Γκρικ σάλαντ και «τσιμέντο να γίνει»

Από τη Σαντορίνη και την Αμοργό, μέχρι την Αστυπάλαια, τη Μήλο, τις Μικρές Κυκλάδες και εν τέλει τη χώρα ολόκληρη, η επικαιρότητα των ημερών φωτίζει πολλές πτυχές του προβληματικού και εύθραυστου μοντέλου ανάπτυξης.

Ο επί ημέρες επαπειλούμενος σεισμός ή μία πιθανολογούμενη ηφαιστειακή έκρηξη στη Σαντορίνη, συνδυάζεται με την αποκάλυψη για την ανέγερση ενός τουριστικού τερατουργήματος στο Σαρακήνικο της Μήλου και όλα μαζί στρέφουν και πάλι την προσοχή στην καρδιά του προβλήματος: το ελληνικό κράτος.

Και εδώ οφείλουν όλοι να εμπεδώσουν τη σημασία των λέξεων. Κράτος δεν είναι συνώνυμο της κυβέρνησης. Περιλαμβάνει φυσικά και αυτήν, αλλά και τις περιφέρειες, τους δήμους, τις υπηρεσίες, τη συνολική γραφειοκρατία. Μία υπενθύμιση: βασικό προεκλογικό μοτίβο του Κυριάκου Μητσοτάκη στον δρόμο προς τις εκλογές του 2023 ήταν η σύγκρουση με το βαθύ κράτος και η ανατροπή του. Η σύγκρουση έχει μέχρι στιγμής αποφευχθεί (δυστυχώς, στην προκειμένη περίπτωση).

Κατά τα άλλα, αυτό που παρακολουθούμε είναι η επανάληψη μιας ενοχλητικής ρουτίνας. Το ελληνικό κράτος, σε όποια έκφανσή του, έρχεται εκ των υστέρων και πάντα αποσπασματικά και κατά περίπτωση, για να διορθώσει με πασαλείμματα κάποια μεγαλύτερη ή μικρότερη παρανομία, παρατυπία ή αστοχία, την οποία όμως έχει οργανώσει/επιτρέψει/ενθαρρύνει μία άλλη εκδοχή του κράτους.

Πού καταλήγουν όλα αυτά; Πουθενά· ή μάλλον στη βολική για κάποιους διαιώνιση όλων αυτών των στοιχείων, τα οποία συνθέτουν ένα πρόβλημα ανεπίλυτο, για να μην έχει κανείς αυταπάτες.

Και κάπως έτσι, αυτές τις ημέρες φανερώνεται μπροστά στα μάτια όλων το δικέφαλο τέρας της ελληνικής ανάπτυξης. Από τη μία ο τουρισμός «του ποδαριού», από την άλλη, η οικοδομή, σε όλες τις εκδοχές της.

Ο συνδυασμός είναι δυνητικά εκρηκτικός, προς το παρόν εμφανίζεται ως μοχλός ευημερίας, κανείς όμως δεν μπορεί να υποστηρίξει βασίμως την αειφορία της – στον βαθμό που κάτι τέτοιο υπάρχει.

Η ουσία είναι ότι πρόκειται για στρατηγικές επιλογές, για να μην μπερδευόμαστε. Το κακό είναι ότι η επιλογή δεν συνδυάστηκε με μελέτη, οργάνωση και όρια.

Γι’ αυτό και δεν θα έπρεπε να θεωρείται μυστήριο το πώς κτίζεται η Καλντέρα και σήμερα γίνεται γνωστό ότι ανακαλούνται άδειες, ενώ δεν θα έπρεπε καν να έχουν δοθεί. Δεν είναι μυστήριο, είναι «μαγεία» α λα γκρέκα.

Μόλις προσφάτως, παρεμπιπτόντως, αποφασίστηκε η απαγόρευση της δόμησης στην Καλντέρα και η αύξηση των στρεμμάτων της αρτιότητας για την ανέγερση ξενοδοχειακών μονάδων. Προφανώς, είναι ήδη αργά. Τα όρια της επιτρεπόμενης δόμησης έχουν παραβιαστεί προ πολλού και οι όποιες άδειες ανακαλούνται σήμερα, όχι απλώς δεν έπρεπε, αλλά απαγορευόταν να δοθούν. Κάποιος τις έδωσε όμως.

Εξίσου μαγικό είναι και το πώς ξεφυτρώνει ένα τερατούργημα στο Σαρακήνικο της Μήλου. Oταν ρωτάς «και ποιος έδωσε την άδεια;», οι τοπικοί παράγοντες κοιτιούνται μεταξύ τους αμήχανα και μετά στρέφουν όλοι μαζί το βλέμμα στο ηλιοβασίλεμα.

Οπως και ότι η Αστυπάλαια είναι την ίδια στιγμή και (παρ’ ολίγον) πρότυπο «πράσινο νησί», αλλά και το κατ’ εξοχήν παράδειγμα πολεοδομικών παραβάσεων για την υλοποίηση φαραωνικών τουριστικών σχεδίων.

Η μαγεία βέβαια «καρφώνεται» κάπως και γίνεται φτηνή ταχυδακτυλουργία όταν παρακολουθεί κανείς τα όσα συμβαίνουν με την τερατόμορφη, αλλά εξαιρετικά επικερδή, νεοελληνική εργολαβία. Ενας νόμος έδωσε κάποια στιγμή την ευχέρεια ξεχαρβαλώματος και παραβίασης κάθε κανονισμού δόμησης, με κωμικοτραγικές, δήθεν οικολογικές, προφάσεις. Το ΣτΕ έκρινε αντισυνταγματική τη διάταξη. Και αφότου συνέβη αυτό, το κατ’ επίφασιν υπουργείο Περιβάλλοντος κάνει ό,τι νομικίστικο μαγείρεμα μπορεί να φανταστεί κανείς ώστε να δοθεί παράταση στις νομιμοφανείς μαζικές παραβιάσεις των συντελεστών δόμησης.

Το κακό συνοψίζεται στις ανεπιφύλακτες παραδοχές ότι ο τουρισμός και η οικοδομή είναι βασικοί πυλώνες της ελληνικής οικονομίας και ανάπτυξης. Γκρικ σάλαντ και «τσιμέντο να γίνει». Σήμερα όμως και όσο αναλογίζεται κανείς τι θα σήμαινε μία μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας καταστροφή στις Κυκλάδες, γίνεται κατανοητό ότι και οι δύο κλάδοι μπορούν να μετατραπούν από πυλώνες σε «μαύρες τρύπες».