Γιατί ο κουρκουμάς είναι πολύτιμος για την υγεία μας

Ο κουρκουμάς χρησιμοποιείται ως μπαχαρικό και φάρμακο εδώ και χιλιάδες χρόνια. Τις τελευταίες δεκαετίες έχει γίνει δημοφιλής ως συμπλήρωμα διατροφής, που πωλείται συχνά ως κουρκουμίνη –μια χημική ένωση που βρίσκεται στον αποξηραμένο κουρκουμά– με ισχυρισμούς ότι μπορεί να καταπραΰνει τον πόνο στις αρθρώσεις, να μειώσει τη φλεγμονή και να βελτιώσει την κινητικότητα.

Στην Ταϊλάνδη, ο κουρκουμάς καταναλώνεται επίσης συχνά με τη μορφή μπαχαρικών ή συμπληρωμάτων για την καταστολή των γαστρεντερικών συμπτωμάτων όπως το φούσκωμα και η δυσπεψία, ανέφερε ο δρ Κριτ Πονγκπιρούλ, αναπληρωτής καθηγητής Προληπτικής και Κοινωνικής Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο Τσουλαλόνγκορν της Μπανγκόκ. Ωστόσο μόνο περιορισμένες μελέτες έχουν αξιολογήσει τα οφέλη του κουρκουμά.

Σε έρευνα που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα στο περιοδικό BMJ Evidence-Based Medicine, ο δρ Πονγκπιρούλ και οι συνεργάτες του εξέτασαν εάν τα συμπληρώματα κουρκουμίνης θα μπορούσαν να βοηθήσουν ασθενείς με λειτουργική δυσπεψία, μια κοινή γαστρεντερική πάθηση που προκαλεί πόνο στο στομάχι και αισθήματα πληρότητας, ναυτία και φούσκωμα μετά τα γεύματα.

Για την έρευνα, διάρκειας οκτώ εβδομάδων, οι ερευνητές μοίρασαν 206 άτομα με λειτουργική δυσπεψία σε τρεις τυχαία χωρισμένες ομάδες: Μία που έπαιρνε 20 χιλιοστόγραμμα ομεπραζόλης (ένα φάρμακο που μειώνει το οξύ του στομάχου) μία φορά την ημέρα, μια άλλη που λάμβανε δύο κάψουλες κουρκουμίνης των 250 χιλιοστόγραμμων τέσσερις φορές την ημέρα, και μια τρίτη που έπαιρνε και ομεπραζόλη και κουρκουμίνη επιπλέον των παραπάνω δόσεων κάθε μέρα.

Υπήρχαν 151 ασθενείς που ολοκλήρωσαν τη μελέτη, και τόσο στις τέσσερις όσο και στις οκτώ εβδομάδες και οι τρεις ομάδες ανέφεραν παρόμοιες μειώσεις σε συμπτώματα όπως πόνος, ρέψιμο, καούρα και φούσκωμα.

Σύμφωνα με τον δρα Πονγκπιρούλ, η κουρκουμίνη φαινόταν να είναι εξίσου αποτελεσματική στη μείωση των συμπτωμάτων της λειτουργικής δυσπεψίας με την ομεπραζόλη. Ελάχιστες παρενέργειες αναφέρθηκαν, αν και οι συγγραφείς σημείωσαν ότι απαιτούνταν πιο μακροχρόνιες μελέτες για την αξιολόγηση των κινδύνων και των οφελών του συμπληρώματος.

Ο δρ Μπράιαν Λέισι, γαστρεντερολόγος και καθηγητής Ιατρικής στη διάσημη Κλινική Μάγιο στο Τζάκσονβιλ της Φλόριντα, είπε μέσω email στους Τάιμς της Νέας Υόρκης ότι, παρά τα πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα, θα δίσταζε να συστήσει συμπληρώματα κουρκουμίνης στους ασθενείς του με βάση αυτή τη μελέτη και μόνο.

Τα αποτελέσματα θα ήταν πιο πειστικά αν η μελέτη περιελάμβανε μια ομάδα εικονικού φαρμάκου (placebo), είπε. Χωρίς αυτό, είναι αδύνατο να γνωρίζουμε αν οι απαντήσεις των συμμετεχόντων προήλθαν από τη θεραπεία, από ένα φαινόμενο εικονικού φαρμάκου ή από το πέρασμα του χρόνου.

Τούτου λεχθέντος, η λειτουργική δυσπεψία προκαλεί σοβαρή ενόχληση, είπε ο δρ Λέισι, και στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν υπάρχουν εγκεκριμένα φάρμακα για τη θεραπεία της πάθησης. Η ομεπραζόλη, η οποία χρησιμοποιείται συνήθως σε χύμα μορφή, φαίνεται να βοηθά μόνο περίπου έναν στους 10 ασθενείς.

Χωρίς καλύτερες θεραπείες, είπε ο δρ Λέισι, όσοι προτιμούν φυσικά ή φυτικά προϊόντα «θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν με σιγουριά αυτά τα δεδομένα για να πουν: “Ας δοκιμάσουμε πρώτα την κουρκουμίνη”».

Ωστόσομ η δρ Μαχτάμπ Τζαφάρι, καθηγήτρια Φαρμακευτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, προειδοποίησε ότι οι ασθενείς με επώδυνα γαστρεντερικά συμπτώματα δεν πρέπει να χρησιμοποιούν κουρκουμίνη χωρίς να έχει προηγηθεί κατάλληλη ιατρική αξιολόγηση. Και επειδή τα συμπληρώματα διατροφής δεν υπόκεινται ακόμη σε επαρκή νομοθετική ρύθμιση στις ΗΠΑ, επισημαίνει, υπάρχουν σημαντικές προειδοποιήσεις που πρέπει να έχει κανείς κατά νου.

Μπορεί ο κουρκουμάς να βοηθήσει κι αλλού;

Ο κουρκουμάς και η κουρκουμίνη είναι από τα πιο μελετημένα συμπληρώματα διατροφής, δήλωσε η δρ Τζάνετ Φανκ, καθηγήτρια Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Αριζόνα.

Σε μια επισκόπηση που δημοσιεύθηκε τον Μάρτιο, η δρ Φανκ και οι συνεργάτες της αξιολόγησαν 389 κλινικές δοκιμές σχετικά με το πώς τα συμπληρώματα κουρκουμίνης μπορεί να επηρεάσουν διάφορες παθήσεις υγείας, όπως διαβήτη τύπου 2, οστεοαρθρίτιδα, πεπτικές παθήσεις, καρκίνο και άνοια.

Υπήρχαν διάσπαρτες μικρές μελέτες και δεν ήταν καλά σχεδιασμένες, είπε, αλλά τα στοιχεία υποδηλώνουν ότι τα συμπληρώματα ήταν πιθανώς χρήσιμα για την οστεοαρθρίτιδα και δυνητικά χρήσιμα για άτομα με αντίσταση στην ινσουλίνη ή διαβήτη.

Η σύνθεση των προϊόντων που χρησιμοποιήθηκαν σε αυτές τις μελέτες διέφερε ευρέως, προειδοποίησε ο δρ Φανκ — και το ίδιο συμβαίνει και με τα συμπληρώματα που κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή στην αγορά των ΗΠΑ. Αυτό καθιστά δύσκολο να βρει κανείς πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα για ένα συμπλήρωμα σε έρευνα και να εντοπίσει σε κατάστημα προϊόν που να ταιριάζει με αυτό.

Τα συμπληρώματα κουρκουμίνης έχει επίσης βρεθεί ότι έχουν ορισμένους δυνητικά επιβλαβείς ρύπους. Σε μελέτη που δημοσιεύθηκε το 2018, η δρ Φανκ και οι συνεργάτες της ανέλυσαν 35 συμπληρώματα κουρκουμίνης και βρήκαν μόλυβδο σε όλα τα προϊόντα εκτός από ένα.

Βρήκαν επίσης υπολείμματα τοξικών βιομηχανικών διαλυτών –όπως το τολουόλιο, μια χημική ουσία που βρίσκεται στο χρώμα, το βερνίκι νυχιών και στη βενζίνη– σε 25 από τα προϊόντα που δοκιμάστηκαν, αν και τα επίπεδα του διαλύτη ήταν κάτω από τα όρια πάνω από τα οποία γενικά θεωρείται ότι υπάρχει κίνδυνος. Και πολλά από τα συμπληρώματα κουρκουμίνης περιελάμβαναν πιπερίνη, ένα εκχύλισμα μαύρου πιπεριού, το οποίο αυξάνει την απορρόφηση της κουρκουμίνης, αλλά μπορεί επίσης να επηρεάσει ορισμένα φάρμακα.

Η δρ Τζαφάρι, που μελετά την κουρκουμίνη στο δικό της εργαστήριο, είπε ότι είναι σίγουρη ότι έχει πραγματικά αντιφλεγμονώδη αποτελέσματα, αλλά δεδομένης της έλλειψης μεγάλων, καλά σχεδιασμένων ερευνών και κανονισμών, δεν συνιστά ακόμη την αγορά συμπληρωμάτων διατροφής με κουρκουμίνη.