Γιορτή της Μητέρας: μην ξοδεύεστε, άλλο είναι το νόημα

Η μαχητική Αμερικανίδα Αννα Τζάρβις που εμπνεύστηκε την Ημέρα της Μητέρας πέρασε τη μισή ζωή της προσπαθώντας να την επιβάλει και την άλλη μισή για να την καταργήσει αντιδρώντας στην εμπορευματοποίησή της

Εδώ και κάτι παραπάνω από έναν αιώνα, τη δεύτερη Κυριακή του Μαΐου, σε περισσότερες από 40 χώρες, γιορτάζεται η Ημέρα της Μητέρας. Με άλλα λόγια, κανονίζεις να περάσεις την ημέρα με τη μαμά σου ή έστω να βγεις για φαγητό μαζί της, της γράφεις δυο λόγια τρυφερά σε μια κάρτα, της προσφέρεις και μια αγκαλιά λουλούδια, κατά προτίμηση άσπρα γαρίφαλα.

Γιατί «η λευκότητά τους συμβολίζει την αλήθεια, την καθαρότητα και την μεγάλη ευσπλαχνία της μητρικής αγάπης. Και το άρωμά τους, τη μνήμη της και τις προσευχές της. Το γαρίφαλο δεν ρίχνει τα πέταλά του, αλλά τα αγκαλιάζει και τα κλείνει στην καρδιά του καθώς πεθαίνει, το ίδιο κάνουν και οι μητέρες, αγκαλιάζουν τα παιδιά τους και τα κλείνουν στις καρδιές τους, η αγάπη της μητέρας τους δεν πεθαίνει ποτέ» έλεγε η Αννα Τζάρβις, μια ακτιβίστρια από τη Δυτική Βιρτζίνια των ΗΠΑ, η οποία αφιέρωσε τη μισή ζωή της για να καθιερωθεί η «Γιορτή της Μητέρας» και την άλλη μισή για να την καταργήσει…

Πρόκειται για μια παράδοση αθώα, τρυφερή και σίγουρα βοηθητική για τις δουλειές ανθοπωλείων, χαρτοπωλείων, ζαχαροπλαστείων, εστιατορίων, ενδεχομένως και κοσμηματοπωλείων, η οποία όμως κρύβει πίσω της μπόλικες διαμάχες, συγκρούσεις, κίνητρα καταναλωτικά και αναμφίβολα μεγάλη θλίψη αφού, όπως γράφει η ιστοσελίδα National Geographic, αρχικά ήταν μια δράση αντιπολεμική.  Ξεκίνησε ως ημέρα μνήμης και πένθους των γυναικών, που είχαν χάσει τα παιδιά τους στον πόλεμο, υπενθυμίζοντας πως έπρεπε να γίνει πολλή και σκληρή δουλειά για την ειρήνη. Με άλλα λόγια ήταν μια ημέρα μνήμης για τις πρωτοπόρες του φεμινισμού.

Πρώτη φορά γιορτάστηκε το 1908 στο Γκράφτον της Δ. Βιρτζίνια, γενέτειρα της Αννα Τζάρβις, η οποία  μετά την απώλεια της δικής της μητέρας στις 10 Μαΐου 1905 πέτυχε με τον τρόπο αυτό να την τιμά για πάντα. Η Τζάρβις δεν είχε δικά της παιδιά, επηρεάστηκε, όμως, από την εθελοντική δράση της μητέρας της κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου (1861 – 1865), περίοδο κατά την οποία, σύμφωνα με την ιστορικό Κάθριν Αντολίνι, οι γυναίκες φρόντιζαν στρατιώτες και από τα δυο μέτωπα εμφυλίου πολέμου. Και αφιέρωσε την πρώτη επέτειο στην βελτίωση των συνθηκών υγιεινής, στην μείωση την βρεφικής θνησιμότητας και τον περιορισμό μόλυνσης γάλακτος.

Το 1914 το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε την Ημέρα της Μητέρας ως επίσημη αργία και κάπου εκεί άρχισε η εμπορευματοποίησή της, πράγμα που ανάγκασε την Τζάρβις να κηρύξει έναν πραγματικό πόλεμο κατά των εμπόρων, οι οποίοι προσπαθούσαν να εκμεταλλευτούν την γιορτή. Λέγεται ότι μια μέρα που έτρωγε σε ένα εστιατόριο στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ, είδε στο μενού μια σαλάτα ειδικά φτιαγμένη για τον εορτασμό της Ημέρας. Την παράγγειλε και όταν της την έφεραν, την άδειασε στο πάτωμα, πλήρωσε και έφυγε.

Αποφασισμένη και μαχητική, η Τζάρβις οργάνωσε μποϊκοτάζ, απείλησε με μηνύσεις, επιτέθηκε ακόμη και στην Πρώτη Κυρία των ΗΠΑ Ελιάνορ Ρούσβελτ, που προσπαθούσε να συγκεντρώσει χρήματα για φιλανθρωπίες χρησιμοποιώντας την Ημέρα της Μητέρας. Αγανακτισμένη, εισέβαλε σε συνέδρια ζαχαροπλαστών και ανθοπωλών, συνελήφθη μάλιστα για διατάραξη κοινής ησυχίας, και όταν μια ένωση ανθοπωλών της πρόσφερε μέρος από τα κέρδη της συγκεκριμένης ημέρας, όχι μόνο δεν τα δέχτηκε αλλά εξοργίστηκε ακόμη περισσότερο.

«Υπάρχει ΜΙΑ ΗΜΕΡΑ του χρόνου που δεν μιλάμε για ΦΤΩΧΕΣ ΜΗΤΕΡΕΣ και δεν ζητάμε  φιλανθρωπίες για εκείνες», έγραψε η Τζάρβις. Σύμφωνα με το δικό της όραμα για την Ημέρα της Μητέρας τα παιδιά θα πρέπει να εκφράζουν την εκτίμησή τους στις μητέρες τους με προσωπικά μηνύματα, ενδεχομένως να της αγοράζουν ένα λευκό γαρύφαλλο, κυρίως όμως να της αποδίδουν ένα ρόλο σχεδόν ιερό, αναφέρει το Vox.

Η Τζάρβις αποκαλούσε τις φιλανθρωπικές οργανώσεις «χριστιανούς πειρατές» και δεν εμπιστευόταν όσους μάζευαν χρήματα για να στηρίξουν φτωχές μητέρες ή τις οικογένειες των βετεράνων του Α ‘Παγκοσμίου Πολέμου. «Δεν πίστευε ότι έδιναν πράγματι βοήθεια σε όσους την είχαν ανάγκη», αναφέρει η ιστορικός Κάθριν Αντολίνι, και «μισούσε την ιδέα ότι κερδοσκόποι χρησιμοποιούσαν την Ημέρα της Μητέρας για να βγάλουν κι άλλα χρήματα», λέει.

Και σίγουρα δεν θα ήταν καθόλου ευχαριστημένη αν μάθαινε πόσα χρήματα σκοπεύουν να ξοδέψουν φέτος οι Αμερικανοί για τις μαμάδες τους. Όπως γράφει το Quartz, η Εθνική Ομοσπονδία Λιανεμπορίου εκτιμά ότι κάθε Αμερικανός που θα γιορτάσει την Ημέρα της Μητέρας θα δαπανήσει για την γυναίκα της ζωής του κατά μέσο όρο 180 δολάρια και η συνολική ετήσια δαπάνη για το 2018, υπολογίζεται σε 23,1 δισ. δολάρια, ποσό με ανοδική πορεία τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται στο παραπάνω διάγραμμα.

Σε μια από τις τελευταίες δημόσιες εμφανίσεις της η Αννα Τζάρβις μάζευε υπογραφές με στόχο να ακυρώσει την Ημέρα της Μητέρας, ξόδεψε μάλιστα ολόκληρη την περιουσία της για τον σκοπό αυτό. Τελικά πέθανε πάμπτωχη και βουτηγμένη στα χρέη σε ένα άσυλο –υπέφερε από Αλτσχάιμερ- χωρίς ποτέ να μάθει ότι τα έξοδά της πληρώνονταν από… μια ένωση ανθοπωλών.