Φυλακές: Για διακίνηση μεταναστών 1 στους 5 κρατουμένους

Το απόγευμα της Τρίτης αστυνομικοί του τμήματος Ασφάλειας Κομοτηνής σταμάτησαν για έλεγχο στην Εγνατία Οδό τον Ελληνα οδηγό ενός λευκού βαν. Διαπίστωσαν ότι μετέφερε παράνομα, κρυμμένους στο πίσω μέρος του οχήματος, δέκα μετανάστες. Οδηγήθηκε στον εισαγγελέα και εις βάρος του ασκήθηκε βαριά δίωξη που επισύρει ποινή κάθειρξης έως και 100 έτη. Την ίδια ημέρα, συλλήψεις διακινητών έγιναν στην Καβάλα και στο Ορμένιο. Οι κατηγορούμενοι, Eλληνες και αλλοδαποί, μετέφεραν από τα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Eβρο προς το εσωτερικό της χώρας παράτυπους μετανάστες κρυμμένους στα αυτοκίνητά τους. Και αυτοί πήραν τον δρόμο προς τη φυλακή.

Σύμφωνα με στοιχεία που φέρνει στο φως της δημοσιότητας η «Κ», το 20,8% των κρατουμένων στις υπερπλήρεις φυλακές της χώρας είναι υπόδικοι ή καταδικασμένοι για διακίνηση μεταναστών. Σε απόλυτα νούμερα, ο αριθμός τους ανέρχεται σε 2.223 σε σύνολο 10.678 κρατουμένων. Φθάνουν σχεδόν τον αριθμό όσων εκτίουν ποινές κάθειρξης για διακίνηση ναρκωτικών (2.508), που διαχρονικά αποτελούν τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή ομάδα κρατουμένων.

Πού οφείλεται αυτό; Μια σημαντική παράμετρος αφορά τη μεγάλη μεταναστευτική πίεση και την επακόλουθη αύξηση στις συλλήψεις παράτυπων μεταναστών. Στην αστυνομική περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης συνελήφθησαν τον Σεπτέμβριο και πήραν τον δρόμο προς τη φυλακή ούτε λίγο ούτε πολύ 91 άτομα, Eλληνες και αλλοδαποί κατηγορούμενοι για μεταφορά παράτυπων μεταναστών. Πρόκειται για αριθμό-ρεκόρ στα ελληνικά αστυνομικά χρονικά, με το προηγούμενο ρεκόρ να σπάει μόλις τον Αύγουστο, με 74 συλλήψεις διακινητών. «Ανάμεσά τους βρίσκονται Eλληνες, Σύροι αλλά και άτομα από βαλκανικές χώρες, όπως για παράδειγμα η Σερβία», σχολίασε μιλώντας στην «Κ» αρμόδιος αξιωματούχος.

Ακόμα πιο εντυπωσιακά είναι τα επίσημα στοιχεία που δημοσιοποίησε πρόσφατα το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Και αυτό διότι το τρίμηνο Μαΐου – Ιουλίου 2022 έγιναν 386 συλλήψεις διακινητών, 58% περισσότερες σε σύγκριση με το αντίστοιχο περυσινό διάστημα.

Φθάνουν σχεδόν τον αριθμό όσων εκτίουν ποινές κάθειρξης για εμπόριο ναρκωτικών, που διαχρονικά είναι ο μεγαλύτερος.

Χωρίς αναστολή

Ωστόσο υπάρχει ακόμη μία παράμετρος που εξηγεί την υπερπληθώρα κρατουμένων για διακίνηση μεταναστών. Eμπειροι ποινικολόγοι όπως ο Ζαχαρίας Κεσσές και ο Χρήστος Ντιβανίδης εξηγούν ότι με βάση την ισχύουσα νομοθεσία (νόμος 4251/2014) οι ποινές που επιβάλλονται πρωτόδικα στους διωκόμενους είναι άμεσα εκτελεστές, καθώς η έφεση δεν έχει αναστέλλουσα ισχύ. Εάν δηλαδή πρωτόδικα επιβληθεί σε κάποιον ποινή κάθειρξης οκτώ ετών για μεταφορά μεταναστών και ασκήσει έφεση, δεν θα αφεθεί ελεύθερος όπως συμβαίνει με τα υπόλοιπα αδικήματα, αλλά θα παραμείνει στη φυλακή έως ότου δικαστεί η υπόθεσή του σε δεύτερο βαθμό. Το άρθρο 30 του Ν. 4251 αναφέρει επί λέξει ότι «η προθεσμία για την άσκηση της έφεσης και η άσκησή της κατά της καταδικαστικής απόφασης για παραβάσεις του παρόντος άρθρου δεν αναστέλλουν την εκτέλεση της απόφασης». Και οι ποινές που προβλέπονται, πάντως, θεωρούνται αρκετά αυστηρές, καθώς το δικαστήριο μπορεί να επιβάλει ποινή κάθειρξης δέκα ετών για καθέναν από τους διακινούμενους που συλλαμβάνεται να μεταφέρει ο συλληφθείς στο εσωτερικό της χώρας.

«Εμφραγμα» στην Κομοτηνή

Μία από τις παρενέργειες του φαινομένου είναι η αδυναμία του Καταστήματος Κράτησης Κομοτηνής να υποδεχθεί νέους κρατουμένους, με αποτέλεσμα πολλοί απ’ όσους συλλαμβάνονται να κρατούνται για μεγάλο χρονικό διάστημα στα κρατητήρια της Αστυνομικής Διεύθυνσης Ροδόπης κατά παράβαση της νομοθεσίας. Στη φυλακή της Κομοτηνής, που είναι χωρητικότητας 162 ατόμων, κρατούνταν την 1η Οκτωβρίου 319 άτομα.

Αντίστοιχα, χθες, για τα έξι από τα συνολικά δεκαεπτά άτομα που βρίσκονταν στο κρατητήριο της ΕΛ.ΑΣ. είχαν εκδοθεί φυλακιστήρια, με τον εισαγγελέα ωστόσο να διατάσσει την παραμονή τους στο κρατητήριο λόγω αδυναμίας της φυλακής στην Κομοτηνή να τους υποδεχθεί. Στα κρατητήρια της ΕΛ.ΑΣ. παραμένουν και όσοι μετάγονται από άλλες φυλακές προκειμένου να δικαστούν στο Εφετείο Ροδόπης. «Ενώ η χωρητικότητα του κρατητηρίου είναι δεκαπέντε άτομα, συχνά σε αυτό στοιβάζονται έως και 25 ή και 27 άτομα», δήλωσε στην «Κ» η πρόεδρος της Ενωσης Αστυνομικών Υπαλλήλων Ροδόπης, Σταυρούλα Τζατζανά.

Υπεράριθμοι κρατούμενοι στα περισσότερα σωφρονιστικά ιδρύματα

Στην έκθεσή της τον Σεπτέμβριο, η επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (CPT) επέπληξε την Ελλάδα, σημειώνοντας πως «πάρα πολλοί κρατούμενοι εξακολουθούν να κρατούνται σε συνθήκες που αποτελούν προσβολή της ανθρώπινης αξιοπρέπειάς τους». Της δημοσιοποίησης της έκθεσης είχε προηγηθεί επίσκεψη των μελών της επιτροπής στη χώρα το διάστημα Νοεμβρίου – Δεκεμβρίου 2021, με τον αριθμό των κρατουμένων εκείνη την περίοδο να αγγίζει τους 11.182 και τη χωρητικότητα των φυλακών να ανέρχεται σε 10.175 άτομα. Η CPT μάλιστα παρατήρησε ότι δεν έχει υπάρξει καμία απτή βελτίωση στη μεταχείριση των κρατουμένων συγκριτικά με 10 χρόνια πριν, όταν είχε πάλι συντάξει έκθεση για την κατάσταση στις φυλακές της χώρας. Δέκα μήνες μετά την επίσκεψη των μελών του Συμβουλίου της Ευρώπης στην Ελλάδα, η κατάσταση είναι οριακά βελτιωμένη.

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Αντεγκληματικής Πολιτικής, την 1η Οκτωβρίου οι κρατούμενοι ανέρχονταν συνολικά σε 10.621. Το πρόβλημα του υπερπληθυσμού παραμένει έντονο στο κατάστημα κράτησης «Κορυδαλλός 1», όπου κρατούνται 1.719 άτομα αντί 1.222 όπως προβλέπεται από τη χωρητικότητά του. Εξίσου προβληματική είναι η κατάσταση και σε άλλα σωφρονιστικά καταστήματα όπως αυτό της Λάρισας, της Κέρκυρας, της Πάτρας, της Νιγρίτας Σερρών καθώς και της φυλακής ανηλίκων Αυλώνα, όπου παραμένουν 325 κρατούμενοι με τη χωρητικότητα να μην ξεπερνάει τα 220 άτομα.

Ερωτηθείς σχετικά ο Σπύρος Καρακίτσος, μέλος του ΔΣ της Ομοσπονδίας Σωφρονιστικών Υπαλλήλων, περιέγραψε στην «Κ» ότι «κρατούμενοι κοιμούνται στο πάτωμα της φυλακής, σε θαλάμους χωρητικότητας 6 κρατουμένων μένουν 10 και σε ένα κελί μπορεί να ζουν 3 ή και 4 άτομα». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Εξωτερικών Φρουρών Γιώργος Κωστίκας. Τόνισε ότι «το σύστημα βρίσκεται στα όριά του, καθώς ταυτόχρονα με την αύξηση των κρατουμένων έχει μειωθεί σημαντικά ο αριθμός των υπαλλήλων λόγω συνταξιοδοτήσεων και μετατάξεων».

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της Ενωσης ποινικολόγων και Μαχόμενων Δικηγόρων Γιάννη Γλύκα, ένας από τους λόγους για τους οποίους ασκείται πίεση στα σωφρονιστικά καταστήματα είναι η τροποποίηση αρχές του έτους της διάταξης για υποχρεωτική φυλάκιση ακόμα και όσων κρίνονται ένοχοι για πλημμελήματα όταν αυτά διαπράττονται από συμμορία ή εγκληματική οργάνωση. Τροποποίηση που έγινε στον απόηχο της δολοφονίας του 19χρονου οπαδού του Αρη αρχές του έτους στη Θεσσαλονίκη. Οι επικεφαλής της Γενικής Γραμματείας πάντως διευκρινίζουν στην «Κ» ότι καταβάλλουν προσπάθεια για τη βελτίωση των συνθηκών μέσω της αποσυμφόρησης των καταστημάτων κράτησης. Στις αρχές του καλοκαιριού τροποποιήθηκε προς το ηπιότερο ο νόμος που είχε τεθεί σε ισχύ το 2021 και όριζε αυστηρές προϋποθέσεις για τη μεταγωγή και την παραμονή κρατουμένων στις αγροτικές φυλακές. Η αυστηροποίηση είχε ως αποτέλεσμα εκτός από τη μεταγωγή σε κλειστή φυλακή του καταδικασμένου για τρομοκρατία Δημήτρη Κουφοντίνα, τη φυγή αρκετών ακόμα κρατουμένων από τις αγροτικές φυλακές με συνέπεια να παρατηρούνται σοβαρά προβλήματα στην ίδια τη λειτουργία των αγροτικών καταστημάτων. Υπολογίζεται ότι το καλοκαίρι 400 κρατούμενοι από κλειστά καταστήματα κράτησης μετακινήθηκαν προς αγροτικές φυλακές, ενώ υπολογίζεται ότι ακόμα 200 θα ακολουθήσουν το ίδιο δρομολόγιο το αμέσως επόμενο διάστημα.

Επιπλέον, γίνεται προσπάθεια να λειτουργήσει μέχρι το τέλος του χρόνου η φυλακή της Δράμας, ενώ σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς έως το καλοκαίρι του 2023 θα έχει ολοκληρωθεί η κατασκευή νέας φυλακής και στην Κρήτη. Προς ολοκλήρωση βαίνει τέλος και η προκήρυξη για την πρόσληψη 480 νέων υπαλλήλων, με τις πληροφορίες πάντως να αναφέρουν ότι μεγάλος αριθμός απ’ όσους έχουν ήδη επιλεγεί, αρνούνται να τοποθετηθούν σε θέσεις μακριά από τον τόπο κατοικίας τους, με το αιτιολογικό ότι ο πρώτος μισθός δεν υπερβαίνει τα 700 ευρώ.