Εξι μύθοι σχετικά με την άνοια

Ηάνοια είναι κάτι το οποίο συζητιέται τόσο ευρέως, που μπορεί να νομίζετε ότι γνωρίζετε αρκετά πράγματα γι’ αυτήν. Υπάρχουν ωστόσο πολλές παρανοήσεις σχετικά με αυτή την κατάσταση, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία σας.

Για να μάθουμε την αλήθεια σχετικά με έξι συχνούς μύθους γύρω από την άνοια, απευθυνθήκαμε στον δρα Andrew Budson, διευθυντή του τμήματος Γνωστικής και Συμπεριφορικής Νευρολογίας στο σύστημα υγείας βετεράνων της Βοστώνης, λέκτορα Νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Χάρβαρντ και συγγραφέα οκτώ βιβλίων σχετικά με την απώλεια μνήμης.

Μύθος #1: Η άνοια είναι νόσος

Dr. Budson: Η άνοια δεν είναι νόσος. Είναι ένας γενικός όρος που περιγράφει μια έκπτωση της ικανότητας σκέψης και μνήμης η οποία προκαλεί προβλήματα στην καθημερινή ζωή. Αρκετές παθήσεις μπορούν να προκαλέσουν άνοια – η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή.

Άλλοι τύποι άνοιας είναι η αγγειακή άνοια λόγω αγγειακού εγκεφαλικού επεισοδίου, η πρωτοπαθής προοδευτική αφασία, η μετωποκροταφική άνοια και η άνοια με σωμάτια Lewy.

Μύθος #2: Η απώλεια μνήμης είναι η πρώτη ένδειξη άνοιας

Dr. Budson: Η απώλεια μνήμης είναι γενικά η πρώτη ένδειξη της νόσου Αλτσχάιμερ, αλλά όχι πάντα. Μελέτη του 2021 διαπίστωσε ότι η νόσος Αλτσχάιμερ συχνά εκδηλώνεται ως δυσκολία στην εύρεση των λέξεων, δυσκολία του ατόμου να δει καθαρά (η οποία δεν εξηγείται από προβλήματα όρασης, π.χ. από τη χρήση παρωχημένων διορθωτικών φακών) ή δυσκολία στον ισολογισμό εσόδων-εξόδων.

Τα αρχικά συμπτώματα άλλων τύπων άνοιας μπορεί να ποικίλλουν. Για παράδειγμα, η πρωτοπαθής προοδευτική αφασία ξεκινά με γλωσσικά προβλήματα και η άνοια με σωμάτια Lewy μπορεί να ξεκινήσει με οπτικές ψευδαισθήσεις που περιλαμβάνουν μικρούς ανθρώπους ή ζώα.

Μύθος #3: Η άνοια είναι μέρος της φυσιολογικής γήρανσης

Υπάρχουν παρανοήσεις σχετικά με την άνοια, οι οποίες θα μπορούσαν να επηρεάσουν αρνητικά την υγεία σας.

Dr. Budson: Η άνοια δεν είναι μέρος της φυσιολογικής γήρανσης. Απλώς είναι πιο συχνή καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν – όπως και η καρδιοπάθεια, το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο και ο καρκίνος.

Έρευνα που δημοσιεύθηκε το 2022, από επιστήμονες που μελέτησαν τον πληθυσμό ενηλίκων των ΗΠΑ, διαπίστωσε ότι περίπου το 41% του κινδύνου άνοιας ίσως μπορεί να προληφθεί. Στη μελέτη αυτή, οι σημαντικότεροι τρόποι μείωσης του κινδύνου για άνοια ήταν η διαχείριση της αρτηριακής πίεσης, ο έλεγχος του σωματικού βάρους και η τακτική σωματική άσκηση.

Μύθος #4: Η άνοια έχει πάντα γενετικό υπόβαθρο

Dr. Budson: Η άνοια δεν έχει πάντα γενετικό υπόβαθρο. Πιστεύουμε ότι η άνοια έχει μάλλον γενετικά αίτια περίπου στις μισές περιπτώσεις. Ωστόσο, δεν υπάρχουν ισχυρά στοιχεία που να υποστηρίζουν κάτι τέτοιο.

Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι ορισμένα άτομα στη Νότια Αμερική φέρουν κάποια σπάνια γονίδια, τα οποία σχεδόν εγγυώνται 100% πιθανότητα ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ με έναρξη σε νέα ηλικία, μεταξύ 35 και 65 ετών.

Για τους υπολοίπους από εμάς, το οικογενειακό ιστορικό άνοιας καθιστά δύο έως τέσσερις φορές πιθανότερη την ανάπτυξη της νόσου. Υπάρχει επίσης μια συχνή γενετική παραλλαγή την οποία φέρει περίπου το 25% του πληθυσμού και η οποία ονομάζεται αλληλόμορφο ApoE-e4 (ή αλληλόμορφο e4, για συντομία). Εάν έχετε αυτό το γονίδιο, ο κίνδυνος ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ είναι περίπου τέσσερις φορές υψηλότερος.

Ωστόσο, τα γενετικά χαρακτηριστικά δεν καθορίζουν απολύτως τη μοίρα. Μελέτες έχουν δείξει ότι ο υγιεινός τρόπος ζωής –μεσογειακή διατροφή και αεροβική άσκηση που ενδυναμώνει την καρδιά και τους πνεύμονες– μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο ανάπτυξης νόσου Αλτσχάιμερ, ακόμη και αν έχετε το αλληλόμορφο e4.

Μύθος #5: Η άνοια προκαλεί απώλεια όλων των τύπων μνήμης

Dr. Budson: Η νόσος Αλτσχάιμερ προκαλεί πράγματι απώλεια μνήμης, αλλά όχι όλων των τύπων μνήμης. Τα άτομα με νόσο Αλτσχάιμερ αρχίζουν να δυσκολεύονται να θυμηθούν πράγματα που συνέβησαν πρόσφατα, τις προηγούμενες ώρες, ημέρες, εβδομάδες ή μήνες.

Γενικά θυμούνται πράγματα που συνέβησαν πριν από πολλά χρόνια, από την παιδική ηλικία έως την ηλικία των 35 ετών περίπου. Αυτό συμβαίνει επειδή ο ιππόκαμπος, ένα τμήμα του εγκεφάλου που υφίσταται βλάβη στη νόσο Αλτσχάιμερ, ελέγχει τις πρόσφατες αναμνήσεις και όχι τις παλαιότερες.

Άλλοι τύποι άνοιας μπορεί να προκαλέσουν πλήρη απώλεια μνήμης.

Μύθος #6: Τα συμπτώματα τύπου άνοιας δεν μπορούν ποτέ να αναστραφούν

Dr. Budson: Η απώλεια μνήμης και άλλα προβλήματα σκέψης δεν προκαλούνται πάντα από τη νόσο Αλτσχάιμερ ή άλλο τύπο άνοιας. Μερικές φορές η αιτία είναι άλλη, όπως κατάθλιψη ή κάποια άλλη ψυχιατρική διαταραχή, ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων, κατανάλωση αλκοόλ ή χρήση κάνναβης, νόσος του θυρεοειδούς ή άλλη ιατρική διαταραχή ή ανεπάρκεια βιταμινών. Σε πολλές περιπτώσεις, η αντιμετώπιση της πάθησης μπορεί να αναστρέψει τα συμπτώματα τύπου άνοιας.

Αν λοιπόν έχετε προβλήματα με τη σκέψη και τη μνήμη, επισκεφθείτε τον γιατρό σας για να μάθετε αν τα προβλήματα αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν ή ακόμη και να εξαλειφθούν.