Εσείς, πόσο εκμεταλλεύσιμος είστε;

Πάντοτε μέχρι τώρα η εργατική  νομοθεσία, κυρίως, αλλά και οι γενικότερες κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν  στην Ελλάδα, εξασφάλιζαν για τους εργαζόμενους  μια μόνιμη, αν και όχι  ενδιαφέρουσα, εργασία. Κάτω απ’ τις νέες συνθήκες που έχουν διαμορφωθεί, το γενικό εργασιακό περιβάλλον  έχει μετατραπεί σε λιγότερο ασφαλές.

Να πιστέψουμε τον  Pascal Bruckner πως δεν τα έχουμε δει όλα ακόμα; “ Στο εξής  τη δυστυχία τού να είσαι υποκείμενο εκμετάλλευσης, θα την διαδεχθεί η δυστυχία τού να μην είσαι πια εκμεταλλεύσιμος…”

Ήδη, η δημιουργία  δύο νέων λέξεων ενσωματώνει, εν προκειμένω, τους φόβους και αποδίδει τη νέα τάξη πραγμάτων στην αγορά εργασίας- για να επαληθευθεί ο γλωσσολογικός κανόνας: “όπου δεν υπάρχει η έννοια, δεν υπάρχει και η λέξη”. Η πρώτη νέα λέξη: “Απασχολητικότητα”. Ο ορισμός της επισημαίνεται από τη Μ. Τζιαντζή:  “Αποσχολητικότητα σημαίνει την ικανότητα διαχείρισης  της σταδιοδρομίας για τη διασφάλιση της απασχόλησης, με την εφαρμογή μιας στρατηγικής συνεχούς  αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού των κομβικών επαγγελματικών προσόντων, η οποία επιτυγχάνεται με την δια βίου αυτοδιαχειριζόμενη μάθηση και επιμόρφωση.”

Οι εργαζόμενοι δείχνουν να το έχουν αντιληφθεί καλά. Όλο και λιγότερο εμπιστεύονται τα συνδικάτα, τα οποία δείχνουν επίσης ανήμπορα να αντισταθούν στη συμμαχία κυβερνήσεων και επιχειρηματιών που, τρεχόντως, συμπλέουν με ταυτόσημες απόψεις για τη στήριξη της εθνικής ανταγωνιστικότητας, που κατρακυλά από χρόνο σε χρόνο.

Πρώτη αντίδραση των εργαζομένων η  μετατόπιση  των προτεραιοτήτων τους στις σχέσεις τους με τους εργοδότες. Οι εργαζόμενοι δεν περιμένουν πια από τις  εταιρείες  να τους προσφέρουν  εργασιακή ασφάλεια. Σύμφωνα με μελέτη του Economist, το 94% των ερωτηθέντων πιστεύουν ότι η εργασιακή ασφάλεια είναι ευθύνη δική τους και όχι των εργοδοτών.

Περιμένουν, όμως,  από τους τελευταίους την εξασφάλιση συνθηκών για συνεχή  ανάπτυξη των επιδεξιοτήτων τους. Και εδώ εμφανίζεται η δεύτερη νέα λέξη: “Προσληψιμότητα”. Η ικανότητα, δηλαδή, να είσαι ανταγωνιστικά ελκυστικός, ανά πάσα στιγμή, ώστε να μπορείς, αν χρειαστεί, να αναζητήσεις αλλού το εφικτότερο ισοζύγιο μεταξύ εταιρικών και ατομικών στόχων.

Την προσληψιμότητα, όμως, τίποτα άλλο δεν μπορεί να την εξασφαλίσει πληρέστερα από την επαγγελματική επάρκεια. Η τελευταία, επομένως, πρέπει να είναι το ζητούμενο κάθε εργαζόμενου. Όχι για τα αυτονόητα, δηλαδή, χρήματα, τίτλους, προαγωγές, εξουσία, δύναμη, κοινωνικό status κ.λπ., που στο κάτω –κάτω, ίσως να είναι και εξασφαλισμένα, αλλά για κάτι άλλο πολυτιμότερο: την ευκαιρία απελευθέρωσης που αυτή μπορεί να προσφέρει.

Όταν, στην επαγγελματική καθημερινότητα επικρατούν ασφυκτικές, συμβατικές οριοθετήσεις συμπεριφοράς, λειτουργίας και  ανοχής, όταν οι χαμηλότερες ταχύτητες επιβάλλουν σταθερά το ρυθμό τους και, κυρίως, όταν το ελάχιστο του ατομικού σεβασμού έχει χαθεί, τι απομένει στον εργαζόμενο για την υπεράσπιση της επαγγελματικής του αξιοπρέπειας;

Θεωρώ την υποβολή της παραίτησης ως το ηδονικότερο επαγγελματικό δικαίωμα. Επαναλαμβάνω: το ηδονικότερο, όχι το προσφορότερο. Ούτε το καταλληλότερο. Να μη λέμε μεγάλες κουβέντες. . .

Δυστυχώς έχουμε απομακρυνθεί από εργασιακές συνθήκες όπου για αρκετούς εργαζόμενους ίσχυε η ιδανική ισορροπία: “ένας εργαζόμενος να μπορεί να αλλάξει δουλειά, αλλά να μη θέλει να το κάνει”.

Παρ’ όλα αυτά, μια απάντηση, εκ βαθέων, πρέπει να δοκιμάσετε να τη δώσετε: Εσείς θα μπορούσατε  να υποβάλετε την παραίτησή σας; Το αναφέρω απλώς σαν ένα κριτήριο, ένα μέτρο αυτοαξιολόγησης. Φυσικά, όσο πιο δύσκολη  βρίσκετε την  απάντηση, τόσο πιο χαμηλή η επανα–προσληψιμότητά σας. Και τότε, ίσως πλησιάζει η ώρα και για εσάς, που να ισχύει ο κυνικότατος λόγος τού Pascal Pruckner, που ανέφερα στην αρχή.

* Τέως γενικός διευθυντής εταιρειών του ευρύτερου  χρηματοπιστωτικού τομέα  gcostoulas@gmail.com