Γιατί ο Πούτιν είναι ο πιο επικίνδυνος «βλάκας» στον κόσμο

Γιατί ο Τόμας Φρίντμαν των New York Times δεν γράφει πλέον τόσο συχνά όσο έγραφε τους προηγούμενους μήνες για τον πόλεμο που μαίνεται στην Ουκρανία; «Επειδή ελάχιστα έχουν αλλάξει από στρατηγική άποψη σε σχέση με τους πρώτους μήνες αυτής της σύγκρουσης, όταν τρία βασικά γεγονότα καθόρισαν σχεδόν τα πάντα – και εξακολουθούν να το κάνουν» απαντά ο ίδιος σε άρθρο του.

Οσον αφορά το πρώτο γεγονός, εξηγεί ότι αφού ξέσπασε ο πόλεμος, ως αρθρογράφος επί των διεθνών εξελίξεων, δεν θα ήθελε να βρίσκεται στο Κίεβο, στη Μόσχα ή στο Ντονμπάς, ούτε στη Βαρσοβία, στις Βρυξέλλες ή στην Ουάσινγκτον, αλλά μέσα στο κεφάλι του Πούτιν.

«Δυστυχώς, ο Πούτιν δεν εκδίδει βίζες για το μυαλό του» αναφέρει ο έγκυρος αμερικανός δημοσιογράφος (βραβευμένος τρις με Πούλιτζερ, δύο ως πολεμικός ανταποκριτής και μία ως σχολιαστής). «Αυτό είναι ένα πραγματικό πρόβλημα, γιατί αυτός ο πόλεμος προέκυψε εξ ολοκλήρου εκεί –με σχεδόν καμία, όπως γνωρίζουμε πια, συμβολή από το υπουργικό του συμβούλιο ή τους στρατιωτικούς διοικητές του– και σίγουρα χωρίς μαζική παρότρυνση από τον ρωσικό λαό. Οπότε, η Ρωσία θα σταματήσει (τον πόλεμο) στην Ουκρανία, είτε κερδίζει είτε χάνει, μόνο όταν ο Πούτιν αποφασίσει να (τον) σταματήσει» προσθέτει.

Το δεύτερο γεγονός είναι ότι ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν είχε ποτέ ένα Σχέδιο Β’, καθώς πίστευε όντως ότι θα κατακτούσε το Κίεβο μέσα σε λίγες ημέρες, θα εγκαθιστούσε έναν λακέ ως πρόεδρο και θα έθετε την Ουκρανία υπό τον απόλυτο έλεγχό του, αναχαιτίζοντας την περαιτέρω επέκταση της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και της Δύσης γενικότερα προς τη Ρωσία.

Σχετικά με το τρίτο γεγονός, ο Φρίντμαν σημειώνει πως ο ρώσος πρόεδρος «έφερε τον εαυτό του σε μια κατάσταση στο πλαίσιο της οποίας δεν μπορεί να κερδίσει, δεν μπορεί να χάσει και δεν μπορεί να σταματήσει τον πόλεμο». Πλέον, δεν υπάρχει περίπτωση να θέσει υπό τον έλεγχό του ολόκληρη την Ουκρανία. Συγχρόνως, όμως, δεν μπορεί να ηττηθεί, μετά από τόσες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές και πόρους, το οποίο σημαίνει πως δεν μπορεί να οπισθοχωρήσει.

Συνοψίζοντας πώς έχουν τα πράγματα, ο Φρίντμαν γράφει ότι, ακριβώς επειδή ο Πούτιν δεν είχε ποτέ ένα Σχέδιο Β’, άρχισε να βάλλει αδιακρίτως κατά ουκρανικών πόλεων και μη στρατιωτικών υποδομών, ευελπιστώντας έτσι να κάμψει την αντίσταση των Ουκρανών και να κουράσει τους Δυτικούς συμμάχους τους, ούτως ώστε να αποδεχτούν να του προσφέρουν ένα σημαντικό κομμάτι της ρωσόφωνης Ανατολικής Ουκρανίας και να είναι, έτσι, σε θέση να κάνει λόγο για μεγάλη νίκη, απευθυνόμενος στον ρωσικό λαό.

«Το Σχέδιο Β’ του Πούτιν είναι να συγκαλύψει ότι το Σχέδιο Α’ απέτυχε. Αν αυτή η στρατιωτική επιχείρηση είχε ένα τίμιο όνομα, θα ονομαζόταν Επιχείρηση Αποφεύγω την Ταπείνωση» –αναφέρει χαρακτηριστικά ο αρθρογράφος των New York Times– και αυτό είναι κάτι που καθιστά τον πόλεμο στην Ουκρανία «έναν από τους πιο αρρωστημένους, πιο παράλογους πολέμους στη σύγχρονη εποχή», στο πλαίσιο του οποίου ένας αρχηγός κράτους «καταστρέφει τις υποδομές μιας άλλης χώρας» μόνο και μόνο για να αποκρύψει το γεγονός ότι «υπήρξε ανυπέρβλητα βλάκας».

Το ότι ο ρώσος πρόεδρος επιδιώκει να δικαιολογήσει έναν αναίτιο πόλεμο που ο ίδιος προκάλεσε, φαντασιωνόμενος ότι η Ουκρανία δεν είναι πραγματική χώρα αλλά μέρος της Ρωσίας, φάνηκε και από όλα όσα είπε στην ομιλία που εκφώνησε την Τρίτη 9 Μαΐου με αφορμή τον εορτασμό της Ημέρας της Νίκης, ισχυριζόμενος, μεταξύ άλλων, πως τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία την προκάλεσαν «υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης και ελίτ» της Δύσης, που «θέτουν σε ανταγωνισμό τους λαούς και διχάζουν τις κοινωνίες, προκαλούν αιματηρές συγκρούσεις και αναταραχές, σπέρνουν μίσος, ρωσοφοβία, επιθετικό εθνικισμό και καταστρέφουν τις παραδοσιακές οικογενειακές αξίες που καθιστούν άνθρωπο έναν άνθρωπο».

Γιατί, όμως, ένας δικτάτορας ολκής όπως ο επικεφαλής του Κρεμλίνου να επιδιώκει να καλυφθεί; «Παρατηρώντας τη συμπεριφορά του, φαίνεται ότι σήμερα ο Πούτιν φοβάται αρκετά δύο πράγματα: την αριθμητική και τη ρωσική ιστορία» αναφέρει σχετικά ο Φρίντμαν.

Εξηγώντας γιατί η αριθμητική και η ρωσική ιστορία τρομάζουν τον Πούτιν, αναφέρει καταρχάς πως ένα από τα πιο σημαντικά πράγματα που έμαθε ως ανταποκριτής σε αυταρχικές χώρες είναι ότι, ανεξάρτητα από το πόσο καλά ελέγχεται ένας τόπος, ανεξάρτητα από το πόσο βάναυσος και απολυταρχικός είναι ένας δικτάτορας, «ΟΛΟΙ ΜΙΛΟΥΝ. Ξέρουν ποιος κλέβει, ποιος απατάει, ποιος λέει ψέματα, ποιος έχει σχέση με ποιον».

Συνήθως πρόκειται μόνο για ψιθύρους, «αλλά όλοι μιλούν», και φυσικά, ο Πούτιν το γνωρίζει πολύ καλά αυτό, όπως γνωρίζει ότι ακόμη και αν κατακτήσει μερικά ακόμη χιλιόμετρα στην Ανατολική Ουκρανία και διατηρήσει τον έλεγχο της Κριμαίας, τη στιγμή που θα τερματίσει αυτόν τον πόλεμο «ο λαός του θα κάνει τις σκληρές αριθμητικές πράξεις όσον αφορά το Σχέδιο Β’, αρχίζοντας με την αφαίρεση», σημειώνει ο Φρίντμαν.

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αμερικανικής κυβέρνησης, από τότε που οι ρωσικές δυνάμεις εισέβαλαν στην Ουκρανία έως σήμερα, χονδρικά έχουν σκοτωθεί ή τραυματιστεί 200.000 ρώσοι μαχητές (περίπου οι μισοί τους τελευταίους πέντε μήνες). Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα υψηλό αριθμό απωλειών, ακόμη και για μια χώρα με τον πληθυσμό της Ρωσίας, ενώ η ανησυχία του Κρεμλίνου για το γεγονός ότι οι πολίτες μιλούν πλέον για αυτό, φαίνεται και από τα νέα μέτρα που έλαβε η ρωσική κυβέρνηση (αφού πάταξε πρώτα κάθε μορφή διαφωνίας) τον Απρίλιο κατά της αποφυγής στράτευσης.

«Ο Πούτιν δεν θα έφτανε σε αυτό το σημείο εάν δεν φοβόταν ότι, παρά τις προσπάθειές του, όλοι μιλούν ψιθυριστά για το πόσο άσχημα εξελίσσεται ο πόλεμος και για το πώς θα αποφύγουν να υπηρετήσουν εκεί» κρίνει ο αμερικανός δημοσιογράφος.

Οσον αφορά τη ρωσική ιστορία, που επίσης τρομάζει τον ρώσο πρόεδρο, ο Φρίντμαν επικαλείται την άποψη του Λέον Αρον, ενός ιστορικού με ειδίκευση στη Ρωσία υπό τον Πούτιν, ο οποίος του θύμισε πως «οι θεοί της ρωσικής ιστορίας δεν συγχωρούν τη στρατιωτική ήττα». Σημείωσε επίσης ότι στη σύγχρονη εποχή, «όταν ένας ρώσος ηγέτης λήγει έναν πόλεμο με ξεκάθαρη ήττα –ή χωρίς νίκη– συνήθως υπάρχει αλλαγή καθεστώτος. Το είδαμε αυτό μετά τον πρώτο Πόλεμο της Κριμαίας, μετά τον Ρωσοϊαπωνικό Πόλεμο, μετά τις αποτυχίες της Ρωσίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, μετά την υποχώρηση του Χρουστσόφ από την Κούβα το 1962 και μετά το τέλμα του Μπρέζνιεφ και των διαδόχων του στο Αφγανιστάν, που επιτάχυνε την επανάσταση της περεστρόικα και της γκλάσνοστ του Γκορμπατσόφ. Ο ρωσικός λαός, παρά την περίφημη υπομονή του, θα συγχωρήσει πολλά πράγματα, αλλά όχι μια στρατιωτική ήττα».

Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, ο αμερικανός ιστορικός, μελετητής στη δεξαμενή σκέψης American Enterprise Institute, υποστηρίζει, όχι μόνο πως το τέλος του πολέμου απέχει πολύ ακόμα, αλλά και ότι πριν τελειώσει, θα μπορούσε να καταστεί πολύ χειρότερος. Και θεωρεί πως υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους ο Πούτιν θα μπορούσε να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο, τον οποίο δεν είναι σε θέση να χάσει αλλά και ούτε και να κερδίσει.

Ο ρώσος πρόεδρος μπορεί είτε να συνεχίσει να πολεμάει έως ότου αιματοκυλιστεί και καταστραφεί πλήρως η Ουκρανία και/ή να εξαντληθεί η υπομονή της Δύσης, είτε να προκαλέσει μια ευθεία σύγκρουση με τις ΗΠΑ, οδηγώντας τον κόσμο στα πρόθυρα μιας στρατηγικής πυρηνικής σύρραξης, και μετά να οπισθοχωρήσει, προτείνοντας στη συνέχεια σε μια τρομαγμένη Δύση μια συνολική διευθέτηση, με την Ουκρανία να καταλήγει ουδέτερη και αφοπλισμένη και την Κριμαία και το Ντονμπάς στη Ρωσία.

«Είναι αδύνατο να μπω στο μυαλό του Πούτιν και να προβλέψω την επόμενη κίνησή του, αλλά είμαι ιδιαίτερα ανήσυχος. Γιατί αυτό που γνωρίζουμε από τις ενέργειες του είναι ότι ξέρει πως το Σχέδιο Α’ έχει αποτύχει. Και τώρα θα κάνει τα πάντα για να δημιουργήσει ένα Σχέδιο Β’, ούτως ώστε να δικαιολογήσει τις τρομερές απώλειες που έχει προκαλέσει στο όνομα μιας χώρας όπου όλοι μιλούν και οι ηττημένοι ηγέτες δεν αποσύρονται ειρηνικά» καταλήγει ο Τόμας Φρίντμαν.