Γιατί ξεβράζονται σφυρίδες και ροφοί σε Κυκλάδες, Κρήτη

Νεκροί ροφοί, σφυρίδες και στήρες ξεβράζονται από τις αρχές Σεπτεμβρίου στη νότια Κρήτη, αλλά και στην Ανδρο, στην Τήνο και στη Σύρο. Οι εργαστηριακές έρευνες των νεκρών ψαριών υποδεικνύουν ως αιτία θανάτου έναν ιό, ο οποίος είναι γνωστός και δεν επηρεάζει τον άνθρωπο. Το φαινόμενο δεν είναι σπάνιο, ωστόσο είναι η πρώτη χρονιά που παρατηρείται τόσο μεγάλος αριθμός νεκρών ψαριών.

Το φαινόμενο έγινε πρώτα αντιληπτό από αλιείς. «Γίνεται χρόνια αυτό, δεν είναι σπάνιο», λέει ο Γιώργος Τσιφετάκης, μέλος του συλλόγου αλιέων Λασιθίου και εντεταλμένος σύμβουλος στην Περιφέρεια Κρήτης για θέματα αλιείας.

«Τον τελευταίο μήνα, από την Ιεράπετρα μέχρι τη Ζάκρο έχουμε βρει καμιά δεκαριά, άλλα νεκρά και άλλα μισοζώντανα στη θάλασσα, τα οποία βέβαια και τα πιάνουν οι αλιείς και τα καταναλώνουν, γιατί δεν παθαίνεις τίποτα από αυτό».

«Δεν γνωρίζω για τις ακτές, αλλά μέσα στη θάλασσα έχουμε και εμείς δει σποραδικά ροφούς να έχουν παράξενη συμπεριφορά, να κολυμπούν ανάποδα κοντά στην επιφάνεια», λέει ο Βαγγέλης Μαργέτης, ψαράς από την Ανδρο.

«Τα συμπτώματα αυτά παραπέμπουν σε παραγάδι, ότι δηλαδή το ψάρι ανέβηκε απότομα στην επιφάνεια και έπαθε αυτό που λέμε εμείς “έσκασε η φούσκα του”, δηλαδή η νηκτική κύστη που είναι υπεύθυνη για την ισορροπία του ψαριού». «Εμείς έχουμε ακούσει μια άλλη εκδοχή», λέει ο κ. Τσιφετάκης. «Οτι η γόπα τρώει ένα χόρτο στη θάλασσα και μετά παθαίνει σαν μέθη, ζαλίζεται και άμα τη φάει ροφός παθαίνει εγκεφαλοπάθεια και ψοφάει».

Η επιστημονική εξήγηση, ωστόσο, είναι διαφορετική. «Το τελευταίο διάστημα είχαμε πλήθος αναφορών είτε από αλιείς με τους οποίους το ΕΛΚΕΘΕ συνεργάζεται σε διάφορα προγράμματα, είτε από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ότι ξεβράζονται νεκροί ροφοί, στήρες και σφυρίδες», εξηγεί ο Παντελής Καθάριος, επιστημονικά υπεύθυνος στο ΕΛΚΕΘΕ για τη συγκεκριμένη έρευνα.

«Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν ασυνήθιστη συμπεριφορά, με τα ψάρια να κινούνται αργά και σε σπειροειδή τροχιά στην επιφάνεια της θάλασσας, συχνά με την κοιλιά προς τα πάνω. Οι ενδείξεις παραπέμπουν στην ιογενή εγκεφαλοπάθεια και αμφιβληστροειδοπάθεια, που προκαλείται από τον ιό Betanodavirus, ο οποίος είναι ευρέως διαδεδομένος στη Μεσόγειο και προσβάλλει έντονα τα είδη της οικογενείας Epinephelidae, τα οποία εμφανίζουν αυξημένη ευαισθησία στον ιό. Συλλέξαμε δείγματα νεκρών ψαριών από την Κρήτη και προχωρήσαμε σε εργαστηριακές αναλύσεις που επιβεβαίωσαν την παρουσία του ιού με μοριακές μεθόδους. Επειδή όμως ο αριθμός των νεκρών ψαριών είναι ασυνήθιστα μεγάλος, θα ερευνήσουμε αν υπάρχει κάποια γενετική αλλαγή που αιτιολογεί την αυξημένη θνησιμότητα. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να τονίσουμε ότι ο ιός προσβάλλει αποκλειστικά τα ψάρια και δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο, επομένως δεν υπάρχει κίνδυνος για τη δημόσια υγεία».