Έρχεται το τέλος των γηρατειών; Πώς η επιστήμη θα μπορέσει να σταματήσει τη γήρανση

Το να γερνάμε είναι κάτι που -προς το παρόν- δεν μπορούμε να αποφύγουμε, εντούτοις υπάρχουν πολλά σημάδια ότι μπορεί στο μέλλον να είμαστε σε θέση να παρέμβουμε για να επιβραδύνουμε, ενδεχομένως ακόμη και για να σταματήσουμε, τις μοριακές διεργασίες που οδηγούν σε πολλές παθήσεις που σχετίζονται με την ηλικία.

Η πραγματικότητα είναι, όπως μεταδίδει το New Scientist, πως μέχρι την ηλικία των 50 ετών οι περισσότεροι από εμάς έχουμε τουλάχιστον μία πάθηση που σχετίζεται με την ηλικία. Μέχρι τα 85 προστίθενται και άλλες νόσοι, σοβαρές ή λιγότερο σοβαρές, διαχειρίσιμες ή μη, όπως ο καταρράκτης, η υπέρταση, ο διαβήτης, η αρθρίτιδα, η άνοια, οι νεοπλασματικές ασθένειες…

Οι ειδικοί υποστηρίζουν πως τώρα διαθέτουν μια ολοκληρωμένη κατανόηση της γήρανσης σε μοριακό και κυτταρικό επίπεδο, ενώ η εκτίμηση ότι η γήρανση μπορεί να επιβραδυνθεί ή ακόμα και να αντιστραφεί κερδίζει όλο και μεγαλύτερο έδαφος.

“Η πεποίθηση ότι η γήρανση θα μπορεί να “θεραπευτεί” εξακολουθεί να υπάρχει, υπάρχουν αισιόδοξοι παντού”, λέει η Linda Partridge, διευθύντρια του Ινστιτούτου Max Planck για τη Βιολογία της Γήρανσης στην Κολωνία. “Η ιδέα είναι σε μεγάλο βαθμό ότι θα μπορεί να προληφθεί”.

Το γιατί γερνάμε έχει συζητηθεί εδώ και πολλά χρόνια. Η γήρανση μπορεί να είναι η τυχαία αλλά αδυσώπητη συσσώρευση βλάβης στα κύτταρα. Αλλά μπορεί να είναι και βιολογικά προγραμματισμένη, στο πλαίσιο της ανάπτυξής μας από έμβρυο σε ενήλικα.

Και οι δύο υποθέσεις έχουν την εξέλιξη στον πυρήνα τους με τη μορφή της “αναπαραγωγικής ικανότητας” – της ικανότητας δηλαδή να μεταφέρουμε τα γονίδιά μας στα παιδιά μας. Η υπόθεση της συσσώρευσης βλάβης υποστηρίζει ότι όταν είμαστε νέοι, αξίζει να επενδύσουμε σε διαδικασίες κυτταρικής επιδιόρθωσης για να μεγιστοποιήσουμε αυτήν την ικανότητα.

Επιστήμονες υποστηρίζουν πως η διαδικασία γήρανσης δεν είναι αναπόφευκτη

Οι επιστήμονες που μελετούν τη βιολογία του γιατί γερνάμε έχουν κάνει μερικές απίστευτες ανακαλύψεις τις τελευταίες δεκαετίες: η διαδικασία γήρανσης δεν είναι αναπόφευκτη και, κατανοώντας τους μοριακούς και κυτταρικούς μηχανισμούς που την προκαλούν, αναπτύσσουν θεραπείες που θα μπορούσαν να επιβραδύνουν ή και να αναστρέψουν τη διαδικασία.

Μια μελέτη του 2015, που δημοσιεύθηκε από την Mayo Clinic στις ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι η χρήση ενός συνδυασμού υπαρχόντων φαρμάκων –ένα αντικαρκινικό φάρμακο και ενός που χρησιμοποιείται ως διαιτητικό κατασταλτικό – για την αφαίρεση γερασμένων κυττάρων σε ποντίκια, “ανέστρεψε έναν αριθμό σημαδιών γήρανσης, συμπεριλαμβανομένης της βελτίωσης της καρδιακής λειτουργίας”.

Μια μελέτη του 2018 που χρησιμοποίησε τα ίδια φάρμακα διαπίστωσε ότι ο συνδυασμός “επιβράδυνε ή ανέστρεψε εν μέρει τη διαδικασία γήρανσης” σε μεγαλύτερα ποντίκια.

Σε μια άλλη μελέτη, το φάρμακο σπερμιδίνη επέκτεινε τη διάρκεια ζωής των ποντικών κατά 10%, ενώ μελέτες που χρησιμοποίησαν το φάρμακο ραπαμυκίνη έχουν επεκτείνει τη διάρκεια ζωής ποντικών, σκουληκιών και μυγών, όχι όμως χωρίς παρενέργειες, συμπεριλαμβανομένης της καταστολής του ανοσοποιητικού συστήματος.

Το 2020, επιστήμονες στο Τέξας μεταμόσχευσαν βλαστοκύτταρα από νεαρά ποντίκια σε ηλικιωμένους, προσθέτοντας τρεις μήνες στη μέση διάρκεια ζωής τους, η οποία σε ισοδύναμους ανθρώπινους όρους θα μπορούσε να σημαίνει περισσότερο από μια δεκαετία.

Από βιολογικής άποψης, το σώμα γερνά με διαφορετικούς ρυθμούς ανάλογα με γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Οι βλάβες συσσωρεύονται στο DNA μας και τα κύτταρά μας αρχίζουν να αναπτύσσουν ελαττώματα που οδηγούν σε βλάβη των ιστών. Η έκταση αυτών των αλλαγών με την πάροδο του χρόνου μπορεί να σημαίνει τη διαφορά ανάμεσα σε κάποιον που γερνάει με υγεία ή σε ένα άτομο που έχει προσβληθεί από χρόνιες ασθένειες.

Η ιδέα βέβαια ότι θα μπορούσαμε να αντιμετωπίσουμε τη γήρανση όπως κάθε άλλη ιατρική πάθηση εγείρει και μεγάλα ηθικά ερωτήματα, όπως το πως ο πλανήτης μας, που ήδη ασφυκτιά, θα μπορούσε να χωρέσει όλο αυτόν τον πληθυσμό ή για το εάν η διατήρηση της νεότητας θα ήταν προνόμιο μόνο για λίγους.