Γιατί το λέμε έτσι;

ΚΑΨΗΣ: Παρωνύμιο κλάδου της πολύκλαδης οικογένειας Κασιμάτη, το οποίο το συναντάμε και σήμερα, αναφέρεται όμως από το 1835 σε συμβόλαια. Δεν είναι γνωστό από ποία αιτία δόθηκε αυτό το παρωνύμιο, το οποίο ετυμολογικά έχει σχέση με την κάψα, τη ζέστη. Μία άλλη ερμηνεία αναφέρει ετυμολόγηση από το γνωστό μικρό ψάρι καψί ή χαψί, που είναι ο γνωστός γαύρος. Το χαψί άλλοι θεωρούν ότι είναι τουρκικής προέλευσης λέξη, πιθανότερο όμως φαίνεται ότι προέρχεται από το ρήμα χάφτω (αρχαιοελληνικό κάπτω) και σχετίζεται με το ό,τι το ψάρι αυτό γίνεται «μια χαψιά» λόγω του μικρού του μεγέθους. Η εκφορά, πάντως του χαψί σε καψί αναφέρεται ειδικά στα Κύθηρα και  δεν είναι εύκολος όμως ο συσχετισμός του παρωνυμίου με το ψάρι. Το Καψής είναι γνωστό επώνυμο, το οποίο έχει  την ίδια ετυμολογική προέλευση με τα παραπάνω.

ΚΛΑΡΟΣ: Παρωνύμιο κλάδου της οικογένειας Φατσέας από τον οποίο δόθηκε η ονομασία στον οικισμό τους Κλαράδικα, στην περιοχή Πούρκου. Το παρωνύμιο είναι γνωστό από το 19^ο αι. ίσως όμως να είναι παλαιότερο, καθώς έχουμε αναφορά του και σε σχέση με το επώνυμο Σκλάβος στα Μητάτα εκεί όμως δεν αναφέρεται σήμερα. Ετυμολογικά υπάρχουν δύο πιθανότητες. Να έχει την προέλευση στο κλάρα, δηλαδή μεγάλο κλαδί-κλαρί, που είναι και το  πιθανότερο. Από αυτό αναφέρεται και το επώνυμο Κλάρος, γνωστό σε άλλες περιοχές της χώρας, όχι όμως στα Κύθηρα. Η δεύτερη πιθανότητα, να έχει σχέση με την πόλη της Ιωνίας Κλάρο, όπου στην αρχαιότητα ήταν το μαντείο του Θεού Απόλλωνα στην Κλάρο, στην περιοχή του Κολοφώνα. Η εκδοχή αυτή δεν φαίνεται πιθανή για την προέλευση του παρωνυμίου και αναφέρεται μόνο για λόγους πληρότητος.

ΜΟΥΓΚΟΣ: Το παρωνύμιο Μούγκος ήταν γνωστό παλαιότερα στα Φράτσια και αναφέρεται στο επώνυμο Παυλάκης, το οποίο επίσης προέρχεται από παρωνύμιο κλάδου της παλαιάς και πολύκλαδης οικογένειας των Σαμίων των Κυθήρων. Το παρωνύμιο αναφέρεται σε παραδόσεις που έχουν καταγραφεί στα Λαογραφικά του Ι.Π.Κασιμάτη για τα Φράτσια, σήμερα όμως πλέον δεν αναφέρονται άτομα με το παρωνύμιο αυτό, το οποίο ετυμολογείται από το μουγκός με τονικό αναβιβασμό.

ΜΟΥΣΟΥΝΗΣ: Το παρωνύμιο αυτό έφερε μία οικογένεια Λεοντσίνη από το Κεραμουτό και αργότερα στη Χώρα. Σήμερα υπάρχουν απόγονοι της οικογένειας αυτής και στα Κύθηρα και στη Διασπορά τους, όμως το παρωνύμιο είναι ελάχιστα σε χρήση. Δεν είναι γνωστό και γι’ αυτό πώς προσκολλήθηκε στην οικογένεια Λεοντσίνη, πιθανόν από επώνυμο, καθώς αναφέρεται επώνυμο Μουσούνης σε άλλες περιοχές της Ελλάδος. Όσον αφορά τη σημασία του, η πιθανότερη εκδοχή αναφέρεται στη λέξη μουσούνισμα ή μουθούνισμα, που σημαίνει τον ήχο της εκπνοής, ο μυχθισμός και είναι ίδιος με το ροχαλητό ή το ρόγχο του θανάτου, όπως αναφέρει ο Ελύτης.

ΜΠΟΥΦΟΣ: Παρωνύμιο κλάδου της μεγάλης οικογένειας των Στάθη από τα Σταθιάνικα. Ο κλάδος αυτός είχε παλαιότερα το παρωνύμιο Αγαλλίος, ευρύτατα διαδεδομένο στα Κύθηρα, ενώ στον ίδιο κλάδο ανήκει και το χαμένο, σήμερα, παρωνύμιο Πούλακας, το οποίο έχει αφήσει ένα τοπωνύμιο στην περιοχή των Καρβουνάδων. Το παρωνύμιο Μπούφος είναι σε χρήση και σήμερα σε δύο κλάδους στα Κύθηρα, ενώ αναφέρεται και εκτός νησιού στην Κυθηραϊκή ομογένεια. Η λέξη βέβαια προέρχεται από το πλέον μεγαλόσωμο πτηνό της κατηγορίας της Κουκουβάγιας πιστεύεται δε ότι δόθηκε, επειδή το πουλί αυτό θεωρείται κουτό, ενώ στην πραγματικότητα είναι έξυπνο. Η εντύπωση αυτή, του κουτού πουλιού,  οφείλεται στο γεγονός ότι κατά την ημέρα, το νυκτόβιο αυτό πουλί έχει απλανές βλέμμα και από αυτό έδωσαν την ονομασία σε ανθρώπους, που συν το χρόνω έλαβε τη σημερινή, διαφορετικής σημασίας, έννοια.

ΠΑΝΤΑΛΕΟΣ: Παρωνύμιο γνωστό παλαιότερα στα Φράτσια, το οποίο αναφέρεται από το 19^ο αι και έχει σχέση πάντα με το επώνυμο Καλοκαιρινός του κλάδου των Φρατσίων. Το παρωνύμιο οφείλεται στο ναό του Αγίου Παντελεήμονος πλησίον του οποίου είχαν σπιτότοπο οι Καλοκαιρινοί με το παρωνύμιο αυτό και στον οποίο δόθηκε το όνομα Παντελιάνικα. Σήμερα, καίτοι έχουμε ακόμη αρκετούς Καλοκαιρινούς από τα Φράτσια, από τον κλάδο αυτόν δεν έχουμε αναφορά στο παρωνύμιο, καθώς οι οικογένειες έχουν προσλάβει άλλα παρωνύμια, όπως Καζαμίας, Λέτουρας, Γάϊδαρος κλπ.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΘΗΚΕ ΣΤΗΝ ΕΝΤΥΠΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΦΗΜΕΡΙΔΑΣ ΚΥΘΗΡΑΪΚΑ ΣΤΟ ΦΥΛΛΟ ΙΟΥΛΙΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2023