Ερωτήσεις και απαντήσεις: Η αλήθεια για τους δασικούς χάρτες

Την πλήρη ανασύνταξη των δασικών χαρτών σχεδιάζει το κυβερνητικό επιτελείο. Το επόμενο διάστημα, μάλιστα, θα υλοποιηθούν οριζόντιες διορθωτικές παρεμβάσεις οι οποίες θα επιλύσουν τα σφάλματα που έχουν προκύψει στο είδος χαρακτηρισμού της γης με μοναδικό γνώμονα, όπως διαβεβαιώνουν κυβερνητικοί κύκλοι, να μην ταλαιπωρηθούν οι πολίτες και να μην βρεθούν αντιμέτωποι με το κράτος. Σε σύσκεψη που έγινε στο Μαξίμου αποφασίστηκε ως γνωστόν, σε πρώτη φάση, η οριζόντια παράταση 6 μηνών για την υποβολή αντιρρήσεων από τους πολίτες επί του περιεχομένου των δασικών χαρτών και η μείωση του τέλους άσκησης αντιρρήσεων κατά 50%.

Τι οδήγησε όμως τα πράγματα στο σημείο αυτό; Η ανάγκη επίλυσης προβλημάτων που κληρονομήθηκαν από τον νόμο 4389/2016 της προηγούμενης κυβέρνησης, οι διατάξεις του οποίου έχουν καταπέσει με αποφάσεις του ΣτΕ, τόσο σε ό,τι αφορά τις οικιστικές πυκνώσεις όσο και τις εκχερσωμένες εκτάσεις, λένε υψηλόβαθμα κυβερνητικά στελέχη.

Χαρακτηριστική είναι η δήλωση του αρμόδιου υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Κώστα Σκρέκα:

«Η ολοκλήρωση της ανάρτησης των δασικών χαρτών είναι ένα έργο εθνικής σημασίας για τη χώρα, το οποίο θα επιλύσει εκκρεμότητες που ταλανίζουν το νεότερο ελληνικό κράτος από την ίδρυσή του. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι στους αναρτημένους χάρτες περιλαμβάνονται και σφάλματα, τα οποία θα διορθώσουμε άμεσα, με οριζόντιες παρεμβάσεις, δίχως κόστος και ταλαιπωρία για τους πολίτες. »

Βεβαίως, οφείλω να πω ότι πρόκειται για μια κατάσταση που παραλάβαμε από την προηγούμενη κυβέρνηση, με πολλές από τις ρυθμίσεις, αλλά και τις υπουργικές αποφάσεις, κυρίως σε ό,τι αφορά τις εκχερσωμένες εκτάσεις, να έχουν καταπέσει με αποφάσεις του Συμβουλίου της Επικρατείας. Remaining Time-0:01 Fullscreen Mute »

Κληρονομήσαμε 174.000 αντιρρήσεις, από τις οποίες μόλις 25.000 είχαν εξεταστεί από τις αρμόδιες επιτροπές. Αυτό σημαίνει πως, αν εξακολουθούσε ο ίδιος ρυθμός, θα απαιτούνταν 15 χρόνια για την ολοκλήρωση της εξέτασης των αντιρρήσεων και μάλιστα για το 50% των εκτάσεων».

Το Protagon.gr εντοπίζει σε μορφή ερωταπαντήσεων τις βασικές δυσλειτουργίες που έχουν προκύψει και εξηγεί όσα πρέπει να γνωρίζουμε για τον νέο νόμο.

1. Τι άλλαξε με τον νέο νόμο 4685/2020 για τους δασικούς χάρτες;

Ο νόμος αυτός στόχευε να αντιμετωπίσει προβλήματα που είχαν κληροδοτηθεί στη νέα κυβέρνηση από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ. Προβλήματα που είχαν οδηγήσει εκατοντάδες χιλιάδες αγρότες σε απόγνωση, αφού έχασαν τις επιδοτήσεις τους, και είχε ως αποτέλεσμα για το 50% περίπου της επικράτειας να έχουν υποβληθεί 174.000 «αντιρρήσεις» (ενστάσεις των ιδιοκτητών). Σημειωτέον, ότι 5.000.000 στρέμματα αγροτικής γης είχαν εμφανιστεί την περίοδο 2017-2019 ως δασικά και 500.000 ΑΦΜ αγροτών αντιμετώπισαν πρόβλημα με τις εκτάσεις και τις επιδοτήσεις.

Με τον νόμο 4685/2020 οι επιδοτήσεις αποκαταστάθηκαν αμέσως, οι αγρότες σώθηκαν (καθώς κινδύνευαν να χάσουν οριστικά την ιδιότητα του αγρότη, σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία) και τουλάχιστον οι μισοί πολίτες που είχαν υποβάλει αντιρρήσεις, δικαιώθηκαν.

2. Τι διορθώνει η συγκεκριμένη νομική παρέμβαση;

Το βασικό πρόβλημα ήταν ότι στους δασικούς χάρτες περιλαμβάνονταν ακόμη και εκτάσεις που το ίδιο το κράτος είχε αποφανθεί ότι δεν είναι δασικές! Δηλαδή, ιδιοκτήτες που είχαν στα χέρια τους χαρτιά από το κράτος, τα οποία έλεγαν ότι το ακίνητό τους δεν είναι δασικό, έβλεπαν το ίδιο το κράτος να αλλάζει γνώμη και να το χαρακτηρίζει δασικό! Και, εάν επρόκειτο για αγροτικά ακίνητα, να τους κόβει ξαφνικά τις επιδοτήσεις. Με τον νέο νόμο καταργείται αυτός ο παραλογισμός: έβγαλε αυτομάτως εκτός δασικών χαρτών όλες τις περιοχές εκείνες, τις οποίες το ίδιο το κράτος (με πράξεις του) είχε χαρακτηρίσει ως μη δασικές (είτε για καλλιέργεια, είτε για βιομηχανική ή τουριστική μονάδα) και επέστρεψε στους αγρότες τις επιδοτήσεις που είχαν στερηθεί άδικα.

Το δεύτερο πρόβλημα ήταν ότι, εξαιτίας του επιπόλαιου τρόπου με τον οποίο είχαν καταρτισθεί οι δασικοί χάρτες, πάμπολλοι ιδιοκτήτες υποχρεώθηκαν να ασκήσουν ενστάσεις κατά των δασικών χαρτών και να προσφύγουν στο Συμβούλιο της Επικρατείας. Ο αριθμός των ενστάσεων αυτών και ο ρυθμός με τον οποίο προχωρούσαν , θα είχε ως αποτέλεσμα, για τη μισή μόνο Ελλάδα, να απαιτηθούν 27 χρόνια!

Επίσης, επειδή στη σύνθεση των επιτροπών αντιρρήσεων είχαν πλειοψηφία οι δασολόγοι (2 στους 3), πολύ δύσκολα ανατρέπονταν ακόμη και άδικες αποφάσεις. Με τη νέα νομοθεσία αυξήθηκαν οι επιτροπές και άλλαξε η σύνθεσή τους (πλέον συμμετέχουν  ένας δικηγόρος, ένας μηχανικός και ένας δασολόγος) προκειμένου να υπάρχουν εχέγγυα αντικειμενικότητας.

Επιπλέον, μία σημαντική παρέμβαση του νέου νόμου είναι ότι προβλέφθηκε ότι, όταν εξετάζεται η αντίρρηση κάποιου πολίτη και δικαιώνεται από την Επιτροπή Αντιρρήσεων, τότε αυτομάτως θα μπορεί να χρησιμοποιήσει το ακίνητό του χωρίς να περιμένει την εκδίκαση όλων των άλλων υποθέσεων, όπως συνέβαινε μέχρι τώρα.

3. Γιατί τότε ο νόμος 4685/2020 έχει προσβληθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας;

Εχει προσβληθεί από το συνδικαλιστικό σωματείο των δασολόγων του Δημοσίου (δασαρχών και υπαλλήλων του Υπουργείου) και από ορισμένες περιβαλλοντικές οργανώσεις, οι οποίες θεωρούν ότι ο νόμος είναι «περιβαλλοντοκτόνος» και «δασοκτόνος». Και ζητούν την ακύρωση του νόμου και της σχετικής Υπουργικής Απόφασης για να επιστρέψουμε στο προηγούμενο καθεστώς. Είναι μάλιστα χαρακτηριστικό ότι υπέρ του νόμου παρενέβη και η ΠΟΜΙΔΑ (Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων). Παρέμβαση υπέρ του νόμου στο Συμβούλιο της Επικρατείας έκανε και η Ενωση Περιφερειών Ελλάδος.

4. Γιατί και στους νέους δασικούς χάρτες εμφανίζονται παρόμοια προβλήματα;

Οι εκτάσεις που είχε παραχωρήσει το Κράτος για καλλιέργεια ή για βιομηχανική χρήση δεν εμφανίζονται ως δασικές. Συνεπώς, στους νέους δασικούς χάρτες εμφανίζονται πολύ μικρότερα προβλήματα. Βεβαίως υπάρχουν ακόμα προβλήματα λόγω της μορφολογίας του εδάφους και της σκληρής νομολογίας του ΣτΕ για την έννοια των δασών και των δασικών εκτάσεων. Η Πολιτεία δεν μπορεί ωστόσο να αγνοήσει τη νομολογία αυτή, ούτε τις προβλέψεις του άρθρου 24 του Συντάγματος. Οι πολίτες έχουν το δικαίωμα να υποβάλουν αντιρρήσεις. Και η Πολιτεία μπορεί να προβεί σε όλες τις αναγκαίες τεχνικές και διοικητικές ρυθμίσεις, οι οποίες σεβόμενες το Σύνταγμα και τους νόμους, μπορούν να ρυθμίζουν θέματα όπως η φρυγανώδης βλάστηση (ασπάλαθοι, κλπ.).

5. Θα μπορούσε η κυβέρνηση να προχωρήσει σε άλλες ενέργειες για την αντιμετώπιση του προβλήματος;

Η Κυβέρνηση θα μπορούσε να λάβει και διοικητικά μέτρα για την αντιμετώπιση επιμέρους προβλημάτων. Το Τεχνικό Συμβούλιο Δασών για παράδειγμα θα μπορούσε να βγάλει αποφάσεις σε σχέση με το ζήτημα των φρυγανωδών εκτάσεων, των ασπαλάθων κλπ. Με ένα τέτοιο μέτρο η Διοίκηση θα περνούσε το μήνυμα του αυτονόητου σε όλες τις δασικές υπηρεσίες. Ενα τέτοιο μέτρο θα άλλαζε πλήρως την εικόνα στην Κρήτη και τα νησιά.

6. Εάν η έκτασή κάποιου χαρακτηρισθεί δασική, την παίρνει το κράτος;

Στις περιοχές όπου εμφανίζονται τα προβλήματα (όπως η Κρήτη και άλλα νησιά), δεν υφίσταται τέτοιο θέμα, καθώς ως επί το πλείστον δεν ισχύει το λεγόμενο τεκμήριο κυριότητας του Δημοσίου επί των δασικών εκτάσεων. Δηλαδή, ακόμα και αν μία ιδιοκτησία κάποιου πολίτη θεωρηθεί δάσος, δεν την αποκτά το Δημόσιο αλλά εξακολουθεί να ανήκει στον ίδιο ιδιοκτήτη.

7. Κινδυνεύουν τώρα να χάσουν οι αγρότες τις επιδοτήσεις τους;

Η βόσκηση επιδοτείται, ακόμη και όταν γίνεται σε δασικές εκτάσεις. Μόνο για τις γεωργικές καλλιέργειες θα μπορούσε να δημιουργηθεί κάποιο θέμα. Η παρέμβαση όμως που γίνεται για τις φρυγανώδεις εκτάσεις, αντιμετωπίζει και αυτό το ζήτημα. Ή τουλάχιστον αυτό ισχυρίζεται το αρμόδιο υπουργείο

8. Εάν η έκταση κάποιου χαρακτηρισθεί δασική, μπορεί να βόσκει τα ζώα του εκεί;

Κατηγορηματικά, ναι. Καταρχάς η βόσκηση είναι συμβατή με το δασικό χαρακτήρα μιας έκτασης, σύμφωνα με την ελληνική και την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Πέραν αυτού, ο νέος νόμος και κυρίως η σχετική εκτελεστική Υπουργική Απόφαση, προβλέπουν ρητά ότι ακόμα και στις αμιγώς δασικές εκτάσεις ‘ΔΔ’ θα ενεργοποιούνται δικαιώματα βόσκησης και επιπλέον στον δασικό χάρτη θα υπάρχει και σχετική ειδική πληροφορία ότι ενεργοποιούνται δικαιώματα βόσκησης.