Γιατί το λέμε έτσι;

Εμμ. Π. Καλλίγερος

την Απρ 28, 2023

ΑΡΧΟΝΤΟΥΛΗΣ: Επώνυμο με πολύ περιορισμένη διάδοση που αναφέρεται μόνο στα Λογοθετιάνικα. Σύμφωνα με τα στοιχεία που προκύπτουν από τις Ενετικές απογραφές, αλλά και νοταριακά έγγραφα, το επώνυμο προέρχεται από το βαφτιστικό Αρχοντούλα και ήταν αρχικά παρωνύμιο κλάδου της μεγάλης και παλαιάς οικογένειας Μουλός των Λογοθετιανίκων (αναφέρεται από το 15^ο αι) το οποίο μετατράπηκε σε επώνυμο από αυτό τον κλάδο λόγω των πολλών συνωνυμιών στο χωριό αυτό και για να διαχωρίζεται από τους λοιπούς Μουλούς, όπως είναι η πλέον πιθανή εκδοχή για την προέλευσή του, κάτι ιδιαίτερα συνηθισμένο και στα Λογοθετιάνικα.

ΓΙΑΒΟΥΚΛΗΣ: Παρωνύμιο κλάδου της οικογένειας Φατσέα από τα Φατσάδικα. Το παρωνύμιο προέρχεται, σύμφωνα με την πιθανότερη ετυμολόγησή του, από την τουρκική λέξη γιαβουκλού= αγαπητικός, μνηστήρας. Η λέξη θεωρείται τουρκική, στην Ελλάδα όμως αναφέρεται ότι προέρχεται από την ιδιαίτερη γλώσσα των περιθωριακών, από τους μάγκες της Αθήνας και την αργκό που χρησιμοποιούσαν. Υπάρχουν, πάντως, ακόμη άτομα με το παρωνύμιο αυτό στην Κυθηραϊκή διασπορά.

ΓΙΑΛΑΜΑΣ: Παρωνύμιο κλάδου του επωνύμου Καλλίγερος από το Κάτω Στραπόδι. Το παρωνύμιο φέρεται να έχει «κολλήσει» στον κλάδο αυτόν από άτομα που βρέθηκαν στη Σμύρνη και το προσέκτησαν εκεί, σύμφωνα με αφήγηση ενός Αλέξ. Καλλίγερου, που καταγόταν από αυτόν τον κλάδο και η οικογένειά του βρέθηκε μετά την καταστροφή στη Νέα Σμύρνη. Το παρωνύμιο έχει τουρκική προέλευση, καθώς γιαλαμάς είναι το ξεφλούδισμα, το γλείψιμο. Είναι άγνωστο τι σημασία είχαν δώσει σε αυτόν που του το είχαν «κολλήσει», προφανώς όμως σημαίνει αυτόν που ξεφλουδίζει κάτι ή γλύφει στο φαγητό του. Το παρωνύμιο αναφέρεται ακόμη σε μία οικογένεια στα Κύθηρα.

ΤΣΙΚΑΛΑΣ: Το παρωνύμιο αυτό εμφανίζεται σε διάφορες περιοχές στα Κύθηρα και σε διαφορετικά επώνυμα. Ετυμολογικά δεν παρουσιάζει πρόβλημα ερμηνείας, καθώς είναι επαγγελματικό και σημαίνει τον κατασκευαστή τσουκαλιών, τον αγγειοπλάστη. Η παλαιότερη αναφορά του εντοπίζεται στο Μανιτοχώρι, στο σπιτότοπο που ονομαζόταν Τσικαλαρία και σχετίζεται με το επώνυμο Δευτερέβος, το οποίο βρισκόταν εκεί παλαιότερα και μετά μεταφέρθηκε στα σημερινά Τσικαλαρία, που πήραν το όνομά τους από τα πρώτα. Και εκεί ο κύριος κλάδος των Δευτερέβων εξακολουθεί να φέρει το παρωνύμιο Τσικαλάς. Αυτό το βρίσκουμε σε παλαιότερες εποχές και σε κλάδο των Χάρων στο Μανιτοχώρι, προφανώς ως επαγγελματικό και σ’ αυτούς. Επίσης έχουμε έναν ανεξάρτητο κλάδο με το παρωνύμιο αυτό στον Ποταμό, στην οικογένεια Μιχαλακάκη, που ανήκει στην ομάδα των Πελοποννησίων προσφύγων από τα Ορλωφικά (1770) και δεν έχει καμία σχέση με τα προηγούμενα.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΜΑΡΤΙΟΥ 2023 ΤΗΣ ΕΝΤΥΠΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ «ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ»