Γιατί το λέμε έτσι;

ΚΟΥΝΕΝΟΣ: Ένα από τα νεότερα παρωνύμια των Κυθήρων, κάτι που συμπεραίνουμε από το γεγονός ότι δεν έχει εντοπιστεί σε πολύ παλαιότερα χρόνια, αν και αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα και ότι δεν υπήρχε. Το παρωνύμιο αφορά κλάδο της οικογένειας Καστρίσιος, μία από τις παλαιότερες στα Κύθηρα και εντοπίζεται στο χωριό Καστρισιάνικα. Το παρωνύμιο σημαίνει, είτε το μίγμα για το ζύμωμα του εφτάζυμου ψωμιού στην Κρήτη, είτε το πήλινο αγγείο  των βοσκών που κρατούσε δροσερό το νερό, κάτι αντίστοιχο με τον γνωστό μας μαστραπά. Κατ’ επέκτασιν κουνενός είναι ο βραχύσωμος, αυτός που μοιάζει με μαστραπά. Από το παρωνύμιο έχουμε στην Κρήτη, όπου είναι πολύ συνηθισμένο και το επώνυμο Κουνενάκης. Οι σχέσεις των Κυθήρων με την Κρήτη και στα ονοματολογικά δικαιολογεί απόλυτα το συσχετισμό. Ετυμολογικά  όμως ίσως έχει σχέση και με το κουνενές, που σημαίνει το νεογέννητο και μεταφ. τον ξεμωραμένο.

ΜΑΤΖΟΥΡΑΝΗΣ: Παλαιότερο παρωνύμιο της οικογένειας Φατσέα και συγκεκριμένα ενός κλάδου της που βρισκόταν στη Χώρα. Αναφέρεται από το 19^ο αι., αλλά σήμερα δεν το βρίσκουμε πουθενά στο νησί. Φυσικά προέρχεται από το αρωματικό φυτό ματζουράνα.

ΝΤΟΥΡΟΣ: Ένα παρωνύμιο από αυτά που έδωσαν την ονομασία του σε ένα οικισμό στα Κύθηρα. Το Ντούρος είναι παρωνύμιο ενός κλάδου των Κομηνών και ο οικισμός τα Ντουριάνικα, τα οποία μέχρι το τέλος του 18^ου αι. λέγονταν Κομηνιάνικα πάλι από το επώνυμο Κομηνός. Δεδομένου ότι όλα τα χωριά στο νησί με την κατάληξη -ιάνικα και -άδικα είχαν άλλη ονομασία παλαιότερα και προσέλαβαν αυτήν των οικιστών τους με το κυρίαρχο επώνυμο μετά τις αρχές του 18^ου αι., ενδιαφέρον έχει στην έρευνα η παλαιότερη ονομασία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε γραπτές αναφορές από τις αρχές του 18^ου αι. για δύο οικισμούς με την ονομασία Κομηνιάνικα στο Βόρειο τμήμα του νησιού (αργότερα προστέθηκε και ένας στο Νότιο). Οι οικισμοί αυτοί είναι τα Ντουριάνικα και τα Περλεγκιάνικα   (αυτά από το παρωνύμιο Περλέγκος, που αναφέρεται στο επώνυμο Σάμιος χωρίς να αποκλείεται παλαιότερα να ήταν και αυτό και σε Κομηνούς). Οι δύο ομώνυμοι οικισμοί δημιούργησαν τόση σύγχυση στους Οθωμανούς κατά τη βραχύβια παρουσία τους στο νησί (1715-1718) που τους αποκάλεσαν Κομηνιάνικα του παπά  Θοδωρή και Κομηνιάνικα του παπά  Νικόλα    από τα ονόματα των ιερέων! Η παλαιότερη, πάντως, ονομασία του χωριού που προϋπήρχε εκεί στα βυζαντινά χρόνια ήταν Μαγκουνάδες, ονομασία που και σήμερα φέρει το ρέμα στα Β-ΒΔ των οικισμών.

Όσον αφορά το παρωνύμιο, αυτό το συναντάμε και σήμερα, κυρίως στη Διασπορά με πολλούς από τους Ντούρους να έχουν πλέον νέα παρωνύμια. Το ντούρος, ετυμολογικά, σημαίνει τον σκληρό, τον ανθεκτικό, τον αλύγιστο και άκαμπτο και προέρχεται από το Ενετικό duro (Λατ. durus) με την ίδια έννοια.

ΡΕΛΙΟΣ: Ένα παρωνύμιο που επιβιώνει εδώ και πολλά χρόνια σε μία οικογένεια στο νησί με το επώνυμο Φατσέας. Στην ίδια βρίσκονται σήμερα εκπρόσωποι με το παρωνύμιο αυτό στα Φατσάδικα και τα Αρωνιάδικα. Η πλέον πιθανή ετυμολογικά ερμηνεία του παρωνυμίου πρέπει να αναζητηθεί στο βαφτιστικό Ρέλια, αρκετά συνηθισμένο στα παλαιότερα χρόνια και το οποίο προέρχεται από το Αουρέλια, γνωστό βαφτιστικό στη Δύση.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΥ 2023