Φωτογραφικές μνήμες από τα Μείζονα Κύθηρα (Σμύρνη)

Μία από τις πλέον σπάνιες φωτογραφίες της Κυθηραϊκής Διασποράς, που δείχνει το Δ.Σ. ενός σωματείου Κυθηρίων στη Σμύρνη, προέρχεται δηλαδή από τις χαμένες πατρίδες. Μην ξεχνάμε ότι οι Κυθήριοι στη Σμύρνη αποτελούσαν την πολυπληθέστερη ομάδα από την Ελλάδα ανάμεσα στους Επτανησίους και τους άλλους νησιώτες στη Μικρά Ασία.

Η φωτογραφία έχει ληφθεί στις 13 Φεβρουαρίου του 1898 κατά την επίσκεψη στη Σμύρνη του νεαρού δικηγόρου και πολιτευτή Κυθήρων Νικολάου Δελακοβία. Την φωτογραφία αυτή κατείχε ο Κωνσταντίνος Δελακοβίας, γιατρός και διατελέσας πρόεδρος του Κυθηραϊκού Συνδέσμου Αθηνών, ο οποίος την παρέδωσε στον επίσης δικηγόρο και παλαιό μέλος του Δ.Σ. του Συνδέσμου Δημ. Παναγιωτόπουλο, ο οποίος με τη σειρά του την δώρισε στον Κυθηραϊκό Σύνδεσμο γύρω στο 1990.

Το Δ.Σ. που φαίνεται στη φωτογραφία αυτή είναι της ΙΟΝΙΚΗΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΟΣ ΤΩΝ ΜΥΡΤΙΔΙΩΝ, σωματείο που ίδρυσαν οι Κυθήριοι στη Σμύρνη το 1843 και θεωρείτο το παλαιότερο  Σωματείο στη Σμύρνη. (Για την Κυθηραϊκή παροικία της Σμύρνης και την ιστορία της μπορείτε να πληροφορηθείτε από την εξαίρετη εργασία της καθηγήτριας Κούλας Ι. Κασιμάτη: Σμύρνη, τα μείζονα Κύθηρα. Οι Κυθήριοι στην Ιωνία, 18ος-20ός αι.   Αθήνα 2014, έκδοση Εταιρείας Κυθηραϊκών Μελετών).

Οι Κυθήριοι   τότε ανήκαν αρχικά στο βραχύβιο κράτος των Ιονίων νήσων, το οποίο αργότερα διαδέχθηκε η Αγγλική κυριαρχία και για το λόγο αυτόν είχαν όλοι ως Ιόνιοι πολίτες ειδικά δικαιώματα στη Μικρά Ασία και σε όλη την Οθωμανική Αυτοκρατορία, πράγμα που αξιοποίησαν στο έπακρο δημιουργώντας τις συνθήκες που τους κατέστησαν κατά το 19ο αιώνα να αποτελούν μία υπολογίσιμη οικονομική δύναμη στη Σμύρνη.

Για να επανέλθουμε στη φωτογραφία και σύμφωνα με σημείωση του Δημ. Παναγιωτόπουλου, οι εικονιζόμενοι πρέπει να είναι (τα στοιχεία τους είναι δυσανάγνωστα και η αναφορά γίνεται με κάθε επιφύλαξη) οι:

Όρθιοι: Πρώτος εξ αριστερών, Γεώργιος Π. Τσιτσίλιος, δίπλα του ο (Χ.;) Ν. Κατσαούνης, στη συνέχεια ο φιλοξενούμενος εκ Κυθήρων Νικ. Δαλακοβίας, ο δικηγόρος Νικ. Α. Κατελούζος και τελευταίος εκ των ορθίων ο Γεώργιος Αρώνης.

Καθήμενοι. Εξ αριστερών: Π.Κ. Ταμβάκης, Κ. Κατσαούνης, Βασίλειος Μαρέντης, Ιωάννης Ν. Καλλιγέρης.

Ο Μαρέντης είναι ο μόνος που φοράει βράκα. Όλοι οι άλλοι έχουν καθιερώσει την Ευρωπαϊκή ενδυμασία. Οι Κατσαούνηδες ήταν οικογένεια από τα Τριφυλλιάνικα, με το επώνυμο Τριφύλλης και το παρωνύμιο Κατσαούνης, οι οποίοι είχαν υιοθετήσει το παρωνύμιο ως επώνυμο κατά την συνήθεια που ακολούθησαν πολλοί Κυθήριοι στη Μικρά Ασία Π.χ. Μαλάνος-Λεουσάκης, Λευθέρης-Κατελούζος, Λευθέρης-Ελευθερίου, Καλλίγερος-Κουρμουλής, Κασιμάτης-Αμελτώνης, Καστρίσιος-Μηλιώτης. (Σημειώνουμε ότι πολλοί άλλοι άλλαζαν  τα επώνυμά τους προσθέτοντας καταλήξεις σε –ίδης, -άδης, -όπουλος κλπ, καθώς θεωρούσαν τις καταλήξεις αυτές περισσότερο …Ελληνικές, όπως Χάρος-Χαρίδης, Κύπριος-Κυπριάδης, Λεοντσίνης-Λεοντσινίδης, Σεμιτέκολος-Σιμιτόπουλος κ.α.). μετά την καταστροφή όσες από τις Κυθηραϊκές οικογένειες σώθηκαν επέστρεψαν στην Ελλάδα και διεσπάρησαν σε διάφορες πόλεις με κύριες εγκαταστάσεις την Αθήνα, βέβαια, στις προσφυγικές συνοικίες, τη Θεσσαλονίκη, το Βόλο, τη Δράμα, τα Δωδεκάνησα, τη Λέσβο κ.α. Πολύ λίγες οικογένειες προσφύγων επέστρεψαν στα Κύθηρα. Κάποιοι ξεχώριζαν αργότερα με το παρωνύμιο Πρόσφυγας (όπως ένας Καλλίγερος από τον Κάλαμο).  Σήμερα πολλοί από τους απογόνους τους φέρουν Κυθηραϊκά επώνυμα ή επώνυμα με παραφθορές, όπως αυτά που προαναφέραμε, αλλά ελάχιστοι πλέον γνωρίζουν σχετικά με την Κυθηραϊκή τους καταγωγή.

Ε.Π.ΚΑΛΛΙΓΕΡΟΣ

(Η Φωτογραφία δημοσιεύθηκε στο φ. 114, Απρίλιος 2008 της έντυπης έκδοσης).