υποφέρουν από αυτοάνοσα νοσήματα, τα οποία εμφανίζονται όταν μια ισχυρή ανοσοαπόκριση επιτίθεται στους υγιείς ιστούς του σώματος.

Ερώτηση: «Δεν εμφάνισα καθόλου παρενέργειες. Αυτό σημαίνει ότι το ανοσοποιητικό μου δεν αντέδρασε και ότι το εμβόλιο δεν λειτουργεί;»

Απάντηση: Όλη η προσοχή στρέφεται στις παρενέργειες, αλλά αν κοιτάξουμε τα στοιχεία από τις κλινικές δοκιμές των εμβολίων αλλά και από τον πραγματικό κόσμο, θα δούμε ότι πολλοί άνθρωποι δεν  εμφανίζουν καμία παρενέργεια πέρα από έναν απλό πόνο στο μπράτσο.

Στις κλινικές δοκιμές του εμβολίου της Pfizer, περίπου ένας στους τέσσερις ασθενείς δεν ανέφερε καθόλου παρενέργειες. Στις δοκιμές της Moderna, το 57% των ασθενών (ηλικίας 64 ετών ή νεότεροι) ανέφεραν παρενέργειες μετά την πρώτη δόση –ποσοστό που ανέβηκε σε 82% μετά τη δεύτερη δόση -, κάτι που σημαίνει ότι περίπου ένας στους πέντε ασθενείς δεν ανέφερε καμία αντίδραση μετά τη δεύτερη δόση.

Η έλλειψη παρενεργειών δεν σημαίνει ότι το εμβόλιο δεν λειτουργεί, αναφέρει ο Δρ. Πολ Όφιτ, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής για τα εμβόλια του Οργανισμού Τροφίμων και Φαρμάκων. Ο Δρ. Όφιτ σημείωσε ότι κατά τη διάρκεια των κλινικών δοκιμών των εμβολίων, ένας σημαντικός αριθμός συμμετεχόντων δεν ανέφερε παρενέργειες, και παρόλα αυτά από τις δοκιμές προέκυψε ότι περίπου 95% προστατευόταν από το εμβόλιο.

«Αυτό είναι η απόδειξη πως δεν χρειάζεται να εμφανίσει κανείς παρενέργειες για να έχει την προστασία του εμβολίου», ανέφερε ο ίδιος.

Στην πραγματικότητα, κανένας δεν γνωρίζει γιατί μερικοί άνθρωποι εμφανίζουν πολλές παρενέργειες και άλλοι καθόλου. Ξέρουμε ωστόσο ότι οι νεότεροι άνθρωποι χτίζουν ισχυρότερες ανοσολογικές αποκρίσεις στα εμβόλια σε σχέση με τους μεγαλύτερους, των οποίων τα ανοσοποιητικά συστήματα αποδυναμώνονται όλο και περισσότερο με τα χρόνια.

Οι γυναίκες εμφανίζουν συνήθως ισχυρότερες ανοσοαποκρίσεις συγκριτικά με τους άνδρες. Αλλά και πάλι, αυτές οι διαφορές δεν σημαίνουν ότι κάποιος δεν προστατεύεται αν δεν αισθανθεί τίποτα μετά τον εμβολιασμό του.

Φωτ. REUTERS/ Cagla Gurdogan

Οι επιστήμονες εξακολουθούν να μην είναι σίγουροι σχετικά με το πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια σε άτομα των οποίων τα ανοσοποιητικά ίσως να έχουν αποδυναμωθεί εξαιτίας συγκεκριμένων ιατρικών προβλημάτων, όπως οι θεραπείες για τον καρκίνο ή η μόλυνση από τον ιό HIV ή επειδή παίρνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα. Ωστόσο, οι περισσότεροι ειδικοί πιστεύουν ότι τα εμβόλια παρέχουν και σε αυτούς τους ασθενείς κάποια προστασία κατά της Covid.

Η ουσία είναι ότι παρόλο που οι ανοσοαποκρίσεις σε ατομικό επίπεδο μπορεί να ποικίλουν, τα στοιχεία που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι στιγμής δείχνουν ότι και τα τρία εμβόλια που έχουν εγκριθεί μέχρι στιγμής στις ΗΠΑ (Pfizer/BioNTech, Moderna και Johnson & Johnson) είναι αποτελεσματικά στο να παρέχουν προστασία ενάντια σε σοβαρή νόσηση και θάνατο από  Covid.

Ερώτηση: «Μπορώ να πάρω παυσίπονο μετά τον εμβολιασμό μου;»

Απάντηση: «Είναι εντάξει» να ανακουφίζουμε τις παρενέργειες με ένα παυσίπονο,  λέει ο Δρ. Όφιτ, αλλά αν δεν το χρειαζόμαστε πραγματικά, μας συμβουλεύει «να μην το πάρουμε».

Ενώ οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι είναι ασφαλές να παίρνουμε παυσίπονα για να καταπραΰνουμε οποιοδήποτε αίσθημα δυσφορίας μετά τον εμβολιασμό, συμβουλεύουν να αποφεύγουμε την προληπτική χρήση τους αμέσως μετά τον εμβολιασμό ή αν τα συμπτώματα που θα εμφανίσουμε είναι διαχειρίσιμα και χωρίς τη χρήση παυσίπονων.

Η ανησυχία με τη χρήση παυσίπονων όταν δεν είναι απαραίτητα, έχει να κάνει με το ότι ενδέχεται να αμβλύνουν κάποιες από τις επιδράσεις του εμβολίου.

Ερώτηση: «Είναι χειρότερες οι παρενέργειες αν κάποιος έχει ήδη νοσήσει από Covid;»

Απάντηση: Έρευνα και ανέκδοτες επιστημονικές αναφορές έχουν δείξει ότι όσοι είχαν διαγνωστεί με Covid πριν τον εμβολιασμό τους, ίσως να εμφανίσουν ισχυρότερη αντίδραση και περισσότερες παρενέργειες μετά την πρώτη δόση του εμβολίου, συγκριτικά με αυτούς που δεν μολύνθηκαν ποτέ από τον νέο κορωνοϊό.

Μια ισχυρή αντίδραση στην πρώτη δόση του εμβολίου ίσως αποτελεί και σημάδι ότι κάποιος έχει ήδη μολυνθεί από Covid, ακόμη και αν δεν το γνωρίζει.

Φωτ. REUTERS/ Carlos Osorio

Αν είχατε κάποια στιγμή διαγνωστεί θετικός στην Covid-19 ή είχατε λάβει θετικό αποτέλεσμα από αιματολογικό τεστ αντισωμάτων, θα πρέπει να είστε  προετοιμασμένοι για μια ισχυρότερη αντίδραση στην πρώτη δόση, και να φροντίσετε να προγραμματίσετε δύο ημέρες ρεπό από την εργασία σας για παν ενδεχόμενο.

Αυτό συνιστάται αφενός γιατί θα είναι πολύ πιο ξεκούραστο να παραμείνετε σπίτι και να αναρρώσετε από πιθανές παρενέργειες ξαπλωμένοι στο κρεβάτι και αφετέρου επειδή οι παρενέργειες αυτές είναι πιθανό να θυμίζουν τα συμπτώματα της Covid και οι συνάδελφοί σας δεν θα θέλουν να είστε κοντά τους ούτως ή άλλως.

Ερώτηση: «Έχω νοσήσει από Covid. Αυτό σημαίνει ότι μπορώ να λάβω μόνο μία δόση;»

Απάντηση: Μελέτες έχουν δείξει ότι μία δόση ίσως να αρκεί για άτομα που έχουν προηγουμένως βρεθεί θετικοί στην Covid, αλλά μέχρι στιγμές οι κατευθυντήριες γραμμές των γιατρών δεν έχουν αλλάξει. Αν έχετε λάβει τα εμβόλια των Pfizer/BioNTech ή της Moderna, οφείλετε να προγραμματίσετε ραντεβού και για τη δεύτερη δόση ακόμη και αν έχετε νοσήσει από Covid στο παρελθόν.

Η παράλειψη της δεύτερης δόσης ίσως σας δημιουργήσει προβλήματα εάν ο εργοδότης σας ή μια αεροπορική εταιρεία σας ζητήσει αποδεικτικό εμβολιασμού στο μέλλον.

Ερώτηση: «Θα είναι τα εμβόλια αποτελεσματικά ενάντια στις νέες παραλλαγές του κορωνοϊού που έχουν εμφανιστεί ανά τον κόσμο;»

Απάντηση: Τα εμβόλια φαίνεται να είναι αποτελεσματικά κατά της παραλλαγής του νέου κορωνοϊού που προήλθε από τη Βρετανία και πλησιάζει με γρήγορο ρυθμό στο να γίνει η επικρατέστερη στις ΗΠΑ. Ωστόσο, κάποιες παραλλαγές του κορωνοϊού, ειδικά αυτές που ταυτοποιήθηκαν για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική και στη Βραζιλία, φαίνεται να είναι πιο ανθεκτικές στα αντισώματα που αναπτύσσουν οι εμβολιασμένοι.

Παρόλο που αυτό ακούγεται ανησυχητικό, έχουμε λόγους να διατηρούμε τις ελπίδες μας. Οι εμβολιασμένοι που  εκτίθενται σε μια πιο ανθεκτική παραλλαγή του κορωνοϊού, φαίνεται πως εξακολουθούν να προστατεύονται από βαριά νόσηση. Και οι επιστήμονες έχουν μια αρκετά ξεκάθαρη εικόνα των νέων παραλλαγών του ιού και δουλεύουν ήδη για την ανάπτυξη ενισχυτικών δόσεων εμβολίου, που θα έχουν ως στόχο να την αντιμετώπισή των παραλλαγών αυτών.

Φωτ. REUTERS/ Julia Rendleman

Οι εμβολιασθέντες θα πρέπει να συνεχίσουν να φορούν μάσκες σε δημόσιους χώρους και να συμμορφώνονται με τους κανόνες δημόσιας υγείας. Δεν πρέπει όμως να ζουν με τον φόβο των νέων παραλλαγών, αναφέρει ο Δρ. Πίτερ Τζ. Χότεζ, πρύτανης της Εθνικής Σχολής Τροπικής Ιατρικής στο Κολλέγιο Ιατρικής Baylor στο Χιούστον.

«Εάν έχετε εμβολιαστεί, μπορείτε να αισθάνεστε αρκετά καλά με τον βαθμό προστασίας που διαθέτετε», εξηγεί ο ίδιος. «Δεν είναι πιθανό να καταλήξετε στο νοσοκομείο ή σε ΜΕΘ με Covid.  Με τον καιρό, θα έρθει και μια πρόταση για ενισχυτική δόση εμβολίου».